Thức ăn đường phố: Đánh cược sức khỏe vì sự tiện lợi?

Từ những gánh hàng rong, xe đẩy nhỏ cho đến các quán cóc vỉa hè, vô vàn món ăn hấp dẫn, tiện lợi luôn sẵn sàng phục vụ thực khách.  Thế nhưng, đằng sau sự tiện lợi và phong phú ấy lại là một nỗi lo thường trực về an toàn vệ sinh thực phẩm, một vấn đề nhức nhối chưa bao giờ cũ.

Dạo một vòng quanh các con phố tại TpHCM, không khó để bắt gặp những hàng quán bày bán la liệt đủ loại thức ăn. Nào là xiên que, cá viên chiên vàng ruộm, cánh gà nướng thơm phức, bánh tráng trộn đủ màu sắc, rồi các loại nước giải khát pha chế tại chỗ... Chỉ với vài chục nghìn đồng, người tiêu dùng đã có ngay một bữa ăn nhanh gọn.

Anh Thanh, một nhân viên văn phòng đã có những chia sẻ: “Em cũng hay ăn thức ăn đường phố vì công việc mình đi thấy tiện thì mình ghé vào ăn thôi”.

Sự tiện lợi, giá cả phải chăng và hương vị hấp dẫn chính là những yếu tố khiến thức ăn đường phố luôn có một lượng khách hàng đông đảo. Tuy nhiên, điều đáng nói là đa phần người tiêu dùng dường như chỉ quan tâm đến sự tiện lợi trước mắt mà ít khi đặt câu hỏi về nguồn gốc, xuất xứ của thực phẩm, hay liệu chúng có đảm bảo an toàn vệ sinh hay không.

Bạn Anh Thư, một sinh viên, cho biết: “Thì nó đã rẻ rồi nên tụi em không có suy nghĩ, không đặt vấn đề vệ sinh an toàn thực phẩm lên hàng đầu, nếu tụi em đi ăn ở nhà hàng thì lúc đó sẽ để ý đến vệ sinh an toàn thực phẩm hơn”.

Hậu quả của việc sử dụng thực phẩm đường phố không đảm bảo an toàn không phải là hiếm gặp, với không ít trường hợp người tiêu dùng bị ngộ độc.

Bạn Cường, sinh viên Trường Đại học Văn Lang, đã từng là nạn nhân, chia sẻ: “Bản thân tôi đã bị ngộ độc thực phẩm 2 lần vì thức ăn đường phố. Mình thấy đồ ăn nó không được đảm bảo tốt và các món ăn không đảm bảo an toàn".

Khi được hỏi về nguồn gốc, xuất xứ của nguyên liệu, nhiều người bán tỏ ra khá lúng túng và trả lời không thực sự rõ ràng. Đơn cử như một người bán bánh tráng trộn, khi được hỏi, đã giải thích một cách chung chung:

"Nói chung mấy món này giá thành không cao, thì mình thường nhập hàng từ các tỉnh như Tây Ninh, Long An, rồi có cả… An Giang nữa. Chỗ nào có xưởng sản xuất, có ghi nguồn gốc rõ ràng thì mình lấy”.

Thực tế cho thấy, nhiều quầy hàng rong, quán ăn vỉa hè hoạt động trong điều kiện vệ sinh rất tạm bợ. Thực phẩm thường không được che đậy cẩn thận, dễ bị bụi bẩn, ruồi nhặng bám vào. Nguồn nước sử dụng để chế biến, rửa dụng cụ cũng là một dấu hỏi lớn. Thêm vào đó, người bán hàng rong thường không được trang bị đầy đủ kiến thức về an toàn thực phẩm.

Điều đáng lo ngại hơn nữa là tình trạng thực phẩm giả, thực phẩm "bẩn" đội lốt thức ăn đường phố ngày càng tinh vi. Theo Cục Quản lý thị trường Thành phố Hồ Chí Minh thời gian qua, đã liên tục phát hiện và xử lý nhiều vụ việc nghiêm trọng.

Có thể kể đến như vụ kinh doanh hàng trăm gói kẹo không rõ nguồn gốc bị xử phạt hàng chục triệu đồng; hay việc tạm giữ hàng chục tấn nội tạng động vật đông lạnh không giấy tờ, trị giá ước tính hàng tỷ đồng, và buộc tiêu hủy.

Lực lượng chức năng cũng đã phát hiện và thu giữ hàng tấn đường tinh luyện, hàng chục ngàn chai bia nhập lậu. Thậm chí, qua theo dõi trên không gian mạng, các đội nghiệp vụ còn triệt phá được những vụ kinh doanh thực phẩm chế biến sẵn như hơn một tấn khô bò không rõ nguồn gốc, xuất xứ.

Trước tình hình phức tạp này, Sở Công Thương Thành phố Hồ Chí Minh đã và đang triển khai đồng bộ nhiều biện pháp nhằm kiểm soát chặt chẽ hơn nữa tình trạng thực phẩm không rõ nguồn gốc, xuất xứ. Ông Nguyễn Quang Huy, Phó Cục trưởng Cục Quản lý thị trường Thành phố Hồ Chí Minh cho biết:

“Sở Công Thương Thành phố Hồ Chí Minh đã chủ động hợp tác với Sở Công Thương, Sở Nông nghiệp và Môi trường các tỉnh thành phố có lượng nông sản lớn cung cấp cho Thành phố Hồ Chí Minh. Mục tiêu của chương trình này là kiểm tra ngay từ nguồn sản xuất nhằm tạo điều kiện thuận lợi để đưa vào hệ thống phân phối lớn tại Thành phố Hồ Chí Minh.

Sở Công Thương cũng đã chỉ đạo Cục Quản lý thị trường phối hợp chặt chẽ cơ quan chức năng kiểm soát chặt chẽ cửa ngõ ra vào thành phố. Để răn đe thì Sở nhận thấy cần công khai cơ sở vi phạm, tăng nặng chế tài xử phạt".

Bên cạnh những nỗ lực kiểm soát thị trường và nguồn gốc hàng hóa từ Sở Công Thương và Cục Quản lý thị trường mà ông Nguyễn Quang Huy vừa đề cập, thì việc thanh tra, giám sát trực tiếp chất lượng vệ sinh an toàn thực phẩm tại các cơ sở và nâng cao ý thức cộng đồng cũng đóng vai trò then chốt.

Với vai trò là đơn vị trực tiếp kiểm soát vệ sinh an toàn thực phẩm, bà Phạm Khánh Phong Lan – Giám đốc Sở An toàn Thực phẩm Thành phố Hồ Chí Minh, nhận định về các giải pháp trọng tâm:

“Thứ nhất là phải tăng cường thanh tra kiểm tra, mà mô hình thanh tra kiểm tra này đột xuất thì mới cần tăng cường. Công tác thứ 2 chúng tôi thực hiện đó là phòng ngừa xử lý ngộ độc, không để ngộ độc, không để ngộ độc thực phẩm xảy ra. Và cuối cùng là tuyên truyền nâng cao kiến thức cho người dân, vì không có một lực lượng nào có thể bao phủ tất cả nếu như người dân chúng ta không hợp tác".

Để giải quyết căn cơ hơn vấn đề này, việc kiểm soát từ gốc được xem là một trong những giải pháp quan trọng. Ông Cao Thanh Bình – Trưởng ban Văn hóa – Xã hội, Hội đồng Nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh cho rằng:

"Nếu như chúng ta kiểm soát chặt chẽ nguồn hàng ở chợ đầu mối thì các nguồn hàng về các phố ẩm thực, về các chợ, các điểm bán hàng nhỏ lẻ trên địa bàn thành phố thì yên tâm hơn. Lúc đó chúng ta sẽ không mất quá nhiều nhân lực cho các điểm bán hàng nhỏ lẻ".

Những nỗ lực từ phía cơ quan quản lý là rất cần thiết. Tuy nhiên, để tự bảo vệ sức khỏe của bản thân và gia đình, mỗi người tiêu dùng cần có kiến thức, kinh nghiệm và trải nghiệm trước khi quyết định lựa chọn một món ăn đường phố.

Bên cạnh đó, rất cần sự vào cuộc quyết liệt và đồng bộ hơn nữa từ các cơ quan chức năng trong việc thanh tra, kiểm tra, xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm an toàn thực phẩm. Đồng thời, cần đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến kiến thức về an toàn thực phẩm cho cả người bán và người mua, như chính lời kêu gọi của bà Phạm Khánh Phong Lan.

Có như vậy, nỗi lo về an toàn thực phẩm từ thức ăn đường phố mới dần được đẩy lùi, trả lại sự yên tâm cho người dân mỗi khi thưởng thức những món ăn hè phố.