Quan trắc không khí: Có trạm "trắng" dữ liệu hàng tháng trời

Thực tế hiện chưa có nhiều cảnh báo về chất lượng không khí, một phần do hệ thống quan trắc còn ít, một số trạm không có dữ liệu cả tháng trời.

Theo kết quả quan trắc cho thấy, số ngày có chỉ số chất lượng không khí (VN_AQI) tại Hà Nội ở mức kém và xấu chiếm tỷ lệ hơn 30% số ngày quan trắc trong năm. Hà Nội chủ yếu bị ô nhiễm bụi PM2.5 và bụi PM 10, No2 và O3 có dấu hiệu ô nhiễm cục bộ. Nồng độ bụi PM 2.5 trung bình năm tại thành phố Hà Nội vượt khoảng gần 2 lần quy chuẩn kỹ thuật quốc gia. Ô nhiễm bụi tập trung tại các khu vực có mật độ giao thông và mật độ dân cư cao. Mức độ ô nhiễm vào mùa đông cao hơn các mùa khác.

Bà Lưu Thanh Chi - Phó Chi cục trưởng Chi cục Bảo vệ môi trường (Sở Tài Nguyên và Môi trường Hà Nội) chỉ ra những nguồn gây ô nhiễm chính của thành phố: "Theo nghiên cứu và kết quả quan trắc không khí qua nhiều năm và phân tích theo mô hình tính toán đã bước đầu xác định được các nguồn phát thải chính của thành phố Hà Nội, gồm giao thông, công nghiệp và nguồn dân sinh."

Với dân số khoảng 9 triệu người, lượng xe mô tô, xe 2 bánh gần 7 triệu phương tiện,  ô tô 1,1 triệu phương tiện và khoảng 1,2 triệu phương tiện từ các địa phương lân cận di chuyển, giao thông là nguồn gây ô nhiễm chính của thành phố Hà Nội với tỷ lệ từ 58-74% (bao gồm cả bụi đường). Trong khi đó, nguồn công nghiệp chiếm từ 14-23%, nguồn nông nghiệp chiếm từ 3,4-18,9%.

Theo ông Đậu Quang Huy, Đại diện Hiệp hội xe máy (VAMM), các phương tiện xe máy lưu hành, các nhà sản xuất xe máy luôn khuyến khích người sử dụng thực hiện bảo trì, bảo dưỡng định kỳ nhằm đảm bảo tình trạng kỹ thuật, tuy nhiên, thực tế lại hoàn toàn khác nên gây ra những nguy cơ

"Hiện nay việc bảo dưỡng phương tiện chưa nhận được sự quan tâm, nếu sau một thời gian dài không bảo trì bảo dưỡng dẫn đến chất lượng kỹ thuật phương tiện bị suy giảm, là 1 trong những nguồn gây ô nhiễm không khí ở thành phố lớn."

Từ thực tế thu thập và xử lý dữ liệu quan trắc chất lượng không khí, ông Kim Văn Chinh, Nghiên cứu viên của Trung tâm nghiên cứu Quan trắc và Mô hình hóa môi trường, Trường Đại học khoa học tự nhiên Hà Nội cho biết, nguồn dữ liệu đầu vào đóng vai trò quan trọng trong việc phân tích, đưa ra các giải pháp. Tuy nhiên, thực tế hiện nay, một số trạm quan trắc bị thiếu dữ liệu lên tới 3-5 tháng, trong khi mạng lưới các điểm quan trắc còn mỏng:

"Hiện nay hệ thống quan trắc thiết bị quan trắc không khí tại Hà Nội đang rất thiếu. Hiện nay là nó mới có 4 trạm quan trắc tiêu chuẩn và còn những trạm khác nó đều mang tính chất là trạm điện hóa, quan trắc nhanh và những dữ liệu, kết quả quan trắc cần phải được hiệu chuẩn lại khi mà  so sánh với các trạm quan trắc tiêu chuẩn.

Đối với các trạm quan trắc tiêu chuẩn hiện nay, tôi thấy là trạm của Trung tâm quan trắc môi trường Bắc trực thuộc Bộ Tài nguyên và Môi trường quản lý đã có từ rất lâu, kết quả  quan trắc cũng đang bị hổng dữ liệu rất là nhiều, còn 1,2 trạm quan trắc của Hà Nội thì đặt tại 2 điểm mà có mật độ giao thông rất lớn, chủ yếu  đánh giá về tác động của giao thông."

Theo ông Chinh, khi tiến hành phân tích theo các mô hình, số liệu đầu vào về phát thải chưa đồng nhất, số liệu khí tượng chưa phù hợp, thiếu số liệu quan trắc ảnh hưởng đến việc kiểm nghiệm các mô hình. Bởi vậy, việc xây dựng hệ thống cơ sở dữ liệu về chất lượng không khí rất cần thiết để thành phố Hà Nội thực hiện những giải pháp kiểm soát ô nhiễm không khí.