Hợp tác xã có từ 10 thành viên trở lên bắt buộc kiểm toán độc lập hàng năm

Dự thảo Luật Hợp tác xã 2012 (sửa đổi) lần 6 gồm 12 chương và 117 điều.

Khắc phục những bất cập của các Luật hợp tác xã trước đó, trong đó có Luật HTX năm 2012 chưa quy định chi tiết về nội dung kiểm toán,  đối tượng kiểm toán, tần suất kiểm toán, Dự thảo Luật hợp tác xã sửa đổi lần này, Ban soạn thảo bổ sung một chương riêng về kiểm toán.

Trong đó quy định về kiểm toán nội bộ, kiểm toán độc lập bảo đảm phù hợp tiêu chuẩn kiểm toán HTX, liên hiệp HTX thế giới, pháp luật về kiểm toán ở nước ta.

Đối tượng áp dụng kiểm toán bao gồm: các tổ chức kinh tế hợp tác có tư cách pháp nhân phải thực hiện kiểm toán độc lập ( như Hợp tác xã quy mô vừa và lớn, Họp tác xã có thành viê là pháp nhân tham gia, Liên hiệp hợp tác xã…) ; hợp tác xã hoạt động trong lĩnh vực tài chính- tiền tệ thực hiện kiểm toán nội bộ theo quy định của Luật Các tổ chức tín dụng.

Về tổ chức kiểm toán, Dự thảo Luật hợp tác xã sửa đổi quy định, tổ chức kinh tế hợp tác có tư cách pháp nhân thuê tổ chức kiểm toán độc lập để thực hiện kiểm toán độc lập; tổ chức kinh tế hợp tác có tư cách pháp nhân tự tổ chức hoặc thuê kiểm toán viên, tổ chức kiểm toán chuyên nghiệp thực hiện kiểm toán nội bộ. Nhà nước khuyến khích liên minh hợp tác xã, liên đoàn hợp tác xã thực hiện đánh giá rủi ro, tư vấn, hỗ trợ kiểm toán nội bộ cho các thành viên của mình.

Về tần suất kiểm toán, Dự thảo Luật hợp tác xã sửa đổi quy định, đối với Hợp tác xã có quy mô lớn, liên hiệp hợp tác xã có từ 10 thành viên chính thức trở lên, liên đoàn hợp tác xã bắt buộc thực hiện kiểm toán độc lập đối với báo cáo tài chính hàng năm, kiểm toán tuân thủ và kiểm toán hoạt động định kỳ 3 năm/lần.

Hợp tác xã quy mô vừa, liên hiệp hợp tác xã có dưới 10 thành viên chính thức thực hiện kiểm toán độc lập 2 năm/ lần và kiểm toán tuân thủ và kiểm toán hoạt động định kỳ 3 năm/lần.

Đến thời điểm hiện tại, Dự thảo Luật hợp tác xã sửa đổi đã báo cáo Thường trực Ủy ban kinh tế, Ủy ban Thường vụ Quốc hội. Ủy ban thường vụ quốc hội yêu cầu Ban soạn thảo rà soát các quy định nhằm tránh sự chồng chéo với một số luật như Luật các tổ chức tín dụng, Luật thuế, Luật hỗ trợ để đảm bảo tính hợp lý; bổ sung thêm các căn cứ pháp lý về nội dung “tổ hợp tác” để không trái với Luật dân sự.

Đồng thời, nghiên cứu quy định cụ thể về nguồn hình thành, cơ chế quản lý quỹ hỗ trợ phát triển Hợp tác xã ở Trung ương, địa phương, cụ thể hóa vai trò chức năng của quỹ, tránh chồng chéo với ngân hàng, hợp tác xã, quỹ tín dụng nhân dân.

Ban soạn thảo tiếp tục hoàn thiện theo những ý kiến đóng góp của Ủy ban Thường vụ quốc hội về Dự thảo Luật hợp tác xã sửa đổi trước khi đưa ra Quốc hội thảo luận.

Một trong những điểm mới đáng chú ý của Dự thảo lần 6 Luật hợp tác xã 2012 (sửa đổi) là dành 1 chương để nói về các quy định về kiểm toán hợp tác xã. Vì sao Ban soạn thảo lại đề xuất quy định này? Phóng viên chương trình đã có cuộc trao đổi với ông  Đặng Văn Thanh, Phó Cục trưởng Cục phát triển hợp tác xã, Bộ Kế hoạch đầu tư, thành viên Tổ biên tập Dự án Luật Hợp tác xã sửa đổi:

PV: Xin ông cho biết lí do Ban soạn thảo dành hẳn một chương đề cập hoạt động kiểm toán hợp tác xã?

Ông Đặng Văn Thanh: Theo Luật hợp tác xã năm 2012 mới chỉ có một câu giao cho Chính phủ quy định chi tiết về kiểm toán Hợp tác xã. Sau đó Chính phủ ban hành Nghị định 193, trong đó quy định một điều về kiểm toán Hợp tác xã. Tuy nhiên, một điều này không áp dụng được vì gặp nhiều khó khăn.

Chính phủ đã giao cho Bộ tài chính hướng dẫn về kiểm toán tuy nhiên trong Luật không viết rõ nên Bộ Tài chính cũng gặp nhiều khó khăn trong việc ra quy định về kiểm toán. Chính phủ cũng đã giao cho Liên minh Hợp tác xã thực hiện thí điểm về Trung tâm kiểm toán nhưng đến nay chưa thực hiện.

Ba lần ban hành Luật từ Luật năm 1996, Luật 2003 và Luật 2012 đã không làm rõ về kiểm toán. Chính vì vậy đợt này chúng tôi dự kiến và nghiên cứu một chương về kiểm toán Hợp tác xã. Trong quá trình nghiên cứu và đưa kiểm toán vào, chúng tôi vận dụng một cách linh hoạt kiểm toán của bên Đức để làm sao phù hợp với thực tiễn ở Việt Nam.

PV: Hoạt động kiểm toán mang lại những lợi ích gì cho các hợp tác xã, thưa ông?

Ông Đặng Văn Thanh: Đối với Việt Nam và các nước trên thế giới, có những hợp tác xã có đến hàng nghìn người và có những hợp tác xã chỉ có 6-7 người. Nhưng Hợp tác xã có một điểm khác biệt đối với các loại hình kinh tế khác là có tài sản chung không chia và có phiếu bầu như nhau, cho nên, đối với những hợp tác xã lên đến mấy nghìn người rất cần có kiểm toán bắt buộc để làm rõ, trong sạch tài chính.

Ngoài ra, việc kiểm toán còn định hướng cho các HTX, đặc biệt những HTX mới thành lập, cán bộ kiểm toán sẽ hướng dẫn cho các thành viên về cơ chế, chính sách hỗ trợ để làm sao khi HTX vào thị trường sẽ có sự hiểu biết cơ chế, chính sách, các quy định pháp luật liên quan đến hợp tác xã. Bên cạnh đó, kiểm toán sẽ làm minh bạch rõ ràng tài chính cho HTX và quan trọng hơn nữa giúp cho HTX xây dựng định hướng, cách làm về tài chính sao cho trong sạch, rõ ràng, không bị những lỗi không đáng có.

PV: Xin trân trọng cảm ơn ông!

Hoạt động kiểm toán đối với các hợp tác xã cần thực hiện theo lộ trình và mô hình như thế nào? Bà Nguyễn Thị Loan, Nguyên Giám đốc Trung tâm Hỗ trợ nông dân, nông thôn, Trung ương Hội Nông dân Việt Nam nêu ý kiến về Dự thảo Luật hợp tác xã sửa đổi:

Theo quan điểm cá nhân của tôi, kiểm toán nên đưa vào. Kiểm toán mang lại sức mạnh cho tổ chức ấy và tạo một hành lang hoạt động rất chuẩn mực, minh bạch. Nhưng lộ trình kiểm toán như thế nào, Luật đưa vào, mô hình kiểm toán đối với từng loại hợp tác xã, từng loại tổ chức ở trong đó.

Ví dụ, hợp tác xã quy mô quá nhỏ thì nhất thiết đã kiểm toán chưa, hay những mô hình siêu nhỏ cũng không nhất thiết phải kiểm toán. Kiểm toán trước mắt lộ trình 3 hay 5 năm, chứ không phải kiểm toán liên tục, thì đến một mức độ phát triển nào đó của liên hiệp hợp tác xã, liên đoàn hợp tác xã ta mới tính tới như vậy.

Ở góc độ là chủ thể chịu tác động, ông Phạm Ngọc Thạch, chủ tịch Hội đồng quản trị kiêm Tổng giám đốc Hợp tác xã Sunfood Đà Lạt hoàn toàn nhất trí với quy định về kiểm toán được đề cập trong Dự thảo Luật hợp tác xã sửa đổi:

Đối với tôi, quy định kiểm toán của HTX là cần thiết. Thứ nhất, để phân biệt HTX nhỏ, siêu nhỏ và HTX vừa và nhỏ. Đấy là 1 trong những tiêu chí khi mà cơ quan Nhà nước tham gia vào việc kiểm toán thì chúng ta mới biết các HTX làm việc thế nào.

Đối với doanh nghiệp, để biết doanh nghiệp đó có quy mô vừa hay nhỏ, có thể dựa vào các chính sách về thuế, chính sách liên quan để nhận biết. Tuy nhiên, đối với HTX cần một giải pháp mới, đó là phải kiểm toán. Ví dụ, bản thân HTX chúng tôi rất khó khăn để tiếp cận các nguồn vốn từ Liên Minh Hợp tác xã. Nhưng khi có kiểm toán vào, là cơ hội giúp các hợp tác xã có thể  vay được vốn của Liên minh HTX. Theo tôi, cứ một năm kiểm toán một lần, đó là một vấn đề phù hợp thì trong năm đó, chúng ta mới đánh giá được tình hình tài chính, sự phát triển của các hợp tác xã đó như thế nào?

Hiện nay, các hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã gặp khó khăn trong việc tiếp cận vốn của Nhà nước, cũng như thu hút vốn từ các thành viên và đối tác hợp tác xã do thiếu những đánh giá về tính minh bạch và tình hình tài chính, tình trạng sức khỏe doanh nghiệp. Tính đến cuối năm 2021, tổng dư nợ cho HTX, liên hiệp HTX chỉ chiếm 1.137 tỷ đồng. Các Hội đồng quản trị và Ban giám đốc cũng gặp khó khăn không nhỏ trong quản lý, điều hành do hoạt động kiểm toán chưa được thực hiện.

Với những quy định mới cụ thể, rõ ràng về hoạt động kiểm toán tại Dự thảo Luật hợp tác xã 2012 sửa đổi, những bất cập hiện hành có thể được khắc phục trong thời gian tới?

Bạn kỳ vọng gì vào dự thảo Luật này? Nếu được ban hành, các quy định mới sẽ tác động như thế nào đến hoạt động tài chính, khả năng huy động vốn của Hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã khi tham gia thị trường?

Mời các bạn cùng chia sẻ ý kiến, đóng góp cho Dự thảo qua hotline 02437.91.91.91, qua fanpage VOVGT, hoặc có thể góp ý trực tiếp trên Cổng thông tin điện tử của Bộ Kế hoạch và đầu tư.

---

Đón nghe và tương tác với “Dự thảo trên tay” lúc 15h30 đến 15h50 thứ Hai hàng tuần trên FM91, vovgiaothong.vn, hoặc trên các nền tảng podcast dành cho di động: Spotify, Aple Podcast và Google Podcast.