Đẩy nhanh tốc độ đô thị hóa, nêu cao trách nhiệm người đứng đầu

Có rất nhiều việc cần làm, nhưng điều kiện cần đầu tiên là trách nhiệm và sự quyết liệt của những người đứng đầu chính quyền đô thị. 

Công tác quy hoạch là một công cụ, là định hướng liên quan đến đô thị hóa và phát triển đô thị. Những bất cập trong công tác quy hoạch có thể ảnh hưởng đến sự phát triển kinh tế đô thị, ảnh hưởng đến chất lượng môi trường, chất lượng sống của người dân.

Sau hơn 4 năm triển khai thực hiện Luật Quy hoạch năm 2017, công tác quy hoạch đã bộc lộ nhiều bất cập. Mặc dù, theo kế hoạch đặt ra, năm 2022, Việt Nam phải hoàn thành tất cả các quy hoạch quốc gia, quy hoạch vùng, nhưng thực tế, đến nay, Việt Nam mới thực hiện được 10%.

Với kỳ vọng tạo bước đột phá trong phát triển quy hoạch và đô thị, Việt Nam đã đề ra mục tiêu đến năm 2025 có 950 đô thị và 1.000-1.200 đô thị vào năm 2030. Tuy nhiên, phải làm gì để có thể đạt được mục tiêu này?

Trước hết, cần hoàn thiện thể chế, chính sách tạo thuận lợi cho quá trình đô thị hoá, công tác quy hoạch, xây dựng, quản lý và phát triển đô thị bền vững theo hướng đô thị xanh, văn minh, giàu bản sắc.

Ngoài việc xây dựng và chuẩn hóa các tiêu chuẩn, hệ thống chỉ tiêu, chỉ số về đô thị hóa và phát triển bền vững trên phạm vi cả nước, từng Bộ, ngành, các địa phương cũng cần rà soát, sửa đổi và bổ sung những tiêu chuẩn, tiêu chí về đô thị thông minh, đô thị xanh phát triển bền vững; sớm xây dựng khung pháp lý cho phát triển đô thị thông minh.

Các cấp chính quyền địa phương cần nhận thức được vai trò quan trọng của quá trình đô thị hóa đối với sự phát triển kinh tế- xã hội của đất nước, để từ đó sớm xây dựng những chương trình hành động với lộ trình và kế hoạch cụ thể, phân công rõ ràng.

Mỗi địa phương cần bố trí nguồn lực để xây dựng những khung quy hoạch kiến trúc phù hợp với điều kiện đặc thù về kinh tế, văn hóa, xã hội. Việc lựa chọn thời điểm và những mô hình đô thị phát triển cần cân nhắc kỹ, đảm bảo phù hợp, không nên đặt mục tiêu trở thành đô thị bằng mọi giá khi chưa đáp ứng đủ các tiêu chí, tiêu chuẩn mà pháp luật đã đề ra.

Quy hoạch xây dựng, quy hoạch kiến trúc, quy hoạch hạ tầng… có ảnh hưởng mạnh đến sự phát triển của các địa phương. Quy hoạch tốt có thể giúp các địa phương tránh được những rủi ro, những tác động tiêu cực  đến giao thông, xây dựng.

Bởi vậy, huy động nguồn lực xã hội hóa, hay thuê các chuyên gia, các tổ chức có kinh nghiệm thực hiện các quy hoạch đô thị cũng nên được tính đến.

Phát triển đô thị có liên quan đến nhiều ngành, nhiều lĩnh vực. Bởi vậy, cần đổi mới toàn diện về phương pháp, quy trình, nội dung quy hoạch theo hướng có tiếp cận đa ngành, có tầm nhìn dài hạn và toàn diện, đảm bảo nguyên tắc phát triển bền vững, lấy con người làm trung tâm, văn hóa, văn minh đô thị là nền tảng.

Trong quá trình thực hiện quy hoạch, phải đảm bảo quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất đô thị phải phù hợp với quy hoạch phát triển đô thị, sử dụng hiệu quả giá trị đất đai để phát triển đô thị, tránh hiện tượng “lợi ích nhóm”.

Quy hoạch giao thông đi trước quy hoạch xây dựng đô thị. Hạn chế tối đa tình trạng điều chỉnh quy hoạch. Những trường hợp cố tình vi phạm, gây ra những tác động tiêu cực đến sự phát triển của đô thị cần có những chế tài xử lý trách nhiệm của những người đứng đầu.

Cần siết chặt các tiêu chí trong quá trình phân loại và nâng hạng đô thị, khắc phục triệt để tình trạng “nợ” tiêu chí khi xét nâng hạng.

Để Việt Nam có thể thực hiện được những mục tiêu có thêm hơn 100 đô thị vào năm 2030, thì các đô thị mới khi phát triển phải thực hiện tốt công tác quy hoạch và những tiêu chuẩn, tiêu chí đã đề ra, tránh tình trạng phải điều chỉnh, sửa đổi gây tốn kém và có nhiều hệ lụy.

Đặc biệt,  trong quá trình thực hiện, công tác thanh tra, kiểm tra phải thực hiện thường xuyên, gắn trách nhiệm của những người đứng đầu các địa phương đối với chất lượng phát triển đô thị của địa phương mình, dứt khoát không để xảy ra tình trạng phải đi giải quyết hậu quả của những đô thị bị lỗi từ thiết kế đến thi công mà trách nhiệm lại vẫn thuộc về…tập thể./.