Thời điểm vàng cho xuất siêu

Theo thống kê của ngành chức năng, 10 tháng qua, mặt hàng gạo - thế mạnh xuất khẩu của Việt Nam - tăng cả về số lượng và giá trị, kim ngạch gần 5 tỷ USD. Để có được 5 tỷ USD từ xuất khẩu gạo, hơn 8 triệu tấn gạo Việt Nam đã được bán ra các thị trường nước ngoài, đánh dấu năm thứ hai liên tiếp lượng gạo xuất khẩu vượt mốc 8 triệu tấn. Cho đến nay, lượng gạo xuất khẩu cao nhất trong một năm là 8,13 triệu tấn, mỗi tháng trung bình có 600-700 nghìn tấn xuất siêu.

Trước bối cảnh này, giới chuyên gia cho rằng, ngành lúa gạo Việt Nam cần sớm tính các phương án sản xuất và kinh doanh phù hợp trong cuối năm 2024 và nhất là đầu năm 2025. Về thị trường xuất khẩu, một mặt vẫn chú trọng xuất khẩu sang các thị trường trọng điểm như Philippines, Indonesia… mặt khác, cần mở rộng đa dạng thị trường để tránh rui ro.

Ông Nguyễn Phương Lam - Giám đốc Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam, chi nhánh Cần Thơ cho biết: “Trong năm vừa qua cho đến năm nay, Ấn Độ là nhà xuất khẩu gạo hàng đầu thế giới cũng đã hạn chế, gần như là cấm xuất khẩu gạo tẻ thì đây lại là thế lớn cho Việt Nam trong việc đàm phán cũng như thúc đẩu để tăng giá trị hạt gạo”.

Sầu riêng và xoài cũng là 2 nhóm hàng xuất khẩu mạnh với nhiều tín hiệu khả quan. Không chỉ góp vào thành tích nâng kim ngạch xuất khẩu rau quả Việt Nam vượt mốc 6 tỷ USD, sầu riêng và xoài còn tích cực duy trì tốt đà tăng trưởng xuất khẩu nhờ chú trọng xuất khẩu theo hướng chính ngạch. Mấy ngày nay, giá trái sầu riêng tại tỉnh Tiền Giang liên tục tăng ở mức cao. Tại khu vực huyện Cai Lậy (Tiền Giang) nhiều nhà vựa mua sầu riêng giống Monthong loại A với giá từ 185.000 - 200.000 đồng/kg, loại B từ 170.000 - 175.000 đồng/kg; sầu riêng Ri 6 loại A có giá từ 130.000 - 140.000 đồng/kg, loại B khoảng 120.000 đồng/kg.

Từ cuối năm 2022, Việt Nam chính thức xuất khẩu chính ngạch trái sầu riêng vào thị trường Trung Quốc, để tiếp tục giữ ổn định vào thị trường tiềm năng này, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đề nghị các địa phương và doanh nghiệp xuất khẩu cần tăng cường phối hợp kiểm soát chất lượng sầu riêng ngay tại các vùng trồng.

Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Trần Thanh Nam khẳng định, tuân thủ yêu cầu Nghị định thư đã ký kết với phía Trung Quốc, đối với sầu riêng xuất khẩu phải kiểm tra nguồn gốc, kiểm tra dịch hại và dư lượng thuốc bảo vệ thực vật là quan trọng nhất: “Nếu chúng ta không chú trọng vào chất lượng, mẫu mã thì sẽ đánh mất tiềm năng này. Bởi, sắp tới có khả năng Trung Quốc sẽ cho phép thêm một số nước xuất khẩu sầu riêng vào nước này. Vì vậy, những hộ nông dân đang trồng sầu riêng và các doanh nghiệp xuất khẩu cần chú ý đến đảm bảo chất lượng, mẫu mã và xuất xứ hàng hóa khi xuất khẩu sang Trung Quốc, để sầu riêng Việt Nam có thể đứng vững ở thị trường này”.

Đứng thứ ba là cá tra, sản lượng cá tra năm 2024 ước đạt 1,67 triệu tấn, bằng 99% so cùng kỳ 2023. Kim ngạch xuất khẩu cá tra đạt 1,56 tỉ USD, tăng 8,9% so cùng kỳ năm 2023. Tuy nhiên, theo Cục Thủy sản, mức độ tăng trưởng này chưa đồng đều mà nguyên nhân cơ bản là do có sự cạnh tranh gay gắt từ các quốc gia và dòng sản phẩm cá thịt trắng khác.

Theo kế hoạch, Việt Nam đề ra mục tiêu nâng cao giá trị trong năm 2025, phấn đấu đạt sản lượng 1,65 triệu tấn, nhưng hướng tới kim ngạch xuất khẩu khoảng 2 tỉ USD. Trong bối cảnh đời sống sản xuất, kinh tế, môi trường đang có nhiều biến động, đây là mục tiêu đòi hỏi nhiều nỗ lực lớn của toàn ngành và nhiều cơ quan chức năng.

Ông Ong Hàng Văn – Phó Tổng GĐ công ty thủy sản Trường Giang cho biết: “Phải làm mạnh về truyền thông để họ biết rõ về con cá tra. Thay đổi cách nuôi, lai tạo con giống, ít dịch bệnh, tăng trưởng nhanh để giảm giá thành nuôi mà tăng lợi nhuận”.

Đứng cuối cùng cũng là thị phần chính trong xuất siêu đó là con tôm. 3 quý của năm 2024, sản lượng tôm nước lợ là hơn 1,1 triệu tấn, kim ngạch xuất khẩu đạt 2,8 tỷ USD. Sản xuất tôm toàn cầu sẽ tăng trở lại cuối năm 2024, năm 2025 duy trì ổn định.

Tôm Việt Nam cũng có thể lợi thế nếu Mỹ áp thuế chống bán phá giá và thuế trợ cấp cao hơn đối với Ecuador, Ấn Độ và Indonesia vào cuối tháng 12/2024. Đây là cơ hội để ngành tôm có thể bứt phá trong những tháng cuối năm để về đích mục tiêu kim ngạch xuất khẩu từ 4 tỷ USD.

Trong bối cảnh khó khăn chung của biến động kinh tế thế giới, xuất khẩu nông lâm thuỷ sản Việt Nam nói chung, vùng ĐBSCL nói riêng, ổn định tăng trưởng đó là nhờ nỗ lực lớn của cả ngành hàng, đặc biệt là duy trì chuỗi sản xuất cung ứng hàng hoá cũng như đầu tư nâng cao chất lượng sản phẩm và tận tốt cơ hội từ các thị trường. Theo dự báo, triển vọng các ngành hàng sẽ còn kéo dài sang đến quý I năm 2025.