Xuất khẩu gạo: Thận trọng trước những cơ hội lớn (Phần 1)

Theo Sở Giao dịch Hàng hóa Việt Nam (MXV), đóng cửa tuần giao dịch vừa qua, trên Sở Chicago, gạo thô kỳ hạn tháng 09 là mặt hàng nông sản duy nhất chốt tuần trong sắc xanh, với mức tăng 2,08% lên 313,96 USD/tấn.

Còn tại Việt Nam, số liệu từ Hiệp hội Lương thực Việt Nam cho thấy, tính đến ngày 04/08, giá gạo 5% tấm xuất khẩu của nước ta tiếp tục tăng 20 USD/tấn và vượt mức 600 USD/tấn, lên 618 USD/tấn, thu hẹp khoảng cách với gạo Thái Lan chỉ còn 7 USD/tấn. Cùng với đó, gạo 25% tấn cũng đã tăng thêm 20 USD/tấn so với ngày trước đó, lên 598 USD/tấn.

Nhận định thêm về giá gạo hiện nay, ông Dương Đức Quang, Phó Tổng Giám đốc Sở Giao dịch Hàng hóa Việt Nam (MXV) cho biết: "Sau khi chính phủ Ấn Độ chính thức ban hành lệnh cấm xuất khẩu gạo, giá gạo 5% tấm và 25% tấm xuất khẩu của nước ta đã liên tục tăng mạnh từng ngày. Chỉ trong vòng nửa tháng, các mặt hàng gạo xuất khẩu trọng điểm đã tăng đến gần 100 USD/tấn. Tính đến hiện tại, giá gạo 5% tấm xuất khẩu của nước ta đã mốc 600 USD/tấn, lên 618 USD/tấn, thu hẹp rất gần khoảng cách với gạo Thái Lan. Trong khi đó, gạo 25% tấm cũng đã lên sát mức 600 USD/tấn, thậm chí bỏ xa tất cả các đối thủ cùng khu vực là Ấn Độ, Pakistan và Thái Lan. Giá gạo xuất khẩu Việt Nam hiện đã chạm mức cao nhất sau 15 năm, kể từ năm 2008.”

Giá gạo tăng mạnh những ngày qua phản ánh nhu cầu tích trữ đang gia tăng nhanh chóng. Cũng theo ông Dương Đức Quang, hiện, hiện tượng thời tiết El Nino đang đe dọa nghiêm trọng tới mùa vụ tại các quốc gia sản xuất chính, đặc biệt là khu vực châu Á với Ấn Độ, nhà cung cấp khoảng 40% sản lượng gạo toàn cầu:

"Trong bối cảnh vấn đề an ninh lương thực toàn cầu vốn rất nhạy cảm, Ấn Độ triển khai chính sách hạn chế xuất khẩu nhằm đảm bảo nguồn cung nội địa khiến lo ngại thiếu hụt nguồn cung lương thực chính trở nên sâu sắc. Hơn nữa, chính phủ Thái Lan mới đây đã kêu gọi nông dân giảm diện tích trồng lúa để tiết kiệm nước do hiện tượng El Nino gây hạn hán. Điều này khiến an ninh lương thế giới càng bị đe dọa hơn. Trước hiện trạng này, vị thế của Việt Nam trên thị trường cung ứng lúa gạo được đặc biệt quan tâm. Giai đoạn gần đây, nhiều đối tác nhập khẩu chủ động tìm đến các doanh nghiệp trong nước để hỏi mua gạo. Điều này đã đẩy giá lúa gạo, đặc biệt là lúa gần ngày cắt liên tục được đặt cọc với giá cao".

Với những lo ngại về sụt giảm nguồn cung nghiêm trọng do ảnh hưởng của El Nino, giá gạo được dự báo vẫn còn tiếp tục tăng. Đây được coi là cơ hội cơ hội lớn cho hoạt động sản xuất, kinh doanh, xuất khẩu gạo của Việt Nam.

Theo ước tính của liên bộ, đến hết tháng 7.2023, VN xuất khẩu 4,83 triệu tấn gạo, trị giá 2,58 tỉ USD, tăng 18,7% về lượng và tăng 29,6% về trị giá so với cùng kỳ năm 2022. Giá xuất khẩu bình quân ước đạt 534 USD/tấn, tăng 9,2% so với cùng kỳ năm 2022. Hầu hết các thị trường xuất khẩu gạo đều ghi nhận mức tăng trưởng mạnh. Dự báo từ nay đến cuối năm, nhu cầu nhập khẩu gạo của các nước còn rất lớn.

Về vấn đề này, chuyên gia kinh tế Nguyễn Minh Phong chia sẻ: "Về mặt nhu cầu gạo của thế giới có thể khẳng định trong năm nay, và đặc biệt trong thời gian ngắn tới đây thì vẫn còn căng thẳng, nó gắn liền với biến đổi thời tiết và những hiện tượng thời tiết cực đoan, đang phổ biến ở nhiều nước trên thế giới. Bên cạnh đó, căng thẳng của một số địa chính trị trên thế giới cũng tạo ra tình huống thiếu gaọ hoặc là thiếu lương thực, nên dự báo nhu cầu gạo vẫn còn tăng, nhất là những mặt hàng chất lượng cao".

Trước những dự báo tăng về nhu cầu gạo của thế giới, theo các chuyên gia kinh tế, đây là “thời cơ” của Việt Nam để sản xuất và xuất khẩu mặt hàng này.

Đề cập đến cơ hội xuất khẩu gạo trong bối cảnh hiện nay, PGS.TS Đinh Trọng Thịnh, Nguyên Giảng viên cao cấp Học viện Tài chính chia sẻ: "Việc một số nước trên thế giới cấm xuất khẩu gạo cũng như khó khăn trong xung đột ở biển Đen, dẫn đến việc cung cấp lương thực cho thế giới những khó khăn nhất định. Rõ ràng, xuất khẩu gaọ của Việt Nam trở thành 1 trong những lợi thế để chúng ta có thể đẩy mạnh hoạt đôngj xuất khẩu, đem lại hiệu quả cao hơn trong sản xuất nông nghiệp cũng như kinh doanh lương thực". 

Tại Hội nghị diễn ra mới đây, Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên cũng nêu rõ, Việt Nam sẽ nỗ lực hết mức, tận dụng thời cơ để hỗ trợ các doanh nghiệp xuất khẩu gạo thuận lợi nhất; thúc đẩy tiêu thụ lúa gạo cho người dân ở mức có lợi nhất. Đây cũng là thời cơ để mở rộng thị trường, khẳng định thương hiệu hạt gạo Việt Nam trên thị trường thế giới.

Tuy nhiên, Bộ Công thương cũng như các bộ ngành có liên quan luôn theo dõi sát diễn biến thị trường để không bị động, bất ngờ trước những diễn biến, thay đổi của thị trường xuất khẩu; đồng thời với đó, phải đảm bảo công tác an ninh lương thực quốc gia trong mọi tình huống.

"Giá xuất khẩu một số chủng loại gạo thì cũng hiện đã lập mức kỷ lục trong 11 năm qua và giá thóc gạo hàng hóa của người dân cũng luôn cao hơn, tất nhiên cao hơn này cũng cần cân nhắc, tính toán. Bên cạnh đó, Bộ NN&PTNT cũng chỉ đạo rất tích cực và các địa phương thì cũng đã nỗ lực, nhất là khu vực ĐBSCL diện tích tăng khoảng 700.000 ha, tăng hơn 50.000 ha so với năm trước, sản lượng dự kiến trên 43 triệu tấn lúa. Trong điều kiện bình thường với dự kiến này sau khi đã để tiêu dùng nội địa để mục tiêu đảm bảo an ninh lương thực thì rất có thể thì chúng ta rất có thể xuất khẩu trên 7,5 cho đến 8 triệu tấn lương thực".

Rõ ràng, dù đây được coi là cơ hội cho hạt gạo Việt Nam, mang lại lợi ích kinh tế, song vẫn cần đảm bảo an ninh lương thực quốc gia. Nội dung này sẽ được đề cập trong bài viết tiếp theo. 

Thông tin trong nước và quốc tế

# Bộ Tài chính vừa đưa ra 2 kịch bản lạm phát quý III/2023 và các tháng còn lại của năm.

Theo đó, kịch bản thứ nhất, dự báo CPI bình quân năm 2023 tăng khoảng 3,2%. Ở kịch bản thứ hai, CPI bình quân năm 2023 tăng khoảng 3,7% so với năm ngoái. 

# Bên cạnh đó, lĩnh vực XNK cũng chưa có những diễn biến thực sự khả quan. Như ghi nhận tại nhiều DN tại TP.HCM, đơn hàng XK vẫn khá khiêm tốn, hoạt động sản xuất tại nhà máy mang tính cầm chừng dù đã bước sang quý III hơn 1 tháng. 

# Ngoài ra, theo đánh giá của Bộ Công thương, kim ngạch xuất khẩu nông lâm thủy sản, dệt may, da giày vào thị trường EU từ đầu năm đến nay tiếp tục sụt giảm và chưa đạt mức tăng trưởng như mong đợi.

# Liên quan đến lĩnh vực BĐS, thay vì bỏ như đề xuất của Bộ Tài nguyên và Môi trường, Phó thủ tướng yêu cầu giữ phương pháp thặng dư trong định giá đất khi hoàn thiện dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi). 

# Và mặc dù Chính phủ đã có quy định cấp sổ hồng cho condotel, nhưng sức mua phân khúc này vẫn rất yếu, thậm chí các thủ phủ du lịch biển cả nước đang ghi nhận mức tồn kho tới hơn 42.000 căn condotel.

# Theo thống kê, số lượng người mua các sản phẩm của Việt Nam hàng ngày trên sàn thương mại điện tử Alibaba từ đầu năm đã tăng 55% so với cùng kỳ năm trước. 

# Ngoài ra, các DN kinh doanh smartphone kỳ vọng, doanh số sẽ khả quan hơn trong quý III và quý IV khi các sản phẩm điện thoại hàng đầu của Samsung và Apple lần lượt được ra mắt.

# Người tiêu dùng Trung Quốc đang trở nên thận trọng hơn trước khi quyết định mua sắm, trong bối cảnh thị trường BĐS suy giảm, nhu cầu xuất khẩu đi xuống và tỷ lệ thất nghiệp rất cao. 

# Còn tại Nhật Bản, giá xăng bán lẻ trung bình nước này đã tăng lên mức cao nhất trong 15 năm qua trong bối cảnh chính phủ giảm trợ cấp, nhằm kiềm chế đà tăng giá mặt hàng này. 

#Tiếp nối thành công trong ba năm qua, Hiệp hội Các Quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) sẽ tổ chức Ngày Bán hàng Trực tuyến ASEAN thường niên lần thứ tư - sự kiện mua sắm trực tuyến lớn nhất ở khu vực Đông Nam Á.

# Diễn ra trong hai tuần từ ngày 8-22/8, Ngày Bán hàng Trực tuyến ASEAN sẽ giới thiệu những loại hàng hóa và dịch vụ tốt nhất của ASEAN trên một nền tảng thương mại điện tử duy nhất.

Thông tin trong nước và quốc tế

# VNIndex đóng cửa cao nhất trong ngày, tại 1.241,4 điểm, tăng 15,4 điểm. (+1,26%). Đây cũng là mức cao nhất được ghi nhận kể từ giữa tháng 9.2022.

# Với 27 mã tăng giá trong rổ, chỉ số VN30 +1,56% và tiếp tục giữ vai trò dẫn dắt. Trong đó, CTG, SSB, STB, GVR là những mã tăng vượt trội. Còn lại, VNMicap +0,87% và VNSmallcap +0,86%.

# Theo SSI Reseach, thanh khoản khớp lệnh sàn HOSE đạt xấp xỉ phiên trước, ở mức 21,9 nghìn tỷ đồng. NĐTNN bán ròng 392 tỷ đồng.