Cây đa quanh Hồ Gươm

Nghe nội dung chi tiết tại đây:

Cây xanh quanh Hồ Gươm từ bao đời nay đã tạo nên vẻ quyến rũ, là nguồn cảm hứng sáng tác của thơ ca, nhạc, họa, tô điểm thêm cho viên ngọc quý của Thăng Long nghìn năm văn vật. Mỗi người một hoàn cảnh, có thể gặp nhau nơi Hồ Gươm với muôn vàn tâm trạng vui buồn khác nhau nhưng sẽ đều tìm thấy điểm chung là ký ức gắn liền với những hàng cây nơi này.

Đặc biệt, với rất nhiều người, hình ảnh cây đa cổ thụ bên bờ hồ Gươm chính là nơi ghi dấu quá nhiều kỷ niệm, mà chỉ cần chạm khẽ thôi cũng đã có thể khiến người ta chìm đắm trong miền ký ức đầy xao xuyến ấy rồi.

Cây đa đền Bà Kiệu

Mở đầu hành trình khám phá những câu chuyện về cây đa quanh Hồ Gươm của Bánh xe đồng vọng hôm nay, xin mời quý vị và các bạn lắng nghe đoạn băng phỏng vấn ngắn sau đây:

Các bạn vừa nghe cảm nhận của một vài người về những cây đa cổ thụ bên Hồ Gươm. Những con đường quanh bờ Hồ đã trở nên rất đỗi thân quen với nhiều người Hà Nội, đặc biệt là những hàng cây óng ả làm nên vẻ đẹp thân thương, dịu mát của thủ đô mỗi khi hè về. Với hình ảnh đặc biệt và sự hiện diện từ rất lâu của những gốc đa cổ thụ bên bờ Hồ Gươm thì ai ai cũng đều cảm nhận được sự thân thuộc với loài cây này trong từng câu nói, cách kể, cách cảm nhận.

Trước hết, nhà báo Nguyễn Ngọc Tiến sẽ mang đến cho chúng ta hình dung cụ thể câu chuyện về những gốc đa cổ thụ này qua chia sẻ sau đây:

Điểm dừng

Nhà báo Nguyễn Ngọc Tiến vừa kể các bạn nghe một vài câu chuyện thú vị về những cây đa còn lại bên Hồ Gươm hiện nay. Ở nước ta, cây Đa được tìm thấy tại nhiều đình, chùa và khu vực làng quê, qua những hình tượng như "cây đa, giếng nước, sân đình" hay "cây đa, bến nước, con đò". Hầu như làng quê truyền thống ở Bắc Bộ nào cũng có những cây đa cổ thụ trong làng, trồng bên cạnh các di tích, mang biểu tượng của sự trường tồn, dẻo dai, bền bỉ.

Ông Nguyễn Kim Rẫn, một người tuy không sinh ra và lớn lên ở Hà Nội nhưng đã lên thủ đô học ở khoa Văn của trường Sư phạm và gắn bó với Hà Nội từ đó. Dù đã ở cái tuổi ngoài 70 nhưng ngày ngày, ông vẫn chăm chỉ lên Hồ Gươm đi dạo. Trong tiềm thức của ông, cảnh quan Hồ Gươm khi xưa và bây giờ khác nhau khá nhiều.

"Cây đa, cây gạo cũng hơn trăm năm rồi. Cảm giác không gian chung của cái thời cách đây 50 năm và hiện nay thì nó khác. Nói chung là đẹp nhưng có điều có nhiều người nên nó không bảo quản được tốt. Những tòa nhà cao chót vót bên cạnh làm cho cảnh quan bên Hồ Gươm bị phá vỡ, mất đi vẻ đẹp. Trước kia, xung quanh nó vẫn là cây cổ thụ và người ngồi một cách thư thái. Ngày xưa, cánh người nhiều tuổi thì hay ra đây ngồi đọc báo. Sinh viên có khi nóng mà không có phòng ở thì ra đây ngồi hóng mát học bài. Rất là văn hóa nhưng mà bây giờ cuộc sống văn hóa nó mất đi. Ngày xưa, không thể có chuyện xe máy đi nhiều như thế này. Ô tô rất ít thỉnh thoáng mới có một chiếc, đường phố trở nên thanh vắng, đẹp, lịch sự", ông Nguyễn Kim Rẫn cho biết.

Những cây đa được trồng ở Hồ Gươm cũng đã từ rất lâu và luôn tạo cảm giác thân quen cho bất kỳ ai mỗi khi có dịp qua đây. Chỉ cần dành chút ít thời gian, ngắm nhìn những dấu vết thời gian hằn sâu trên thân cây tán lá cổ thụ này, mỗi người lại có những suy ngẫm khác nhau về cuộc đời.

Ông Nguyễn Kim Rẫn chia sẻ nhiều hơn với chúng tôi: "Cây đa cổ thụ cao tới mức nhìn thấy xa gần làm chỗ dựa cho những cây tầm gửi ở trên đó nó bao nhiêu năm như thế, bão gió nó trải qua hết, nó sừng sững giữa trời như vậy. để có được cổ thụ không dễ. Nó phải là bao nhiêu năm tháng chắt chiu từ lòng đất, lấy được chất nhựa tạo nên được cây, tạo nên được lá, chứ đâu phải chuyện tự nhiên nó có được. Cũng giống như con người, để thành vĩ nhân tự nhiên không có được, có khi mấy trăm năm mới có được".

Cây đa ở Hồ Gươm là một trong số ít những cây đa cổ thụ còn tồn tại ở Hà Nội. Ở những khu đô thị mới, người ta trồng những hàng cây xanh rợp bóng như điệp, xà cừ, hoa phượng và tuyệt nhiên hiếm khi trồng cây đa vào đó. Chỉ khi lang thang giữa những mái ngói rêu phong đậm màu thời gian trên Hồ Gươm hay phố cổ bạn mới có dịp bắt gặp những chùm rễ đa buông mành hờ hững vừa đẹp, vừa đậm chất làng quê. Phải chăng cũng chính hình ảnh đó đã làm nên phần hồn cốt, phần sâu lắng, đặc biệt nhất của Hồ Gươm trong trái tim mỗi người yêu Hà Nội?

Cảm nhận của tôi

Bao nhiêu năm rồi cây đa ven Hồ Gươm vẫn đứng sừng sững ở đó, già cỗi, xù xì, rậm rạp. Giữa phố phường nhỏ hẹp, nép mình bên gốc đa có thể là một mái nhà cổ kính, có thể là những bóng người bé nhỏ mưu sinh. Cây đa có thể toả bóng lớn nhỏ khác nhau, nhưng theo thời gian những lớp vỏ đã sần lên, và không biết đã có bao nhiêu lớp rễ buông mành hờ hững, đủ để thấy khoảng thời gian từng trải trường tồn.

Trong quá trình đô thị hoá, nhà cửa mọc lên, đường xá được mở mang, nhiều thứ bị phá bỏ, bị hư hại hay biến mất, nhưng cây đa vẫn đứng đó, bền bỉ - lặng lẽ, thâm trầm, trải cùng nắng mưa và thời gian, ngắm phố phường tấp nập và ngắm những cảnh đời, bóng người mưu sinh vội vã lướt qua. Nhiều người muốn tìm đến gốc đa, tìm chút tĩnh lặng ở đây sau bao ồn ã, ngột ngạt của cuộc sống. Gốc đa vì thế mà cũng như người bạn tâm tình, chở che và thân thuộc với nhiều người, nhiều thế hệ ở mảnh đất linh thiêng này.

Cây đa gần Đền Ngọc Sơn, bên Cầu Thê Húc hay đền Bà Kiệu như những người bạn tri kỷ, cả trăm năm vẫn thủy chung ngả bóng xuống mặt hồ Gươm, âm thầm chứng kiến mọi đổi thay của thời cuộc diễn ra trên mảnh đất này. Và bao đời nay vẫn thế, xung quanh mỗi cây đa vẫn đọng dư âm của nhiều huyền tích ly kì, càng làm tăng tính thần bí. Cây đa, biểu tượng của vẻ đẹp cổ kính làng quê Việt, nay lại đứng giữa Thủ đô lặng lẽ như muốn góp một chút gì đó sức mình trước guồng quay đô thị. Giữa thị thành, một dáng đa gợi nhớ quê xa, và cũng là neo giữ một nét đẹp giản dị trong lòng người.

Cây sẽ chỉ là cây, muôn đời vẫn thế, nhưng những hồi ức của bao nhiêu con người, bao nhiêu thế hệ vẫn mãi được ghi dấu nơi đây, trong hình bóng của cây cổ thụ trăm năm tuổi, mặc cho thời gian đuổi theo mỗi mùa cây thay lá, ra hoa. Có lẽ vì thế, trên hành trình khám phá Hồ Gươm, cứ mỗi bước chân, mỗi dáng hình lại có thể kể cho chúng ta nghe biết bao câu chuyện đáng nhớ.