Ngành ô tô Đức: Trở lại đường đua với xe điện hay chỉ là thoáng hy vọng?

Giờ đây, trong bối cảnh cạnh tranh toàn cầu ngày càng khốc liệt, câu hỏi được đặt ra: liệu những thương hiệu từng làm nên hào quang của nước Đức có thể tìm lại vị thế dẫn dắt, hay chỉ còn là cái bóng của chính mình?

Xe Đức trở lại đường đua

Ngành công nghiệp ô tô, trụ cột của kinh tế Đức, mỗi năm tạo ra 5 tỷ euro doanh thu và duy trì việc làm cho 700.000 lao động. Thế nhưng, suốt một thập kỷ qua, các hãng xe Đức lại loay hoay trong cuộc chuyển mình. Vụ bê bối gian lận khí thải Dieselgate năm 2015 làm lung lay niềm tin, bước ngoặt sang xe điện gặp nhiều trắc trở, trong khi các đối thủ từ Mỹ và Trung Quốc bứt phá mạnh mẽ.

Tuy vậy, những tín hiệu từ đầu năm 2025 tới nay cho thấy ‘gió dường như đã đổi chiều’. Các thương hiệu nội địa như Volkswagen, BMW ghi nhận doanh số xe điện tăng đáng kể tại Đức và khắp châu Âu.

Từng là ‘ngôi sao’ của thị trường, Tesla Model Y nay ‘nhường’ vị trí dẫn đầu cho các mẫu xe của Volkswagen. Trong khi đó, làn sóng xe điện Trung Quốc, dù vẫn tiến mạnh toàn cầu, bắt đầu gặp thêm rào cản từ hàng rào thuế quan của Liên minh châu Âu.

Ông Peter Wells, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Ô tô, thuộc Đại học Cardiff, Vương quốc Anh cho biết: “Thị trường Đức đang chứng kiến làn sóng sản phẩm mới. Đây có thể là tín hiệu tốt, nhưng cần phân biệt rõ: thành công của thị trường không đồng nghĩa ngành công nghiệp đã vững vàng trở lại.”

Điều khiến giới quan sát chú ý là xu hướng xe điện cỡ nhỏ. Châu Âu đặt mục tiêu trung hòa carbon vào năm 2050, và những chiếc xe đô thị giá rẻ chính là chìa khóa. Trung Quốc đã làm, còn các hãng ô tô Đức thì đang tăng tốc.

Volkswagen dự kiến ra mắt mẫu Polo năm 2026, tiếp đó là Everyone vào 2027, với giá khởi điểm dưới 25.000 euro. Nếu thành công, đây có thể là bước ngoặt, biến “xe cho mọi người” thành hiện thực thời điện hóa.

Ông Stefan Di Bitonto, Chuyên gia ngành ô tô từ Cơ quan xúc tiến đầu tư và thương mại Đức nhận định: “Volkswagen cần một chiếc xe điện đại chúng, thực sự rẻ và dễ tiếp cận. Các mẫu xe mới có thể là cú hích, đưa họ trở lại đường đua.”

Nhiều chuyên gia cho rằng, nếu muốn duy trì đà tăng trưởng, các hãng xe Đức buộc phải cân bằng giữa giá bán và sản phẩm. Không chỉ ở Đức, mà trên toàn châu Âu, xu hướng đang chuyển dịch, đó là sản xuất những mẫu xe cỡ nhỏ, rẻ và đơn giản hơn, phù hợp với số đông người tiêu dùng.

Con số minh chứng khá rõ. Năm 2024, Tesla Model Y dẫn đầu doanh số xe điện tại Đức với gần 30.000 xe bán ra. Nhưng nửa đầu 2025, chỉ hơn 6.300 chiếc Model Y rời showroom, trong khi mẫu Volkswagen 7 bứt lên với hơn 18.000 xe.

Theo giới phân tích, điều khiến Tesla hụt hơi là sản phẩm của hãng trở nên “phổ biến đến mức mất chất riêng”, thiếu đổi mới, chậm ra mắt mẫu mới. Thêm vào đó, hình ảnh CEO Elon Musk gây tranh cãi ở châu Âu cũng khiến thương hiệu này mất điểm.

Ông Stefan Di Bitonto, Chuyên gia ngành ô tô cho biết thêm: “Chu kỳ thành công của Model Y thực chất đã khép lại, vì Tesla chỉ tung ra một phiên bản cải tiến. Và càng để một mẫu xe kéo dài vòng đời mà không đổi mới, doanh số thường sẽ sụt giảm theo thời gian.”

Cạnh tranh với xe Trung Quốc và chinh phục thị trường châu Âu

Nhưng khó khăn của Tesla không đồng nghĩa với cơ hội rộng mở cho các hãng ô tô Đức. Bởi Trung Quốc vẫn là “đối thủ nặng ký”.

Gã khổng lồ BYD mới đây thông báo, bán gần 1,9 triệu xe điện trên toàn cầu trong 7 tháng đầu năm, tăng trưởng mạnh bất chấp thuế quan cao ở Mỹ và châu Âu. Tại Đức, BYD đứng thứ 16, nhưng trên toàn châu Âu đã vươn lên hạng 12, tăng trưởng hơn 140%.

Trong khi, Mercedes và BMW thì loay hoay với phân khúc cao cấp. Những chiếc xe điện hạng sang ngốn pin khổng lồ, giá đắt đỏ nhưng không tạo được sự độc quyền. Ông Peter Wells, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Ô tô cảnh báo: “Chiến lược đó đang tiếp tục được đánh giá lại, và nhiều khả năng sẽ thay đổi, bởi phân khúc hạng sang không vận hành như các hãng ô tô Đức kỳ vọng. Sự sang trọng không chỉ nằm ở độ tinh vi hay mức giá của chiếc xe mà còn là tính độc quyền. Bạn không thể bán đại trà một sản phẩm xa xỉ, bởi điều đó sẽ làm mất đi tính độc quyền vốn có.”

 Liên minh châu Âu đặt mục tiêu đến năm 2035 chấm dứt xe động cơ đốt trong và 2050 đạt trung hòa carbon – một thách thức nhưng cũng là cơ hội cho xe điện. Muốn nắm lấy cơ hội ấy, các hãng xe Đức phải đưa ra những sản phẩm vừa túi tiền, dễ sử dụng và đủ tin cậy. Như chuyên gia Peter Wells cảnh báo, nếu không toàn tâm cho quá trình chuyển đổi, tương lai ngành ô tô Đức ở châu Âu coi như khép lại.

Doanh số nội địa đang mang lại đôi chút lạc quan khi phần lớn xe điện mới đăng ký mang thương hiệu Đức. Nhưng liệu điều đó báo hiệu sự hồi sinh, hay chỉ là ánh sáng thoáng qua? Sau nhiều năm loay hoay, ngành ô tô Đức đang đứng trước ngã rẽ lịch sử – trở lại thời hoàng kim, hay bỏ lỡ nhịp chuyển mình của thế giới, tất cả sẽ do chính họ quyết định.

Trong bức tranh toàn cầu của ngành công nghiệp ô tô, câu chuyện chuyển đổi sang xe điện ở Đức cũng gợi nhiều suy ngẫm cho Việt Nam. Nếu như châu Âu đặt mục tiêu cấm bán xe động cơ đốt trong mới vào năm 2035, thì Việt Nam cũng công bố chiến lược phát triển giao thông xanh, hướng tới trung hòa carbon vào năm 2050.

Những bước đi tiên phong của các hãng xe Đức, từ việc phát triển mẫu xe điện đại chúng, cho tới nỗ lực xây dựng hệ sinh thái trạm sạc, đều là bài học tham khảo quý giá. Việt Nam hiện mới ở giai đoạn khởi đầu, với hệ thống hạ tầng sạc còn hạn chế. Thách thức lớn nhất không nằm ở công nghệ, mà ở khả năng thuyết phục người tiêu dùng phổ thông: làm sao để một chiếc xe điện vừa túi tiền, dễ vận hành và có dịch vụ hậu mãi đáng tin cậy.

Giống như Đức, Việt Nam cũng đứng trước câu hỏi: liệu xe điện sẽ trở thành xu hướng chủ đạo, hay chỉ dừng lại ở nhóm khách hàng sớm chấp nhận đổi mới? Kinh nghiệm từ ngành ô tô Đức cho thấy, sự chậm trễ hay tư duy “hướng sang phân khúc cao cấp” quá mức đều có thể khiến doanh nghiệp đánh mất cơ hội. Với thị trường hơn 100 triệu dân, phần lớn là khách hàng trung lưu và trẻ, Việt Nam sẽ cần hướng đến những mẫu xe điện nhỏ gọn, giá hợp lý và hạ tầng đồng bộ. Đó mới là con đường thực sự để xe điện đi vào đời sống hàng ngày.