Những họa sĩ chơi với men gốm

Để hiểu được tại sao, men huyết dụ - hay dân gian thường gọi là màu "tiết dê" lại là loại men quý nhất trong tất cả phải quay ngược lại lịch sử làm gốm của Trung Quốc - quốc gia nổi tiếng nhất thế giới về đồ gốm sứ. Men gốm huyết dụ ra đời từ thời nhà Minh...

Tuy nhiên với công nghệ đốt lò kiểu cổ, để cho ra được một sản phẩm ưng ý, những nghệ nhân làm gốm cổ Trung Quốc cũng phải mất rất nhiều công sức và không phải lúc nào cũng thành công.

Có cả những truyền thuyết mang tính "liêu trai" về việc tình cờ tạo ra được lớp men kết tinh màu huyết dụ từ máu của một thiếu nữ, mà sau này người ta gọi là màu men "Thúy hồng" - giống như tên của cô gái...

Chính vì lẽ đó, gốm men huyết dụ rất hiếm và xưa kia chỉ có vua chúa mới được sở hữu, và thường dùng trong các buổi tế lễ của triều đình...

Trong lịch sử làm men gốm của các làng nghề cổ Việt Nam, cũng chưa có sách nào ghi lại về việc các nghệ nhân xưa có thể làm được loại men này.

Tình cờ, chúng tôi được gặp một nhóm họa sĩ, nhà điêu khắc tại một xưởng gốm nhỏ ở ngôi làng cổ Bát Tràng... Họ khoe với chúng tôi về một màu men cũ mà mới - men huyết dụ - do chính họ mày mò nghiên cứu và đến giờ đã làm chủ được "công nghệ" cho ra lớp men quý phái này, từ những nguyên vật liệu, đất, khoáng... hoàn toàn lấy từ trong nước.

Xưởng gốm của anh Nguyễn Văn Kiên, nằm khuất trong một con ngõ nhỏ giữa làng gốm cổ Bát Tràng. Kiên vốn là sinh viên khoa Tạo dáng công nghiệp, chuyên ngành Nội thất thuộc Viện ĐH Mở. Sau khi tốt nghiệp, cách đây hơn 10 năm, yêu thích làm gốm, anh sang Bát Tràng thuê lại một xưởng gốm để mày mò nghiên cứu, thỏa niềm đam mê cá nhân của mình. 

Áp dụng những kiến thức học được ở trường, học từ bạn bè làm gốm, từ các xưởng gốm, các nghệ nhân trong làng, Kiên dần cho ra những sản phẩm mang dấu ấn cá nhân của mình.

Kiên tâm sự, dù đã làm gốm hơn 10 năm, trong thang bảng màu, anh đã cho ra gần như đủ những loại màu, nhưng vẫn còn thiếu một màu duy nhất, mà anh rất thích, đó là màu men "huyết dụ".

Dù đã bỏ nhiều công sức tìm hiểu nhưng Kiên vẫn không thể "sở hữu" được màu men quý này. Anh nhớ tới 2 người thầy của mình ngày còn đi học là họa sĩ, nhà điêu khắc Phạm Mai Châu và họa sĩ Phạm Việt Đoàn.

Sau khi bày tỏ nguyện vọng với hai người thầy của mình thì Kiên bị từ chối, vì các thầy cho biết không chuyên về gốm và cũng chưa nghiên cứu lĩnh vực này bao giờ. Quyết tâm phải thuyết phục bằng được các thầy giúp mình, sau "năm lần bảy lượt" đến nhà thầy, cuối cùng cũng được các thầy đồng ý giúp. Nhưng lại phải chờ, để thầy nghiên cứu tài liệu.

Nhiều tháng sau, Kiên nhận được điện thoại của thầy Phạm Mai Châu báo có thể tiến hành làm thử nghiệm màu men này. Sau nhiều lần thất bại, 2 tháng sau mẻ nung đầu tiên, những sản phẩm với lớp men huyết dụ nổi tiếng của 3 thầy trò đã chính thức ra lò. Không thể diễn tả nổi niềm vui của thầy trò Nguyễn Văn Kiên khi cầm trên tay những sản phẩm đầu tiên do chính họ dày công nghiên cứu, tìm tòi và làm ra.

Giờ đây, nhờ các thầy, tôi đã được sở hữu, được ngắm màu men huyết dụ - màu còn thiếu trong bảng màu của tôi - Kiên tự hào cho biết.

Chặng đường phía trước của 3 thầy trò vẫn còn rất dài, nhưng đến giờ phút này, họ đã hoàn toàn tự tin và khẳng định mình đã làm chủ được màu men huyết dụ nổi tiếng này, từ chính những vật liệu sẵn có trong nước...