Có nên bỏ việc hỗ trợ tiền điện cho hộ nghèo?

Nghe nội dung chi tiết tại đây:

Bộ Tài chính kiến nghị dừng chính sách cho không tiền điện với người nghèo từ ngày 1/1/2019. Ảnh: Dân Việt

Chính sách hỗ trợ tiền điện cho hộ nghèo theo biểu giá ưu đãi được Chính phủ ban hành từ tháng 2/2011. Trong đó, từ ngày 1/12/2017 đến nay, mức hỗ trợ tương đương 51.000 đồng/hộ/tháng. Sau 5 năm thực hiện (2011-2017), Nhà nước đã hỗ trợ điện cho khoảng 2,34 triệu hộ nghèo, hộ chính sách xã hội, với kinh phí từ ngân sách hơn 8.000 tỷ đồng.

Theo đánh giá của Bộ Tài chính, chính sách hỗ trợ tiền điện cho người nghèo, gia đình chính sách, cùng với các chính sách hỗ trợ khác của Nhà nước đã góp phần giảm bớt khó khăn cho người dân trước tác động của giá điện, tạo động lực cho hộ nghèo vươn lên thoát nghèo. Tuy nhiên, chính sách này vẫn tồn tại một số nhược điểm. Cụ thể, phạm vi đối tượng hỗ trợ rộng, thay đổi thường xuyên. Điều này đã tạo ra sự bất cập nhất định. Bên cạnh đó, việc hỗ trợ đối tượng thụ hưởng bằng tiền mặt, nên về lâu dài đã không mang lại hiệu quả.

Trước đề xuất của Bộ Tài Chính, nhiều ý kiến tỏ ra đồng thuận, nhưng cũng có không ít ý kiến cho rằng, không nên bỏ việc hỗ trợ tiền điện cho hộ nghèo, hộ chính sách, vì điều đó có thể gây những tác động tiêu cực đến an sinh xã hội.

Chuyên gia kinh tế TS. Nguyễn Minh Phong nêu quan điểm:

"Về phía xã hội thì không hợp lý. Thứ nhất, định hướng XHCN đòi hòi phải quan tâm đến người nghèo. Thứ hai, tiền này dành chủ yếu cho người vùng sâu, vùng xa, nếu không có điện thì đời sống sẽ giảm sút. Tiền hỗ trợ không đến được người cần hỗ trợ thì là lỗi người thực hiện. Nếu cắt cái này thì người nghèo chẳng còn hỗ trợ, thì vai trò của nhà nước với xã hội ngày càng giảm sút, đồng thuận xã hội càng giảm đi".

Đồng tình với quan điểm này, PGS-TS Đinh Trọng Thịnh (Học viện Tài chính) cho rằng, việc hỗ trợ cho hộ nghèo là cần thiết, là một trong những chính sách rất nhân đạo, nhân văn của Đảng và Nhà nước. Tuy nhiên, cần bỏ hình thức hỗ trợ qua tiền điện. Thay vào đó, tiền ngân sách nhà nước chỉ tập trung hỗ trợ trực tiếp cho hộ nghèo để tránh thất thoát không đáng có.

PGS-TS Đinh Trọng Thịnh phân tích:

"Chúng ta không bỏ hỗ trợ, nhưng thay đổi phương thức hỗ trợ để tiền hỗ trợ đó thực sự đến người cần hỗ trợ, chứ không kết hợp trong các chính sách khác và không có khả năng mắc lại ở các tầng lớp trung gian nữa. Việc bỏ 50 nghìn hỗ trợ cho chủ thể người nghèo, hộ chính sách là việc đúng đắn. Việc hỗ trợ tiền điện 50 nghìn không đáp ứng được nhu cầu ở mức tối thiểu. Bỏ đi sẽ làm việc tính toán giá điện tính đúng, tính đủ, và cơ quan quản lý điện thu bao nhiêu, chi bao nhiêu, lời lãi thế nào công khai, minh bạch".

Cũng theo PGS-TS Đinh Trọng Thịnh, các khoản hỗ trợ xã hội thường được lồng ghép vào các loại hàng hóa dịch vụ. Trong khi người dân được hưởng không nhiều, thì lại có những người được hưởng lợi ở cấp trung gian. Do đó, từ danh sách hộ nghèo cụ thể, các địa phương hoàn toàn có thể cộng luôn tiền điện hay các loại tiền hỗ trợ khác, chuyển trực tiếp đến từng hộ nghèo để tránh thất thoát.

PGS-TS Đinh Trọng Thịnh phân tích:

"Hiện nay, chúng ta đang có chính sách hỗ trợ cho người già, người không nơi nương tựa, người tàn tật, trẻ em mồ côi,… Như vậy, những hộ nghèo, khó khăn cũng nằm đâu đó trong những người này. Và chúng ta hoàn toàn có thể thống kê dựa trên cơ sở những hộ được hưởng chính sách đó. Cũng như mình xét những hộ thực sự nghèo thật, với việc là chúng ta thêm vào đó 50 - 100 tiền hỗ trợ tiền điện. Để những người hoàn cảnh khó khăn có thể đáp ứng nhu cầu sử dụng điện lưới. Và đồng thời, tiền hỗ trợ đến đúng với người cần hỗ trợ, chứ không phải mắc lại ở các tầng lớp trung gian…"

Được biết, Bộ Tài chính đang đề xuất 2 phương án hỗ trợ. Một là bãi bỏ chính sách hỗ trợ điện cho không như hiện nay. Hai là tích hợp chính sách hỗ trợ giá điện với chủ trương giảm nghèo bền vững từ chính nguồn kinh phí thực hiện chính sách hỗ trợ tiền điện. Việc tích hợp này sẽ tập trung được đầu mối quản lý nhà nước về các chính sách giảm nghèo, đồng thời, các chính sách an sinh xã hội được lồng ghép, góp phần đẩy nhanh mục tiêu giảm nghèo. Phương án 2 đang nhận được sự đồng thuận của nhiều chuyên gia, bởi cơ chế hỗ trợ phải hướng tới tạo động lực cho những hộ nghèo có ý chí vươn lên thoát nghèo, cần phải giúp hộ nghèo “cần câu”, chứ không thể cho họ “con cá” mãi được.

Hy vọng, các cơ quan chức năng sẽ nghiên cứu kỹ lưỡng để có được những chính sách hợp lý nhất, giúp hỗ nghèo, gia đình chính sách giảm bớt những khó khăn trong cuộc sống, đồng thời giúp họ có động lực để vươn lên thoát nghèo.