Nhiều điểm mới “cởi trói” thủ tục cho nhà ở xã hội

Trong đó việc phân luồng rõ ràng các nhóm đối tượng, chính thức có hướng dẫn xác nhận thu nhập với lao động tự do giúp cho người có nhu cầu dễ dàng tiếp cận với nhà ở xã hội hơn.

Cách đây 4 tháng, anh Nguyễn Văn Quang, về lý thuyết, đủ điều kiện đăng ký mua nhà ở xã hội, dự án do một nhà đầu tư khá có tiếng phát triển ở khu vực Thượng Thanh, Long Biên, TP. Hà Nội. Sau nhiều lần đi lại thực hiện các thủ tục hành chính, cuối cùng anh Quang cũng không thể hoàn tất hồ sơ.

Thậm chí, đến khi được hỏi người này này còn không nhớ làm bao nhiêu giấy tờ liên quan đến thu nhập, diện tích nhà ở chật hẹp. 

“Cách đây 4 tháng tôi làm hồ sơ mua nhà ở xã hội nhưng quả thật có quá nhiều thủ tục cần làm, như chứng minh thu nhập không đủ điều kiện đóng thuế thu nhập, chứng minh diện tích chật hẹp hiện tại. Vấn đề là khi tôi ra phường xin xác nhận thì cơ quan này cũng gây khó dễ, đùn đẩy trách nhiệm cho công an”.

Điểm qua cái gọi là văn bản hướng dẫn hoàn thiện hồ sơ mua nhà ở xã hội mà anh Quân nhận được từ một người quen dài 17 trang, bao gồm đủ loại giấy tờ xác nhận cần thực hiện, từ cơ quan của người có nhu cầu cho đến chính quyền nơi người đó sinh sống. Điều này cũng chính là rào cản rất lớn khiến cho không ít người như anh Quang từ bỏ giấc mơ an cư vì thủ tục quá phức tạp.

Khảo sát qua nhóm người mua nhà ở xã hội, đa số cho rằng việc xin xác nhận chưa sở hữu nhà ở lần nào cũng như xác nhận mức thu nhập đối với chính quyền cấp xã, phường không thể thực hiện được. Bởi vì chính quyền địa phương hiện nay không đủ dữ liệu cũng như thẩm quyền xác minh, xác nhận vấn đề này của người dân.

Theo ông Trình Quốc Thắng – Phó Chủ tịch UBND phường Thanh Liệt, TP. Hà Nội, việc xác nhận thu nhập cũng như ai sở hữu bất động sản ủy ban cấp phường không có thẩm quyền:

"Uỷ ban phương căn cứ theo bảng lương cơ bản nhưng đối với lao động tự do chúng tôi không thể biết được thu nhập của họ bao nhiêu, từ nguồn nào. Tương tự với việc ai sở hữu bất động sản cũng vậy, việc này chỉ có văn phòng đăng ký đất đai”.

Những vướng mắc về thủ tục hành chính, về cơ bản, sẽ được giải quyết căn cứ những quy định mới của Thông tư số 32/2025 sửa đổi, bổ sung Thông tư 05/2024, vừa được Bộ Xây dựng ban hành. Nội dụng của Thông tư 32 là sửa đổi Điều 6 và Điều 8 của Thông tư 05, qua đó phân định lại hệ thống biểu mẫu dùng để chứng minh đối tượng và xác nhận điều kiện thu nhập khi đăng ký mua, thuê mua nhà ở xã hội.

Mẫu số 01 thay thế theo quy định mới chỉ áp dụng cho các nhóm đối tượng đặc thù như người đã trả lại nhà công vụ, hộ gia đình bị thu hồi đất, học sinh, sinh viên và đặc biệt là lao động tự do  – những người không có hợp đồng lao động, không được cơ quan bảo hiểm xã hội chi trả lương hưu.

Như vậy, việc đưa nhóm lao động tự do vào Mẫu 01 là phù hợp vì họ không có đơn vị công tác xác nhận thu nhập qua đó thẩm quyền thực hiện công việc này thuộc UBND cấp xã. Qua đây, đối tượng mua nhà ở xã hội được mở rộng thêm, chủ đầu tư cũng không còn gặp khó khăn về việc tìm đầu ra cho sản phẩm của mình, từ đó tiếp thêm động lực cho việc phát triển các dự án nhà ở xã hội tiếp theo.

Theo bà Nguyễn Hoa Hồng Nhung – Phó Tổng Giám đốc công ty đầu tư xây dựng NHS, việc có thêm đối tượng khách hàng theo quy định mới tiếp thêm động lực cho doanh nghiệp tiếp tục phát triển các dự án tiếp theo:

“Quy định mới về người nhập cư ở các tỉnh, ví dụ bạn ở Đà Nẵng ra, bạn từ Bắc Ninh đến Hà Nội làm việc và có nhu cầu thì vẫn được mua nhà ở xã hội ở Hà Nội. Cái đó là điểm sáng trong điều luật mới sửa đổi xong”.

Thông tư 32 cụ thể ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính trong cuộc họp mới đây về việc cắt giảm 50% thủ tục hành chính liên quan đến nhà ở xã hội. Việc chứng minh thu nhập đối với lao động tự do được giao cho cơ quan công an cấp xã thực hiện theo đúng tinh thần của người đứng đầu chính phủ kèm theo nhiều ưu đãi về quỹ đất, lãi vay ngân hàng, đối với chủ đầu tư các dự án nhà ở xã hội.

Theo các chuyên gia, chỉ có thúc đẩy sự phát triển các dự án nhà ở xã hội mới làm tăng nguồn cung sản phẩm ở thực, từ đó tạo ra sự cân bằng với phân khúc chủ yếu dành cho các nhà đầu cơ. Bà Phạm Thị Miền – Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu đánh giá thị trường bất động sản Việt Nam, cho biết:

“Phải tăng nguồn cung có giá bán phù hợp với đại đa số có thu nhập bình thường bởi vì chỉ khi có nguồn cung thì nhóm khách hàng nhu cầu ở thực mới tiếp cận được còn hiện nay đa số sản phẩm chủ yếu hướng đến đầu tư là chính”.

Một điểm đáng chú ý là Thông tư 32 yêu cầu: nếu người đứng đơn đã kết hôn, vợ hoặc chồng cũng phải kê khai thu nhập theo mẫu tương ứng. Quy định này đảm bảo việc xét duyệt dựa trên tổng thu nhập của hộ gia đình, tránh tình trạng kê khai thiếu hoặc “lách luật”.

Ngoài ra, tất cả các biểu mẫu sau khi sửa đổi đều có thời hạn sử dụng 6 tháng, giúp thông tin trong hồ sơ luôn cập nhật, sát thực tế.

Với nhiều lao động tự do, việc có một biểu mẫu riêng, kèm theo thẩm quyền xác nhận cụ thể, giúp quy trình trở nên minh bạch, tránh tình trạng mỗi địa phương áp dụng một kiểu, dẫn đến ách tắc hồ sơ trong thời gian dài.

Việc dùng một mẫu duy nhất giúp người lao động chỉ cần một lần xác nhận tại doanh nghiệp hoặc cơ quan công tác, thay vì phải xin hai loại giấy tờ như trước đây. Đây được xem là cải cách thực chất, giảm tải đáng kể về chi phí cho người dân, nguồn lực của xã hội.