Làng nghề truyền thống chuyển mình trong cách mạng số

Tuy nhiên, để tạo động lực cho quá trình chuyển đổi số, rất cần sự quan tâm của các cấp, các ngành, sự vào cuộc của chính quyền địa phương và đặc biệt là sự hỗ trợ về công nghệ của các công ty công nghệ trong nước, cũng như truyền thông, giáo dục kiến thức, kỹ năng chuyển đổi số cho bà con và các nghệ nhân trong các làng nghề.

"CHUYỂN ĐỔI SỐ" ĐỂ NHẢY VỌT

Làng nghề dệt lụa Vạn Phúc, quận Hà Đông vốn là một làng nghề dệt lụa tơ tằm lâu đời nhất vẫn còn duy trì hoạt động đến ngày nay, sản phẩm lụa của làng nghề nổi tiếng trong nước và quốc tế. Quy trình sản xuất lụa tơ tằm đều sản xuất thủ công, đòi hỏi sự tỉ mỉ và tốn nhiều thời gian.

Theo bà Trần Thị Ngọc Lan, Phó Chủ tịch Hiệp hội Làng nghề dệt lụa Vạn Phúc, nhờ áp dụng những tiến bộ của khoa học công nghệ vào một số công đoạn sản xuất, nên mấy năm gần đây đã tạo ra những “bước nhảy vọt” về mẫu mã, năng suất của làng lụa Vạn Phúc:

"Khi đục mẫu bằng bìa các- tông, từ xưa đến nay mất rất nhiều thời gian để tạo ra một bộ mẫu các- tông, một bộ mẫu hoa. Chuyển đổi số đã đưa vào đục mẫu trên máy vi tính, giảm thời gian làm ra bộ mẫu, làm được nhiều mẫu hơn, nhờ đó nâng cao năng suất lao động.

Giả sử trước đây, một bộ mẫu từ khi thiết kế đến khi được hoàn thiện chắc rơi vào tầm vài tháng nhưng bây giờ thời gian đó đã rút gọn rất là nhiều. Đục mẫu trước đây đục tay, bây giờ đục máy đã giảm được thời gian, đấy chính là tiền của mình. Đấy là đột phá trong lĩnh vực này và hiện tại hoa văn đã đẹp hơn, nét hơn, mặt hàng sản xuất ra đã đẹp hơn."

Cũng giống như làng lụa Vạn Phúc, nhiều hộ gia đình tại làng thêu thôn Khoái Nội, xã Thắng Lợi, huyện Thường Tín đã đưa công nghệ vào thiết kế các mẫu thêu, phục vụ cho sản xuất hàng loạt và hoạt động quảng bá sản phẩm, bán hàng.

Nghệ nhân ưu tú Lê Văn Nguyên, Chủ tịch Hiệp hội thêu Thường Tín cho biết những tác động của quá trình chuyển đổi số : "Mặt tích cực của chuyển đổi số là tăng doanh số của sản phẩm bán ra bởi các sản phẩm sản xuất bằng công nghệ có giá thành rất thấp so với việc sản xuất bằng tay. Mặc dù, các sản phẩm sản xuất bằng công nghệ,  chất lượng chỉ bằng khoảng 50-60 % so với làm thêu tay truyền thống nhưng sản xuất số lượng nhanh gấp 20 lần- 30 lần so với làm bằng tay.

Điều này cũng khiến nhiều lao động của làng nghề bị mất việc phải đi tìm việc khác. Hệ lụy nữa là những người nghệ nhân như chúng tôi ở làng thêu tay truyền thống cũng bị ảnh hưởng khá nhiều, vì nhiều khách hàng chỉ quan tâm đến giá thành, không quan tâm đến được sản xuất bằng thêu tay, thêu máy".

VẪN CÒN NHIỀU ĐIỀU PHẢI LÀM

Theo ông Nguyên, thành phố Hà Nội đã có chủ trương về chuyển số của các làng nghề từ rất sớm, tuy nhiên quá trình thực hiện, triển khai ở các cấp cơ sở, đặc biệt ở các cấp thôn xã chưa được như kỳ vọng, một bộ phận lãnh đạo thôn, xã chưa nhận thức được tầm quan trọng của việc ưu tiên các nguồn lực, tạo điều kiện về hạ tầng, môi trường giúp thúc đẩy các làng nghề trong chuyển đổi số

Làng nghề Quất Tứ Liên thực hiện chuyển đổi số từ những năm bị ảnh hưởng của Covid. Chính quyền địa phương phối hợp với hội làng nghề tổ chức hội nghị tuyên truyền giới thiệu quảng bá sản phẩm và nghệ sĩ nhân dân Trung Hiếu về hướng dẫn bán hàng qua mạng.

Nhờ đó, nhiều hộ gia đình đã làm quen với quảng bá sản phẩm, bán hàng online, các sản phẩm quất Tứ Liên ngày càng được nhiều người dân trên cả nước biết đến.

Ngoài ra, theo bà Ngô Thì Ngà, Chủ tịch Hội làng nghề quất cảnh truyền thống Tứ Liên, quận Tây Hồ, chuyển đổi số hiệu quả nhất trong công tác quản lý hội: "Nói chung 100% các hộ gia đình chưa thực hiện được, vì một số chị em già như tôi chưa cập nhật được, tôi và hầu hết các nhà vườn nhờ con cái đứng ra . Đối với hội làng nghề, ngày trước mỗi tháng hay mỗi quý chúng tôi họp giao ban một lần bây giờ chúng tôi họp trên zalo. Các công việc của Hội chúng tôi thông báo trên zalo, các đồng chí thực hiện, chứ không họp mặt trực tiếp cũng rất tiện lợi. UBND quận Tây Hồ chỉ đạo chúng tôi triển khai."

Đại diện nhiều Hội làng nghề bày tỏ mong muốn, thành phố, chính quyền địa phương quan tâm, tổ chức thêm nhiều Hội thảo, các khóa tập huấn để hướng dẫn bà con học hỏi, ứng dụng nhưng công nghệ mới vào quy trình sản xuất, bán hàng để nâng cao hiệu quả của quá trình chuyển đổi số trong các làng nghề.