Biến nhà máy cũ thành không gian sáng tạo vì một Hà Nội đáng sống

Nghe nội dung chi tiết tại đây:

Trong không gian xưa cũ của Nhà máy in Công đoàn, những bản nhạc tươi vui, nhẹ nhàng vang lên trong tiếng hát hòa ca vang rộn thanh âm trong trẻo. 

Đó là buổi biểu diễn của 120 nghệ sĩ thuộc Hợp xướng Đa dạng, Hợp xướng Hanoi Voices và nhiều nghệ sĩ khác trong không gian Complex 01, Tây Sơn, Hà Nội. Những năm 1960, đây là nơi đặt trụ sở Nhà máy in Công đoàn, và nay được cải tạo thành không gian đa chức năng Complex 01. Kiến trúc hài hòa thân thiện giữa cũ và mới, với không gian mở đậm dấu ấn văn hóa, lịch sử đã biến nơi đây thành điểm đến được yêu thích của giới trẻ.

Theo KTS Nguyễn Bùi Vũ, người thiết kế, chủ đầu tư Complex 01: "Với mong muốn tạo ra một chuỗi không gian cho giới trẻ thoả sức sáng tạo, khởi nghiệp, tôi đã mạo hiểm đầu tư. Quá trình thực hiện được làm một cách bài bản từ xin giấy phép của chính quyền địa phương; hoàn thiện hệ thống phòng cháy, chữa cháy; cung cấp điện. Hy vọng sau 2 năm, Complex 01 được cho phép của chính quyền và được mọi người đón nhận như một không gian văn hoá"

Mỗi khu vực tại đây phục vụ cho các mục đích khác nhau như làm việc, học tập, mua sắm, tổ chức sự kiện vui chơi, giải trí. Không chỉ đem đến một không gian thú vị giữa lòng Thủ đô, khu tổ hợp này còn quy tụ nhiều hoạt động hấp dẫn, có thể kể đến như những buổi triển lãm đặc sắc, những màn biểu diễn nghệ thuật lắng đọng hay những buổi hội thảo mang lại nhiều kiến thức. Một số hoạt động tiêu biểu tại Complex 01 trong thời gian qua gồm triển lãm các mô hình đồ chơi “In Imagined World I”; hội thảo “Kịch cho tâm hồn”; đêm nhạc “Open Mic: Hà Nội qua lăng kính người trẻ” hay tour khám phá nghệ thuật “Art For You”.

Nhiều bạn trẻ bày tỏ sự thích thú khi được trải nghiệm không gian này:

"Mình có thể vừa học tập vừa giải trái tại khu vực này, đây là một nơi thích hợp để khơi nguồn sáng tạo cho mỗi cá nhân".

"Hà Nội đang rất thiếu những không gian văn hóa nghệ thuật và mình nghĩ là cần có nhiều địa điểm như vậy để khuyến khích mọi người hướng đến các giá trị tinh thần và gắn kết chuyển thế hệ".

Có rất nhiều quốc gia đã thành công trong việc chuyển đổi các nhà máy cũ gây ô nhiễm, những hầm mỏ không còn được khai thác... ở các khu vực đông dân cư thành những địa điểm văn hóa độc đáo. Cách làm này vừa góp phần bảo tồn di sản, vừa đáp ứng nhu cầu sáng tạo và hưởng thụ các giá trị văn hóa mới của người dân.

Ý tưởng biến các nhà máy cũ thành không gian nghệ thuật đã thành quen thuộc ở nhiều quốc gia, nhưng lại đang tạo ra cảm xúc mới mẻ cho người yêu Hà Nội, những người mong muốn hành động “Vì một Hà Nội đáng sống” và Complex 1 chỉ là một trong những địa điểm như vậy. Có thể nhắc đến các phương án kiến tạo không gian sáng tạo Circle-Punk tại cơ sở Nhà máy Dệt kim Đông Xuân, 282 Workshop từ khu Nhà máy chế biến dầu cũ ở Long Biên, Quận đường tàu 4.0 tại Nhà máy xe lửa Gia Lâm.

KTS Phạm Thúy Loan, Phó viện trưởng Viện Kiến trúc quốc gia chia sẻ: "Đây là những kiến trúc độc đáo, thú vị và đem lại nhiều lợi ích khi được cải tạo lại thành các không gian văn hóa, giải trí, nghệ thuật mở". 

Những năm gần đây, Hà Nội đã di dời các nhà máy công nghiệp cũ gây ô nhiễm và không phù hợp quy hoạch ra khỏi nội đô. Việc di dời những Nhà máy xe lửa Gia Lâm, Nhà máy thuốc lá Thăng Long… ra khỏi khu dân cư là cơ hội cực kỳ hiếm hoi để Hà Nội có thể tạo nên các không gian công cộng, sáng tạo phục vụ cộng đồng. Di sản công nghiệp là thành phần không thể tách rời của di sản văn hóa Hà Nội. Có không ít nhà máy chứa đựng những giá trị văn hóa, lịch sử được xem như những di sản công nghiệp. Nếu được bảo tồn đúng cách, đây sẽ là nguồn lực để Hà Nội phát triển sau khi được công nhận là thành viên của mạng lưới các Thành phố sáng tạo của UNESCO. 

Mạng lưới Vì một Hà Nội đáng sống, được khởi xướng và điều phối bởi anh Lê Quang Bình, đã đưa ra ý tưởng "Biến nhà máy cũ thành không gian sáng tạo". Mới đây, ý tưởng này đã được đề cử cho giải thưởng Bùi Xuân Phái - vì tình yêu Hà Nội lần thứ 14 – 2021. Cùng với nhiều hoạt động, dự án thiết thực khác, mạng lưới Vì một Hà Nội đáng sống, nơi quy tụ những người yêu mến Hà Nội, đang nỗ lực từng ngày để Hà Nội trở nên đáng sống với tất cả mọi người. Điều mà giới sáng tạo của Hà Nội đang mong muốn là thành phố có khung pháp lý cho sự chuyển đổi, đầu tư vào việc chuyển đổi và có chính sách khuyến khích các thành phần tham gia vào việc chuyển đổi này.

Phóng viên VOV Giao thông có cuộc trò chuyện với anh Lê Quang Bình

PV: Điều gì thôi thúc anh biến những nhà máy cũ trở thành không gian dành cho cộng đồng mà không phải các chung cư hay trung tâm thương mại?

Anh Lê Quang Bình: Việc đập bỏ tất cả các nhà máy cũ, thậm chí cả những nhà máy có giá trị di sản, lịch sử theo tôi là thiếu khôn ngoan.

Thứ nhất, việc xây chung cư đáp ứng nhu cầu nhà ở là cần thiết, nhưng chúng ta có thể phát triển các đô thị vệ tinh thay vì tiếp tục cắm thêm chung cư vào vùng trung tâm tạo thêm sức ép cho hạ tầng cơ sở đã quá tải.

Thứ hai, việc chuyển nhà máy thành không gian sáng tạo sẽ giúp phát triển nền kinh tế văn hóa của thành phố. Đây chính là hoạt động kinh tế của tương lai, bền vững và có tính lan tỏa tạo động lực cho các ngành công nghiệp, dịch vụ khác phát triển.

Thứ ba, việc chuyển nhà máy thành không gian sáng tạo sẽ sinh ra một hệ sinh thái mở cho các các doanh nghiệp lớn nhỏ, các nghệ sĩ, đơn vị tổ chức sự kiện, các tổ chức xã hội hợp tác cùng phát triển.

Việc này không những tạo ra kinh tế mà còn tạo ra cơ hội công bằng hơn, nhiều hơn cho các bạn trẻ, những người khởi nghiệp trong các lĩnh vực văn hóa ở Hà Nội. 

PV: Anh gặp khó khăn gì để thuyết phục các nhà quản lý?

Anh Lê Quang Bình: Mọi đổi mới đều khó khăn trong giai đoạn đầu, nhưng trong hơn một năm vận động cho việc này mạng lưới “Vì một Hà Nội đáng sống” ngày càng có thêm nhiều sự ủng hộ từ công chúng, nghệ sĩ, doanh nghiệp hoạt động trong ngành văn hóa sáng tạo.

Chúng tôi cũng đã có cơ hội trình bày ý tưởng này trong Tọa đàm tham vấn của Thành ủy Hà Nội về Đề án phát triển công nghiệp văn hóa ở Thủ đô ngày 16/6 vừa qua, bước đầu nhận được sự khích lệ của lãnh đạo thành phố. Chúng tôi tin một ý tưởng tốt khả thi cả về kinh tế, xã hội lẫn môi trường như vậy chắc chắn sẽ còn được ủng hộ nhiều hơn.

PV: Những điểm thuyết phục nhất của dự án này, theo anh?   

Anh Lê Quang Bình: Thứ nhất, việc chuyển đổi sẽ tạo ra cơ sở hạ tầng cho nền công nghiệp văn hóa phát triển, từ đó không chỉ tạo ra dòng GDP bền vững mà còn có giá trị kích thích các ngành công nghiệp khác cùng phát triển.

Thứ hai, nó góp phần giải quyết các vấn đề môi trường vì không đập bỏ nhà máy thì không tạo ra thêm rác thải, không tốn nguồn lực để xây công trình mới, đây là xu thế để góp phần giải quyết biến đổi khí hậu nghiêm trọng hiện nay.

Thứ ba, chuyển đổi giúp tăng thêm không gian công cộng sáng tạo, cải thiện chất lượng cuộc sống của người dân thành phố.

Thứ tư, giữ lại nhà máy sẽ duy trì và bảo tồn các giá trị công nghiệp của thành phố, duy trì truyền thống của thành phố thời kỳ công nghiệp hóa.

Cuối cùng, việc mở thêm không gian công cộng thay vì xây chung cư sẽ tạo ra sự hài hòa lợi ích phát triển văn hóa, kinh tế, môi trường cũng như giữa các thành phần xã hội khác nhau vì mọi người đều được tiếp cận.

Trở lại với câu hỏi bạn sẽ làm gì để thể hiện tình yêu với thành phố bạn đã và đang sinh sống? Mỗi người sẽ tự có câu trả lời riêng cho mình, đó có thể là một bức vẽ, một sáng tác âm nhạc, việc bạn hạn chế bật còi xe trong phố hay đơn giản là cúi xuống nhặt rác bạn nhìn thấy trên con phố đi qua.

Chúng tôi rất muốn lắng nghe cách bạn bày tỏ tình yêu của mình với nơi bạn sống và để nó trở thành một nơi thực sự đáng sống.

Đừng quên chia sẻ với chúng tôi qua fanpage: Thiên lý hữu tình, hoặc email: [email protected]. Chương trình phát sóng chiều thứ Ba, phát lại chiều thứ Năm hàng tuần trên kênh VOV Giao thông. Để nghe thêm hoặc nghe lại chương trình trên các thiết bị di động, thính giả có thể truy cập website vovgiaothong.vn, các ứng dụng: Spotify, Apple Podcast (trên hệ điều hành iOS); Google Podcast (trên hệ điều hành Android).