Nở rộ mobihome, quản có dễ?

Sở hữu 2 chiếc xe mobihome được hơn 4 năm, anh Nguyễn Hồng Sơn (Hà Đông, Hà Nội) cho biết, khá tiện lợi mỗi khi đưa gia đình đi phượt, đi du lịch, cắm trại ngoài trời. Song cứ mỗi lần đến kỳ đăng kiểm, anh Sơn lại vất vả tháo hết đồ trên xe, đăng kiểm xong lại lắp trở lại, thời gian thực hiện mất đến 1 tuần với chi phí không nhỏ:

"Hiện giờ khi lắp ráp các thiết bị vào xong rồi lại phải tháo ra mỗi lần đăng kiểm thật sự là cực kỳ vất vả luôn mà nó tốn kém thời gian. Mình cũng muốn sớm ban hành đưa ra cái quy chuẩn để có thể hoán cải được từ những chiếc xe bình thường vì cộng đồng chơi xe cũng rất là lớn rồi", anh Sơn cho biết.

Một số người đang sở hữu xe mobihome cũng bày tỏ, nhu cầu sở hữu và sử dụng xe mobihome ngày càng nhiều, nên rất mong muốn có hành lang pháp lý, tiêu chuẩn an toàn kỹ thuật với phương tiên này:

"Tôi mong muốn là Bộ GTVT, cơ quan chức năng có một cái ánh nhìn, cách nhìn cởi mở hơn và tạo cho mobihome của Việt Nam một cái hành lang mới".

"Cũng mong muốn là nhà nước cho ra một quy định, một cái luật cho người sử dụng nhà lưu động, nó được rõ ràng hơn. Các nước lân cận họ phát triển cái này cũng rất là mạnh rồi."

Theo đánh giá của những người đang sở hữu, sử dụng xe nhà di động, hiện nền cơ khí trong nước, nguồn nhân công có đủ điều kiện, tay nghề để đáp ứng việc cải tạo xe nhà di động, thậm chí có thể sản xuất được xe nhà di động. Trong khi đó, ở góc độ xưởng cải tạo, làm ra xe mobihome cũng rất mong mỏi sớm có hành lang pháp lý để có thể “danh chính, ngôn thuận” sản xuất dòng xe nhà di động phụ vụ nhu cầu người chơi.

Anh Trịnh Việt Thái, Chủ cơ sở “Thái Mobihome” ở Hưng Yên cho biết: "Mong muốn là luật pháp Việt Nam đưa ra quy chế để xưởng cải tạo có cái barem để làm theo. Ví dụ như: Đồ đóng trên xe phải được đóng cố định; Hệ thống điện trên xe mobihome thì tốt nhất nên hệ thống rời với hệ thống điện của xe; Téc nước, téc thải trên xe được treo ở vị trí cố định, chặt chẽ; Các xe phải có tec nước sạch và téc nước thải. Téc nước thải khi đến điểm mình có thể thải nước ra đó chứ không thải thẳng ra đường làm bẩn và không được cắt gọt liên quan đến khung chính của xe".

Ông Đoàn Kiều Dũng, người sáng lập cộng đồng Phê Phượt Pickup, Motorhome, đồng thời là quản trị viên của cộng đồng Motorhome Việt Nam – Xe nhà di động cũng cho hay, khoảng 5 năm trở lại đây phong trào chơi xe nhà di động tại Việt Nam đã hình thành và phát triển. Chỉ tính riêng ở hai cộng đồng này cũng đã có khoảng vài trăm chiếc xe nhà di động các loại đang được người chơi sử dụng. Điều mong mỏi của tất cả các thành viên đang sở hữu, sử dụng xe nhà di động là Nhà nước sớm có quy định riêng với loại phương tiện này:

"Tôi nghĩ rằng quy định ra một hành lang pháp lý để cho tất cả các doanh nghiệp đầu tư sản xuất lĩnh vực này, người ta làm theo đúng quy định. Thứ nhất là phát triển được sản xuất trong nước, thứ hai là người chơi được sử dụng sản phẩm một cách chính thức, thứ ba là phát triển được du lịch. Chúng tôi cũng rất mong mỏi nhiều năm nay rồi, Bộ GTVT và Cục Đăng kiểm ban hành một cái hướng dẫn cụ thể", ông Dũng cho biết.

Mặc dù nhu cầu lớn và thực tế cũng đã có nhiều xe mobihome đang được sử dụng, song theo đại diện Cục Đăng kiểm Việt Nam, cho biết, đến thời điểm này, đơn vị chưa phê duyệt hồ sơ thiết kế cải tạo nào liên quan đến xe mobihome. Hiện nay, cũng chưa có quy định riêng về an toàn kỹ thuật và bảo vệ môi trường đối với xe nhà ở lưu động. Các phương tiện hoán cải đều phải tuân thủ quy định chung tại Thông tư 85/2014 (được sửa đổi, bổ sung bởi Thông tư 43/2023 quy định về cải tạo xe cơ giới).

Đại diện lãnh đạo Cục Đăng kiểm Việt NAm cũng cho biết, hiện Bộ GTVT đang dự thảo quy chuẩn an toàn kỹ thuật và bảo vệ môi trường đối với nhà mobihome. Tuy vậy, cũng có nhiều băn khoăn lo ngại phương tiện này chưa phù hợp với điều kiện Việt Nam, nhất là về an ninh an toàn (bị cướp), vệ sinh môi trường (xả thải bừa bãi)...

Tuy vậy, TS Chu Mạnh Hùng, nguyên Vụ trưởng Vụ Khoa học, Công nghệ và Môi trường, Bộ GTVT lại cho rằng, nhu cầu sử dụng mobihome là xu thế tất yếu, đòi hỏi phải có cơ sở pháp lý để quản lý. Trong giai đoạn trước mắt, Bộ GTVT cần tham khảo các quy chuẩn của thế giới để ban hành Quy chuẩn cho loại phương tiện này:

"Các cơ quan quản lý, các Bộ, ngành liên quan, ví dụ như Bộ GTVT phải có yêu cầu cho phương tiện, đường xá, rồi ngành du lịch phải có quy định về an toàn, phòng chống cháy nổ, vệ sinh môi trường, rồi chính quyền địa phương cũng phải có quy định những khu vực đó phải đảm bảo an toàn, an sinh xã hội. Nó liên quan đến rất nhiều bộ ngành. Đây là vấn đề cần quan tâm, bởi vì đây là nhu cầu tất yếu của người dân", TS Chu Mạnh Hùng nêu ý kiến.

Dù Bộ GTVT đã ban hành nhiều quy định đối với xe hoán cải, song với sự ra đời ngày càng nhiều xe nhà ở di động ngày càng đặt ra yêu cầu đối với cơ quan chức năng để quản lý riêng loại hình phương tiện này. Đó không chỉ là những yêu cầu về mặt kỹ thuật phương tiện, mà là tổng hòa các yếu tố, cả việc điều kiện vận hành, địa bàn lưu hành…

Đây cũng là góc nhìn của VOVGT qua bài bình luận: "Quản lý nhà xe di động, không chỉ quy chuẩn kỹ thuật đơn thuần".

Nếu nhập lệnh “mua bán xe mobihome” trên công cụ tìm kiếm, trong vòng nửa phút đã cho ra hơn 13 triệu kết quả tìm kiếm. Điều đó phần nào cho thấy nhu cầu tìm kiếm và thị trường xe di động mobihome đang sôi động tới mức nào.

Tuy vậy, đến thời điểm này, vẫn chưa có phương tiện mobihome nào được cơ quan chức năng phê duyệt hồ sơ thiết kế cải tạo, trong khi phương tiện nhập vào VN theo dạng khách du lịch mang theo, theo nghị định số 57/2015 chỉ có thời hạn lưu trú tại VN là 30 ngày (nay là 45 ngày theo quy định tại Nghị định số 30/2024).

Trong khi đó, việc cải tạo phương tiện chở người thành xe mobihome đang áp dụng tại Thông tư 85/2014 và được sửa đổi tại Thông tư 43/2023 về hoán cải xe cơ giới lại khá ngặt nghèo, chẳng hạn trước khi tiến hành cải tạo, chủ xe phải làm hồ sơ thiết kế gửi sở giao thông vận tải địa phương hoặc Cục Đăng kiểm để thẩm định.

Khi được cơ quan có thẩm quyền thẩm định và phê duyệt thiết kế, chủ xe mới được thực hiện cải tạo. Sau khi cải tạo hoàn thành, chủ xe phải đem phương tiện tới trung tâm đăng kiểm để nghiệm thu. Khi xong và đạt thì mới được cấp đăng kiểm và lưu thông...

Với quy trình dài dằng dặc, cộng với việc hầu hết xe được cải tạo đều thay đổi kết cấu, hình dáng và công năng so với hình dáng phương tiện ban đầu, nên không phù hợp với việc cải tạo thành xe nhà ở di động phục vụ mục đích du lịch.

Bởi vậy, dự thảo quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về an toàn kỹ thuật và bảo vệ môi trường đối với xe ô tô đang được Bộ GTVT lấy ý kiến, đối với người có sở thích sở hữu và sử dụng loại hình mobihome có nhiều tín hiệu tích cực.

Tuy vậy, một số chuyên gia cho rằng, những quy định đặt ra trong quy chuẩn kỹ thuật này mới đơn thuần về mặt kỹ thuật của phương tiện, trong khi đó, để lưu hành loại hình xe hết hợp nhà ở - mobihome đòi hỏi phải có quy định những quy định về điều kiện lưu hành, những cung đường được đi, giống như quy đinh xe giường nằm không được chạy trên đường đèo núi cấp 5, 6.…  Bởi nếu không quy định cụ thể những điều này, rất dễ xảy ra nguy cơ mất an toàn giao thông

Bên cạnh đó, cần có quy định rõ những địa điểm được dừng chân, thời gian lưu trú, để từ đó cung cấp các dịch vụ nghỉ ngơi, ăn uống, vệ sinh môi trường… cũng như việc đảm bảo an ninh trật tự, an toàn xã hội, vốn là mối lo ngại của không ít các nhà chuyên môn khi soạn thảo dự thảo quy chuẩn về loại hình phương tiện này.

Để thực hiện được những điều này, đòi hỏi phải có sự vào cuộc không chỉ của Bộ GTVT, Công an, Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch, mà cả chính quyền địa phương, để việc hoán cải, đi lại, lưu trú được thuận lợi, an toàn.

Bởi vậy, việc luật hóa nhà ở di động giúp người dân có thêm lựa chọn cho nơi sinh sống của mình phù hợp với tài chính, phù hợp với cuộc sống năng động của người trẻ.

Mặt khác, loại hình phương tiện này cũng phù hợp với việc phục vụ cho phòng chống thiên tai, thảm họa hay dịch bệnh để các đội ngũ y tế, cứu hộ, an ninh, tình nguyện viên cũng có thể phục vụ thời gian dài./.