Kinh tế Canada trước nguy cơ gặp khó nếu vận tải hàng hoá đường sắt tê liệt vì đình công

Theo công ty nghiên cứu thị trường Mordor Intelligence, với chiều dài đường ray hơn 48.309 km, ngành đường sắt của Canada có thị phần vận tải cao thứ ba, với 23,8%. Khoảng 95% tổng doanh thu đến từ vận tải hàng hóa đường sắt, khoảng 5% còn lại đến từ các dịch vụ đường sắt chở khách, liên tỉnh và du lịch tại các trung tâm, hành lang và khu vực đô thị lớn. Có thể thấy, vận tải hàng hoá đường sắt là một phần quan trọng trong hệ thống giao thông của quốc gia này.

Nhưng ngành đường sắt Canada đang đứng trước nguy cơ phải đóng cửa lần đầu tiên trong lịch sử, khi hạn chót để phát động đình công quy mô lớn của người lao động tới gần nhưng công đoàn và các công ty đường sắt vẫn chưa đạt được thỏa thuận.

Trước đó, ngày 21/8, Thủ tướng Canada, ông Justin Trudeau kêu gọi hai công ty đường sắt lớn nhất nước này là Canadian National Railway (CNR) và Canadian Pacific Kansas City (CPKC), cùng với Teamsters, công đoàn đại diện cho người lao động đàm phán giải quyết bất đồng.

Tuy nhiên, cuộc đàm phán đã thất bại khi hai bên không thể giải quyết những bất đồng liên quan đến đề xuất về thay đổi lịch trình làm việc của đội lái tàu. Trong khi 2 công ty đường sắt khẳng định các lịch trình phù hợp với các quy định hiện hành của chính phủ về thời gian nghỉ ngơi thì công đoàn Teamster cho rằng những thay đổi này sẽ gây mất an toàn.

Do đó, 2 công ty đường sắt tuyên bố sẽ không cho phép người lao động vào làm việc từ sáng 22/8 (theo giờ địa phương) nếu không đạt được thỏa thuận, trong khi công đoàn cũng công bố đình công.

Điều này khiến chính phủ Canada buộc phải can thiệp nhằm tránh nguy cơ tê liệt ngành vận tải đường sắt, bởi 2 công ty này đang sở hữu tổng cộng khoảng 80% số chiều dài đường ray của Canada. Rất may là hiện khoảng 9.000 nhân viên thuộc 2 công ty đường sắt đã dừng đình công và quay trở lại làm việc.

Bộ trưởng Bộ Lao động Canada, ông Steve MacKinnon cho biết: “Chắc chắn Quốc hội sẽ không thể làm ngơ trước vấn đề này. Chúng tôi đã đưa ra lệnh trở làm việc, đồng thời nói với các bên cần phải khẩn trương tiếp tục đàm phán, tìm ra một thoả thuận chung và hoàn thành trách nhiệm của họ để không ảnh hưởng tới nền kinh tế quốc gia”.

Tuy nhiên phía công đoàn cho biết sẽ kháng cáo các chỉ thị của chính phủ, cho rằng hành động này đã tạo nên một “tiền lệ nguy hiểm” đe doạ quyền của người lao động.

Đây là lần đầu tiên trong lịch sử đường sắt Canada khi nhân viên 2 công ty lớn cùng đình công. Các cuộc đình công gần nhất của đường sắt Canada là vào hồi năm 2019 và 2022.

Canada sẽ phải chịu thiệt hại nghiêm trọng nếu để đình công tiếp tục diễn ra. Ước tính cứ mỗi ngày gián đoạn hoạt động đường sắt sẽ phải mất ít nhất một tuần để khôi phục chuỗi cung ứng và giải quyết tình trạng tắc nghẽn. Nếu đình công diễn ra khoảng 10 ngày, thì việc phục hồi chuỗi cung ứng sẽ phải kéo dài tới cuối năm 2024.

Ông John Corey, Chủ tịch Hiệp hội Quản lý vận tải hàng hoá Canada chia sẻ: “Đây là lần đầu tiên cả 2 công ty đường sắt lớn cùng đình công. Bạn có thể hình dung như việc đi siêu thị. Bình thường, nếu siêu thị này đóng cửa thì bạn có thể sang chỗ khác để mua. Nhưng bạn sẽ làm gì khi tất cả siêu thị cùng đóng cửa?”

Tổ chức xếp hạng tín dụng Moody's cho biết việc đóng cửa 75% vận tải đường sắt của Canada sẽ khiến nền kinh tế thiệt hại 251 triệu USD mỗi ngày, tương đương hơn 4% tổng sản phẩm quốc nội (GDP) của cả nước.

Ngoài vận tải trong nước, đình công sẽ ảnh hưởng đến cả việc vận tải hàng hóa sang Mỹ, từ đó sẽ ảnh hưởng tới toàn bộ hoạt động vận tải hàng hóa khu vực Bắc Mỹ. Theo Giám đốc Điều hành Jim Vena của công ty đường sắt U.S Union Pacific, đường sắt Canada đình công sẽ tác động nghiêm trọng tới toàn bộ nền kinh tế Bắc Mỹ, với hơn 2.500 toa hàng hóa không thể di chuyển qua biên giới mỗi ngày.

Ông John Corey cho biết thêm: “Canada là một quốc gia rộng lớn. Với khoảng cách giữa các thành phố xa như vậy, vận tải đường sắt là một lựa chọn có hiệu suất tốt hơn nhiều so với vận tải đường bộ, và rẻ hơn vận tải hàng không. Chưa kể các mặt hàng vận tải thường xuyên là gỗ, than, khoáng sản… những mặt hàng đó phải được chở bằng đường sắt”.