Suy giảm đáng kể của các ngành công nghiệp do đâu? (Phần 2)

Nghe nội dung chi tiết tại đây:

Suy giảm đáng kể của các ngành công nghiệp do đâu? (Phần 1)

Từ thực tế khó khăn của ngành cơ khí - vốn được coi là công nghiệp nền tảng, quan trọng trong ngành công nghiệp chế tạo của Việt Nam - nhưng lại đang thiếu các cơ chế để nâng cao năng lực tự chủ, PGS.TS Nguyễn Chỉ Sáng, Phó Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp cơ khí Việt Nam (VAMI) nhận định:

"Có một số yếu tố mà chúng ta cần phải cân nhắc, thứ nhất là khi có dịch bệnh, có chiến tranh chúng ta mới thấy rằng ngành cơ khí là quan trọng. Bởi vì chuỗi cung ứng bị đứt gãy và không thể tự chủ trong những công trình xây dựng của đất nước.

Tất cả máy móc, thiết bị thời gian vừa rồi tăng giá khoảng 20-30% chưa kể thời gian nhập khẩu về là rất khó... Nếu mà công nghiệp cơ khí không phát triển được thì nhà nước thiệt chứ không phải doanh nghiệp thiệt…"

Chuyên gia kinh tế, TS Nguyễn Minh Phong cho rằng, cũng cần tính tới các ngành công nghiệp chế biến cho giá trị gia tăng cao hơn, có tính tự chủ hơn, không thể để phụ thuộc quá lớn vào một ngành, hay một lĩnh vực, lại từ những doanh nghiệp FDI đầu tư công nghệ cao, khó chuyển giao, doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam khó có cơ hội tham gia vào chuỗi cung ứng:

"Công nghiệp chế biến trong nông nghiệp tạo ra xuất siêu rất lớn, kể cả công nghiệp chế biến gỗ cũng tạo ra xuất siêu lớn, ra giá trị gia tăng cao, tức là những ngành mà nhiều khi doanh nghiệp nhỏ và vừa họ làm nhưng nó tạo giá trị gia tăng rất cao.

Nó dựa trên tay nghề, dựa trên lao động có tay nghề cao, giá trị gia tăng rất cao. Thì đấy chính là những yếu tố thể hiện chất lượng của tăng trưởng XNK, chứ không phải cứ tổng quy mô càng lớn thì là càng tốt".

Đồng quan điểm này, chuyên gia kinh tế, TS Lê Đăng Doanh nhấn mạnh tới việc phải phát triển công nghiệp hỗ trợ, công nghiệp phụ trợ cho các ngành sản xuất. Theo đó, cần phát huy các lợi thế sẵn có của Việt Nam để phát triển công nghiệp bền vững:

"Tôi thấy cần phải đầu tư vào các lĩnh vực để hiện đại hóa nông nghiệp, những vấn đề như là máy kéo, máy bơm… phải kết hợp với công nghệ mới như là các thiết bị bay trong phát triển nông nghiệp.

Vấn đề thứ hai rất quan trọng, tức là bây giờ công nghiệp hóa thì phải giải quyết thị trường là thị trường nào, bởi vì thị trường VN không còn là thị trường của doanh nghiệp Việt nữa mà là thị trường của toàn thế giới nên phải chọn các lĩnh vực nào mà ta có lợi thế".

Đồng thời cần giải quyết đó là làm sao để doanh nghiệp tư nhân trong nước lớn lên và để có thể tham gia được vào chuỗi cung ứng toàn cầu.

Ông Đậu Anh Tuấn - Phó Tổng thư ký Liên đoàn thương mại và công nghiệp Việt Nam (VCCI) dẫn chứng thực tế từ số liệu xuất khẩu đang phụ thuộc hơn 70% từ khối ngoại và chủ yếu là từ các ngành công nghiệp chế tạo thiết bị điện tử, máy móc công nghệ cao mà doanh nghiệp Việt Nam khó tiếp cận, và cho rằng:

"Nếu nhìn dòng vốn FDI trong thời gian vừa qua thì rõ ràng là doanh nghiệp FDI về chế biến, chế tạo, trong lĩnh vực điện thoại, linh kiện điện tử thì đã tăng trưởng rất nhanh; trong khi đấy các doanh nghiệp tư nhân trong nước thì mức độ chuyển dịch lên những ngành mà có giá trị gia tăng cao hơn, có giá trị xuất khẩu cao hơn dường như là đang chậm hơn. Giải pháp ở đây là làm sao mà thúc đẩy các doanh nghiệp tư nhân trong nước phải hoạt động tốt hơn".

Còn Tiến sĩ Nguyễn Văn Hội - Viện trưởng Viện nghiên cứu chiến lược chính sách Công Thương (Bộ Công Thương) cho rằng, phải có chính sách cụ thể để thực thi các cam kết giữa nhà đầu tư FDI với doanh nghiệp trong nước trong việc chuyển giao công nghệ và tham gia vào chuỗi sản xuất của họ:

"Cam kết đầu tư cũng như hoạt động đầu tư là họ có hỗ trợ nhưng mà thực sự là tỷ lệ rất thấp mà chúng ta cần phải xây dựng những quy định ràng buộc đối với doanh nghiệp đầu tư nước ngoài hơn nữa trong việc chuyển giao công nghệ cũng như thực hiện các cam kết công nghệ".

Theo các chuyên gia, thiết kế đồng bộ các ngành công nghiệp nền tảng gắn với các công trình, dự án như năng lượng, y tế hay giao thông, vận tải v.v. sẽ không chỉ tạo ra việc làm, sản phẩm cho các ngành công nghiệp mà còn mở rộng thêm quy mô doanh nghiệp và nâng cao năng lực tự chủ của nền kinh tế, đất nước.