Sàn thương mại điện tử thu hộ thuế: Đảm bảo thu đúng, thu đủ

Chính phủ vừa ban hành nghị định số 117 quy định quản lý thuế đối với hoạt động kinh doanh trên nền tảng thương mại điện tử, nền tảng số của các hộ, cá nhân kinh doanh, có hiệu lực từ ngày 1/7 để đảm bảo việc thu thuế đúng với các quy định pháp luật.

Tuy nhiên, việc mua bán trực tiếp trong thế giới ảo không thuận lợi cũng như bài toán kinh tế giữa một bên là gia tăng doanh số với một bên là tự thu nhỏ quy mô kinh doanh của mình

Nếu những gian hàng trên các sàn thương mại điện tử được ví như những kiot ở các chợ đầu mối, như chợ Đồng Xuân chẳng hạn, liệu có hay không việc các gian hàng ảo này đóng cửa hoặc chuyện sang hoạt động theo kiểu khác khi việc thu thuế được giao cho các sàn, hay những ban quản lý chợ theo nghĩa bóng của từ này?

Đầu tiên, hãy xem các gian hàng ảo hoạt động như thế nào ở thời điểm trước ngày 1/7/2025, họ tính thuế căn cứ vào cơ sở nào, theo doanh thu hay thuế khoán, các sàn kiểm soát được bao nhiêu % số lượng các đơn hàng phát sinh từ các chủ thể hoạt động trên nền tảng của mình?

Câu trả lời, như Shopee thu qua tài khoản mà chủ hàng đăng ký với sàn xấp xỉ 10% doanh thu hàng tháng gọi là chi phí thuê gian hàng ảo trong chợ... ảo, sau 1/7 sàn thu thêm 1,5% thuế dựa trên dòng tiền chuyển vào tài khoản thanh toán.

Về lý thuyết, chủ hàng không có cơ hội lách thuế trừ khi giao dịch giữa các chủ thể chuyển từ online sang hình thức trực tiếp hoặc chuyển tiền vào tài khoản cá nhân khác nội dung không liên quan đến hoạt động kinh doanh.

Chia sẻ về điều này, chủ tài khoản Shopee Lý Trường Thành cho biết, tương tự như các cửa hàng mặt phố, kiot của các chợ, nếu muốn tránh nộp khoản thuế 1,5% doanh thu, hoặc các bên giao dịch trực tiếp với nhau, hoặc chuyển vào tài khoản cá nhân khác: 

“1,5% thuế không tránh được rồi, mình chỉ tránh được khi giao dịch tiền mặt thôi hoặc như anh nói thông qua tài khoản cá nhân với nội dung cho vay cho mượn thôi thì chi cục thuế không bắt mình nộp thuế được. Còn kể cả qua facebook thì họ vẫn truy suất qua bưu cục được với  em nghĩ 1,5% cũng rất nhẹ chứ không có vấn đề gì hết đâu anh ạ”.

Tình trạng đóng băng tương tự như trường hợp các cửa hàng mặt phố hay kiot trong các chợ đầu mối liệu có xảy ra với những gian hàng ảo trên những trang thương mại điện tử? Ở đây, có lẽ câu chuyện này rất khó xảy ra vì hai vấn đề.

Thứ nhất, không một người kinh doanh nào muốn thu hẹp phạm vi kinh doanh trong thời buổi hiện nay Thứ hai, mua bán qua mạng đồng nghĩa với việc chủ hàng bắt buộc phải sử dụng dịch vụ vận chuyển, thanh toán qua mạng. Theo đó, cơ quan thuế hoàn toàn có thể giám sát, quản lý được số lượng giao dịch.

Điều này được ông Mai Sơn – Cục Phó Cục thuế khẳng định chắc chắn trong một cuộc họp gần đây với đại diện các các hộ kinh doanh: “Trong trường hợp thanh toán tiền mặt, thì chúng tôi có kiểm tra qua ship code, qua các cái logictics vận chuyển. Bây giờ nếu không sử dụng dịch vụ vận chuyển thì rất khó khăn. Vì thế chúng tôi có thông tin để xác định rằng là giao dịch này diễn ra thường xuyên. Do vậy chúng tôi vẫn có cơ sở dữ liệu để đảm bảo công tác quản lý thuế”.

Theo Hiệp hội thương mại điện tử Việt Nam, hiện nay, cả nước có gần 725.000 tổ chức và cá nhân kinh doanh trên các sàn thương mại điện tử với tổng quy mô giao dịch lên tới 75.000 tỷ đồng. Khi áp dụng quy định mới, yêu cầu các sàn thương mại điện tử và nền tảng số có chức năng thanh toán phải khấu trừ và nộp thuế thay cho hộ, cá nhân kinh doanh trên sàn, kỳ vọng sẽ giúp giảm thiểu thủ tục hành chính và hỗ trợ tối đa cho người nộp thuế, từ đó thúc đẩy sự phát triển của mảng thương mại điện tử.

Ông Nguyễn Bình Minh, Uỷ viên Ban chấp hành Hiệp hội thương mại điện tử Việt Nam cho biết: “Hoạt động này sẽ giúp quản lý thuế tốt hơn bởi vì chúng ta biết bây giờ chúng ta sẽ sử dụng số định danh có mức độ tin cậy cao do người dùng cung cấp trong trường hợp người dùng cung cấp định danh và trường hợp thứ hai là người dùng có thể lựa chọn định danh bằng định danh công dân, từ VneID.

Thế thì trong trường hợp đấy thì rõ ràng việc quản lý thuế đối với các cá nhân kinh doanh trên các sàn thương mại điện tử hoặc các nền tảng số sẽ hiệu quả hơn, chính xác hơn. Điều này cũng đảm bảo mức độ an toàn cho những người kinh doanh ở trên các nền tảng này để tránh việc họ bị nợ đọng thuế hoặc là sau này bị xử lý vì đã chưa kịp đóng thuế”.

Trong khi đó, theo ông Cáp Quý Phúc, Chi cục trưởng Chi cục Quản lý thuế Thương mại điện tử, Cục thuế, Bộ Tài chính, cơ quan thuế đã tiến hành thu thập dữ liệu liên quan từ 2 năm trước, để đảm bảo việc thu đúng, thu đủ đối với các chủ hàng kinh doanh trên các sàn thương mại điện tử:

"Chúng tôi cũng đã thực hiện trong 2 năm nay thu thập thông tin của những người kinh doanh thuộc tổ chức và cá nhân kinh doanh trên sàn thương mại điện tử, tạo thành một dữ liệu lớn. Từ dữ liệu này chúng tôi chia sẻ và gửi cho các cơ quan thuế các cấp để sàng lọc, nhận diện và thực hiện xử lý truy thu thuế."

Theo số liệu của Cục Thuế (Bộ Tài chính), 5 tháng đầu năm, các tổ chức, cá nhân kinh doanh trên các sàn online, nền tảng số đã 74.400 tỷ đồng tiền thuế, tăng 55% so với cùng kỳ năm ngoái. Cơ quan thuế đã rà soát 164.661 người nộp thuế, qua đó truy thu 747 tỷ đồng. Trong đó, số tiền truy thu với doanh nghiệp hơn 416 tỷ đồng, với cá nhân, các hộ kinh doanh trên 331 tỷ đồng.

Trong thời gian tới, với những nỗ lực của ngành thuế cùng với các cơ quan liên quan, việc thu thuế thông qua các sàn chắc chắn còn phát huy hiệu quả hơn nữa, đảm bảo thu đúng, thu đủ tiền thuế nộp ngân sách nhà nước.