Người vá ký ức Sài Gòn bằng những mô hình tí hon

Không phải để hoài cổ, cũng chẳng đơn thuần là chơi đồ hàng, mỗi chi tiết được phục dựng đều là một lát cắt ký ức – về một Sài Gòn từng có, đang dần khuất sau những tòa cao ốc và phố thị tấp nập. Sài Gòn xưa sống lại – bằng đôi tay, trái tim và cả nỗi yêu thương rất đỗi lặng thầm của người đàn ông dành cả tuổi trẻ để gìn giữ hình hài ký ức.

Trong căn phòng làm việc thoang thoảng mùi keo nến, mạt gỗ và màu vẽ, giữa nhịp sống tất bật của Sài Gòn hôm nay, Anh Nguyễn Phúc Đức vẫn lặng lẽ với công việc của mình – tái dựng lại một Sài Gòn ẩn,khuất sau những tòa cao ốc và dòng người vội vã.

Không phải bằng ảnh tư liệu hay phim tài liệu, mà bằng những mô hình tí hon: một tiệm cà phê vỉa hè xưa, một căn nhà mái tôn xập xệ, một hẻm nhỏ đầy dây điện chằng chịt, một chiếc xe mì gõ … từng chi tiết đều được đắp nặn từ trí nhớ, tình yêu và nỗi thương nhớ không nguôi về thành phố này.

Sinh ra tại một góc nhỏ ở quận 4, gần ngã tư Nguyễn Khoái – Tôn Thất Thuyết, ký ức về những ngày thơ bé theo chân ông nội rong ruổi qua các con phố, khu chợ, vẫn là cội nguồn nuôi dưỡng cảm hứng sáng tạo của anh.

Thoáng chút bồi hồi, anh kể: “Ấn tượng của anh là người ông nội của anh, ông nội là người cho anh nhiều lẽ sống nhất của người Sài Gòn. May thay từ nhỏ đã được đi với ông nội rồi, trải qua rất nhiều cung đường hoặc là vô chợ Lớn, đi buôn cái này, mua cái kia nên đó là một phần sâu trong ký ức. Với anh, anh nghĩ đó là những bức tranh khó có tiền mà mua lại, nên anh cứ nhớ cái gì anh phục chế lại”.

Bằng một cách nào đó, mỗi mô hình anh tạo ra đều là một cách “chụp lại” khoảnh khắc đã mất – không bằng máy ảnh mà bằng đôi tay. Trong thế giới thu nhỏ đó, thời gian dường như ngừng trôi. Từng viên gạch, từng tấm biển hiệu, từng chiếc ghế nhựa thấp lè tè... đều như đang kể chuyện.

Và quan trọng hơn cả, đó là những câu chuyện của một Sài Gòn từng có, và rất thật. Thế nhưng hành trình đi tìm lại ký ức không hề bằng phẳng.

Thoáng chút trầm tư hồi tưởng lại những bước đi đầu tiên trên hành trình lắm gian nan này, anh Đức chia sẻ: “Lúc bắt đầu đã mỏi mệt rồi, tại vì mình không phải dân chuyên ngành, mình bắt đầu tay ngang, làm với đam mê và chỉ có niềm tin là mình sẽ là được những sản phẩm, những mô hình đó.

Khi làm thì bị gia đình ngăn cản tại vì mình cũng phải kiêm sự nghiệp cho mình, ba mẹ không tin tưởng, bạn bè cũng không tin tưởng rằng mình làm sản phẩm này ra mình có thể thương mại được. Họ cứ nghĩ mình khùng điên không à, hoài nghi tính cách mình không phải con trai, chỉ làm những thứ liên quan đến búp bê, nhà cửa,…”

Khi mới bắt đầu, anh chẳng có bất kỳ nền tảng nào về hội họa hay kiến trúc mô hình. Đồ nghề thì thiếu, nguyên liệu thì khan hiếm. Những món nhỏ như mái ngói, biển hiệu, thùng xốp, xô nước… đều phải tự mày mò, sáng chế. Có những mô hình làm cả tháng trời, nhưng đem bán lại chẳng ai mua.

Mười năm trầy trật, nhiều lần tưởng chừng gục ngã. Nhưng chính tình yêu dành cho Sài Gòn và những giá trị văn hóa đã giữ anh lại. Anh cũng chẳng đặt nặng danh tiếng. Với anh, mỗi mô hình dựng lên là một cách trả ơn thành phố đã nuôi mình khôn, lớn.

Bộc bạch đôi chút về Sài Gòn trong trâm trí của mình: "Nó như một kho tàng, anh rất biết ơn Sài Gòn, được sinh ra và lớn lên ở Sài Gòn. Trước mắt mình đẻ ở Sài Gòn mình đã phải biết ơn rồi và biết ơn luôn những con người Sài Gòn đã giúp đỡ anh rất nhiều, những gì mình có được ngày hôm nay cũng là một phần nào đó bà con xung quanh với những văn hoá, ký ức, kiến trúc của Sài Gòn mới có được ngày hôm nay. Anh nghĩ là Sài Gòn giống như ba, má của anh vậy đó".

Không ít lần, người xem xúc động đến nghẹn lời. Có người thấy trong mô hình căn nhà cấp 4 ấy là nơi mình từng lớn lên. Có người lặng lẽ chạm tay vào mô hình chiếc xe mì gõ, như thể được gặp lại một phần tuổi thơ. Nhiều bạn trẻ, lần đầu tiên được “nhìn thấy” một Sài Gòn trước thời của mình – bình dị, gần gũi, đậm chất đời.

Anh Đức kể, có những mô hình anh từng đổ rất nhiều tâm sức vào đơn cử như mô hình “Rạp Hát Bội” với đầy đủ sân khấu, phông màn, ánh đèn, thậm chí có cả khán giả thu nhỏ. Có nghệ sĩ cải lương lão thành đến tận nơi, ngỏ ý muốn mua lại mô hình ấy, nhưng anh từ chối bởi đó không chỉ là công sức mà là những tâm huyết, những hồi ức anh đã dành cả vào chiếc mô hình nho nhỏ này.

Thế nhưng, cũng chính mô hình ấy, sau đó lại được tặng cho một bạn trẻ – một họa sĩ từ Hà Nội bay vào, vô tình biết đến anh qua mạng. Một món quà, từ người yêu ký ức trao cho người biết trân trọng ký ức – đôi khi giá trị lại nằm ở sự gặp gỡ của hai trái tim cùng nhịp.

“Bạn này cũng là hoạ sĩ, nghệ sĩ. Bạn cũng ngỏ ý thích sản phẩm đó. Nhưng vì tương tác giữa mình và bạn ấy nói chuyện nghệ thụật mình thích nhau giữa cái tâm hồn với nhau tự động mình muốn tặng cái sản phẩm cho bạn đó, đó cũng là sản phẩm đáng nhớ nhất của mình.”

Với anh, nghệ thuật không phải là thứ để phô trương, mà là nơi để người ta được chạm vào cảm xúc thật. Những mô hình nhỏ bé ấy, vì thế, có sức mạnh níu lại một phần linh hồn của Sài Gòn – một thành phố đang đổi thay từng ngày, từng giờ. Mỗi tác phẩm là một lời nhắn nhủ âm thầm: rằng quá khứ vẫn còn đó, nếu ta biết lắng nghe.

Trong thời đại mà đô thị hóa cuốn đi tất cả, từ mái nhà ngói đỏ đến tiệm hớt tóc lề đường – những người như Nguyễn Phúc Đức giống như những người gìn giữ hồn phố, bằng đôi tay và trái tim. Không ồn ào, không phô trương, nhưng bền bỉ như chính hơi thở âm thầm của Sài Gòn vậy.

SỐNG Ở SÀI GÒN: Tinh hoa ẩm thực TP.HCM và nỗi lo an toàn thực phẩm

TP.HCM được nhiều người biết đến không chỉ là một đô thị sôi động, là đầu tàu kinh tế cả nước, mà còn là nơi hội tụ tinh hoa ẩm thực của khắp nơi trong và ngoài nước. Tuy thế, bên cạnh sự nhộn nhịp ấy là nỗi lo ngại về vấn đề an toàn vệ sinh thực phẩm, vấn đề mà chính quyền và người dân luôn rất quan tâm trên sự phát triển bền vững của mảnh đất Sài Thành.

Nếu có dịp, hãy thử dạo quanh một vòng các quận như: 1, 3, 5, 10…hay thậm chí luồn lách vào những con hẻm nhỏ ở Bình Thạnh, Gò Vấp thì bạn sẽ hiểu vì sao mảnh đất nơi đây được nhiều người gọi là “thiên đường” ẩm thực.

Bởi người ta sẽ dễ dàng tìm thấy những món ăn đường phố được bày bán ở khắp nơi. Món ăn bạn tìm có thể ở trong một trung tâm thương mại, hoặc hàng quán vỉa hè, trên những gánh hàng rong và có thể trên một chiếc xe đẩy nay đây mai đó. Món gì cũng có, từ món ăn dân dã cho đến đặc sản của khắp ba miền đất nước, tất cả đều được hội tụ trên mảnh đất Sài Thành, tạo nên sự phong phú, đa dạng và đầy màu sắc.

Người ta tìm đến những món ăn ấy không chỉ đơn thuần là để lót dạ, mà còn là nỗi nhớ của một người con xa xứ muốn tìm lại kỷ niệm quê nhà. Hay cũng có thể là sự trải nghiệm mới lạ về ẩm thực ở các nước trên thế giới như món ăn của người Hoa tại chợ Lớn, hay các món Thái, Hàn, Nhật…tại những quán ăn ở các quận trung tâm. Tất cả đều được biến tấu để hợp khẩu vị người Việt, tạo nên “bức tranh” ẩm thực sôi động, rực rỡ.

Ẩm thực tại TP.HCM không chỉ đa dạng ở các món hay khẩu vị, mà còn là không gian thưởng thức. Bởi bạn có thể chọn ăn một tô Phở ở một tòa nhà sang trọng hoặc ngồi ở quán vỉa hè với một chiếc bàn nhỏ, ghế nhựa bình dân, vừa ăn vừa ngắm nhìn đường phố, nhịp sống và con người Sài Gòn. Sự lựa chọn nào cũng thế, dù sang trọng hay bình dân thì cũng đem lại giá trị và trải nghiệm đáng nhớ đối với những ai thưởng thức ẩm thực nơi này.

Ẩm thực ở TP.HCM đa dạng là thế, tuy nhiên, bên cạnh đó luôn tồn tại một vấn đề: nỗi lo ngại về mất an toàn vệ sinh thực phẩm. Năm nào cũng thế, trên khắp các phương tiện truyền thông đại chúng lại dày đặc những cảnh báo, những vụ việc ngộ độc thực phẩm do sử dụng nguyên liệu không rõ nguồn gốc, bảo quản thực phẩm không đúng cách, hay điều kiện chế biến không hợp vệ sinh… Tình trạng mất an toàn vệ sinh thực phẩm có thể xảy ra ở bất cứ điểm kinh doanh ẩm thực nào mà không phân biệt nơi sang trọng hoặc điểm vỉa hè bình dân thường xuyên chịu tác động của môi trường khói bụi.

Mất an toàn vệ sinh thực phẩm thường xuất phát từ những đối tượng xem thường sức khỏe, tính mạng của khách hàng. Vì chút lợi nhuận nên sử dụng những hóa chất, nguồn nguyên liệu giá rẻ (không rõ ràng)… Tuy nhiên, đây là câu chuyện giữa cung và cầu, thế nên vấn đề vẫn cứ thế như vòng tròn luẩn quẩn khó có thể giải quyết triệt để.

Thời gian qua, tinh thần và nỗ lực của cấp chính quyền TP.HCM trong công tác kiểm soát vấn đề an toàn vệ sinh thực phẩm luôn được đẩy lên mức cao nhất. Nhiều đợt kiểm tra hàng quán đã được triển khai, cùng với việc phát động mô hình “hàng rong văn minh” nhằm đảm bảo các quy chuẩn vệ sinh. Tuy nhiên, vấn đề này vẫn còn tồn tại dai dẳng.

Để nền ẩm thực của thành phố vừa phong phú, vừa an toàn, thì sự vào cuộc của chính quyền thôi là chưa đủ. Mấu chốt nằm ở chính mỗi người dân, những người trực tiếp tham gia và trải nghiệm văn hóa ẩm thực. Khi người dân phối hợp chặt chẽ với các cấp chính quyền, sẽ tạo thành sự liên kết hiệu quả, giúp việc giám sát, phản ánh và xử lý vi phạm trở nên nhanh chóng và triệt để hơn.

Hãy là những người buôn bán có tâm và là những người trải nghiệm có tầm để hướng đến một nền ẩm thực đường phố không chỉ ngon mà còn sạch, góp phần phát triển TPHCM ngày một văn minh, hiện đại và bền vững.

TIN YÊU

# Từ ngày 1/6, TP.HCM điều chỉnh tăng giá thu gom và vận chuyển rác sinh hoạt của hộ gia đình, cá nhân với mức tăng từ 9% đến 42% tùy từng địa phương. Mức phí tối đa áp dụng là 84 nghìn đồng mỗi tháng.

Tuy nhiên, người dân có thể giảm chi phí nếu thực hiện phân loại rác tại nguồn theo quy định. Việc tăng giá nhằm cải thiện chất lượng dịch vụ vệ sinh môi trường, đồng thời khuyến khích người dân nâng cao ý thức phân loại rác, góp phần giảm lượng rác thải chung và bảo vệ môi trường sống. Chính quyền Thành Phố cũng cam kết hỗ trợ tuyên truyền để người dân dễ dàng thích nghi với mức phí mới và cách phân loại rác hợp lý.

# TP.HCM đang tổ chức đấu thầu hàng loạt tuyến xe buýt có trợ giá nhằm nâng cao chất lượng dịch vụ, phá thế độc quyền và tiết kiệm ngân sách hàng nghìn tỉ đồng.

Ngày 29/4, Trung tâm Quản lý giao thông công cộng đã mở thầu, khiến nhiều hợp tác xã lo ngại nguy cơ bị rớt thầu. Sở Xây dựng TP.HCM khẳng định, đây là bước quan trọng trong đề án tăng cường vận tải hành khách công cộng, kết hợp kiểm soát sử dụng phương tiện cá nhân, hướng đến giao thông đô thị hiện đại, bền vững hơn.

# Từ ngày 7/6 đến 17/7, TP.HCM sẽ cấm xe lưu thông qua cầu Phú Định (nối quận 6 và 8) để sửa chữa và mở rộng cầu. Lộ trình thay thế đã được bố trí qua các tuyến Hoàng Ngân, An Dương Vương và Võ Văn Kiệt.

Cầu Phú Định dài gần 100 m, rộng 3 m, giới hạn tải trọng một tấn, hiện chỉ cho xe máy lưu thông và thường xuyên ùn tắc giờ cao điểm. Việc sửa chữa nhằm khắc phục tình trạng xuống cấp và mở thêm một làn xe máy. Trong tương lai, TP.HCM sẽ xây cầu Phú Định mới thuộc tuyến Vành đai 2, dự kiến triển khai trước năm 2030.