Metro số 1 TP.HCM: Một năm vận hành an toàn, ổn định và những bài học cho tương lai

Bên cạnh những kết quả tích cực, giai đoạn đầu vận hành cũng đặt ra không ít khó khăn, thách thức liên quan đến kỹ thuật, công tác tổ chức khai thác và chất lượng dịch vụ. Tuy nhiên, chính từ thực tiễn đó đã giúp đơn vị vận hành tích lũy nhiều kinh nghiệm quý báu, tạo nền tảng quan trọng để quản lý, khai thác hiệu quả các tuyến metro tiếp theo trong tương lai.

Xung quanh nội dung này, phóng viên VOV Giao thông đã có cuộc trao đổi nhanh với ông Lê Minh Triết, Giám đốc Công ty TNHH MTV Đường sắt Đô thị – đơn vị trực tiếp vận hành, khai thác tuyến metro số 1 TP.HCM.

PV: Sau một năm vận hành, khai thác, ông đánh giá như thế nào về hiệu quả hoạt động của tuyến metro số 1, đặc biệt là về sản lượng hành khách, mức độ an toàn, tính ổn định trong khai thác và sự thay đổi thói quen đi lại của người dân khi sử dụng phương tiện giao thông công cộng, nhất là metro?

Ông Lê Minh Triết: Sau một năm khai thác, tuyến đường sắt đô thị số 1 Bến Thành – Suối Tiên đã được vận hành an toàn, ổn định, phát huy vai trò là trục giao thông chính khu vực phía Đông của thành phố, đồng thời từng bước hình thành thói quen di chuyển, đi lại của người dân bằng metro.

Cụ thể, về hiệu quả khai thác, từ khi đưa vào vận hành, Công ty đã tổ chức hơn 78.194 lượt tàu, phục vụ trên 18,95 triệu lượt hành khách, đạt 114,21% so với kế hoạch. Những con số này phản ánh rõ nét nhu cầu sử dụng metro ngày càng tăng của người dân, cho thấy metro đang dần trở thành phương tiện đi lại thường xuyên, không còn chỉ mang tính trải nghiệm như ban đầu.

Về mức độ an toàn và tính ổn định, tuyến metro được vận hành liên tục, đúng biểu đồ chạy tàu, bảo đảm an toàn tuyệt đối cho hành khách. Quá trình khai thác cũng đã góp phần kéo giảm tai nạn giao thông trên trục Xa lộ Hà Nội – Võ Nguyên Giáp, với số vụ tai nạn, số người tử vong và bị thương đều giảm đáng kể so với cùng kỳ năm 2024. Điều này khẳng định vai trò quan trọng của tuyến đường sắt đô thị trong hệ thống giao thông của thành phố.

Bên cạnh đó, thành phố đã từng bước hoàn thiện hệ thống trung chuyển với 22 tuyến xe buýt kết nối vào 14 nhà ga, đồng thời phối hợp với các đơn vị vận tải công nghệ bố trí bãi giữ xe cá nhân, tạo điều kiện thuận lợi để hành khách tiếp cận metro. Thực tế cho thấy ngày càng nhiều người dân chủ động lựa chọn metro làm phương tiện di chuyển hằng ngày.

PV: Thưa ông, trong quá trình vận hành, chúng ta đã gặp phải những khó khăn, thách thức nào và những khó khăn, thách thức đó đã được giải quyết ra sao?

Ông Lê Minh Triết: Về mặt tổ chức, Công ty chúng tôi là đơn vị mới thành lập nên vừa phải thực hiện nhiệm vụ vận hành, đồng thời từng bước hoàn thiện bộ máy để phù hợp với những thay đổi và thách thức mới đặt ra.

Về kỹ thuật, tuyến đường sắt đô thị số 1 là dự án được nghiệm thu có điều kiện, vì vậy một số hạng mục vẫn chưa hoàn thành và một số hạng mục đang trong quá trình khắc phục các khiếm khuyết của nhà thầu. Trong giai đoạn này, chúng tôi vừa tiếp nhận, tổ chức vận hành, vừa phối hợp với Ban Quản lý dự án và các nhà thầu để khắc phục các tồn tại, nhưng vẫn phải bảo đảm an toàn tuyệt đối cho người dân khi sử dụng.

Khó khăn lớn nhất là hệ thống thu phí của tuyến đường sắt đô thị số 1 do nhà thầu Hitachi thực hiện đến tháng 7/2025 mới hoàn thành và đưa vào sử dụng. Do đó, chúng tôi buộc phải đẩy nhanh tiến độ triển khai hệ thống thanh toán không dùng tiền mặt để đưa vào vận hành thay thế trong thời gian chờ đợi. Đây là một thách thức rất lớn, khi vừa khai thác, vừa hoàn thiện hệ thống, nhằm bảo đảm có công cụ thu phí phù hợp trong giai đoạn chuyển tiếp.

Bên cạnh đó, công tác tổ chức kết nối giao thông vẫn còn một số hạn chế. Do đây là tuyến đường sắt đô thị đầu tiên và hiện đang vận hành đơn tuyến trên địa bàn thành phố, nên chưa hình thành được kết nối liên tuyến theo mô hình mạng lưới hoàn chỉnh. Ngoài ra, bãi giữ xe tại một số nhà ga cũng chưa đáp ứng đầy đủ nhu cầu gửi xe của người dân.

Về kỹ thuật và tổ chức vận hành, tuyến metro sử dụng công nghệ hiện đại, yêu cầu cao về tính đồng bộ và tuân thủ nghiêm ngặt các quy trình. Thách thức lớn nhất trong giai đoạn đầu chính là bảo đảm hệ thống vận hành ổn định, an toàn tuyệt đối trong điều kiện vừa khai thác, vừa tiếp tục tối ưu các kịch bản vận hành.

PV: Như vậy, với những kết quả đạt được sau một năm vận hành, trong thời gian tới, chúng ta có những kế hoạch, định hướng gì nhằm tiếp tục nâng cao chất lượng dịch vụ cho hành khách và chuẩn bị cho việc kết nối, vận hành đồng bộ các tuyến đường sắt đô thị khác của TP.HCM?

Ông Lê Minh Triết: Trên cơ sở những kết quả đạt được cũng như các khó khăn, thách thức trong năm vừa qua, đối với định hướng trong thời gian tới, chúng tôi xác định trọng tâm là tiếp tục hoàn thiện các hoạt động khai thác theo hướng ổn định và lấy hành khách làm trung tâm. Đồng thời, từng bước mở rộng các tiện ích, nâng cao trải nghiệm của người sử dụng metro trong đời sống hằng ngày của người dân.

Trên cơ sở nhu cầu thực tế, Công ty sẽ tiếp tục phối hợp với các cơ quan liên quan để điều chỉnh phương án tổ chức chạy tàu phù hợp theo từng khung giờ, đặc biệt là giờ cao điểm và các dịp lễ, Tết; tăng cường công tác bảo trì, bảo dưỡng nhằm bảo đảm độ tin cậy của hệ thống và chất lượng dịch vụ.

Song song đó, chúng tôi chú trọng bổ sung, nâng cao các tiện ích tại nhà ga, như mở rộng thêm các cổng soát vé để hành khách ra vào thuận lợi hơn, hạn chế tình trạng xếp hàng. Đặc biệt, Công ty sẽ tổ chức các đợt đào tạo chuyên sâu về kỹ thuật bảo trì do các nhà thầu Nhật Bản thực hiện, đồng thời tăng cường đào tạo nguồn nhân lực tại chỗ, chuẩn bị lực lượng cho việc vận hành các tuyến đường sắt đô thị trong thời gian tới.

PV: Với những bài học kinh nghiệm đã đúc kết từ quá trình vận hành, khai thác tuyến metro số 1, theo ông, những kinh nghiệm này sẽ tạo điều kiện thuận lợi như thế nào cho việc tiếp tục vận hành các tuyến metro khác trong tương lai?

Ông Lê Minh Triết: Qua quá trình vận hành, khai thác tuyến metro số 1 trong thời gian qua, chúng tôi đã rút ra được nhiều bài học kinh nghiệm quan trọng để phục vụ cho việc tiếp nhận, vận hành và khai thác các tuyến đường sắt đô thị tiếp theo. Trước mắt có thể kể đến tuyến metro số 2 hoặc phương án kéo dài tuyến số 1 đến Bình Dương.

Hiện nay, chúng tôi đã có sẵn nguồn nhân lực đã trải qua thực tiễn vận hành, bảo dưỡng, cũng như kinh nghiệm làm việc với các nhà thầu trong công tác tiếp nhận, chuyển giao công nghệ và phối hợp xử lý các khiếm khuyết phát sinh trong quá trình khai thác, bảo dưỡng tuyến.

Thứ hai, Công ty đã hình thành được bộ máy tổ chức tương đối hoàn chỉnh. Trên cơ sở đó, có thể tiếp tục phát triển các xí nghiệp chuyên môn để phục vụ công tác tiếp nhận và vận hành các tuyến mới.

Thứ ba, về phương án tổ chức chạy tàu, chúng tôi đã tích lũy được nhiều kinh nghiệm thực tiễn. Hiện nay, Công ty đã hoàn toàn làm chủ công tác lập biểu đồ chạy tàu, xây dựng và triển khai các kịch bản vận hành, đồng thời chủ động ứng phó với các tình huống, sự cố có thể phát sinh trong quá trình khai thác.

PV: Vâng, xin cảm ơn ông đã dành thời gian cho chúng tôi trong cuộc trao đổi này.