Honda và Nissan sáp nhập trước sức ép cạnh tranh với xe điện Trung Quốc

Theo tờ New York Times, vào cuối tháng 12 vừa qua, 2 ông lớn trong ngành ô tô Nhật Bản là Nissan và Honda đã ký một biên bản ghi nhớ để chính thức bắt đầu các cuộc đàm phán chuẩn bị cho sự sáp nhập. Theo đó, trong vòng 6 tháng tới, 2 bên sẽ thảo luận về việc kết hợp hoạt động, dự kiến hoàn tất sát nhập vào tháng 8/2026.

Xác nhận với đài CNN, đại diện của Nissan và Honda cho biết một nhà sản xuất thứ ba cũng của Nhật là Mitsubishi cũng nằm trong các cuộc đàm phán sơ bộ này. Tuy nhiên công ty này đang cân nhắc tham gia và sẽ đưa ra quyết định muộn nhất vào cuối tháng 1/2025.

Trước đó từ tháng 3/2024, Honda và Nissan đã thông báo về việc hợp tác làm xe điện. Tiếp tục đến tháng 8, 2 công ty tiếp tục đưa ra một thông báo khác về việc hợp tác trong công nghệ pin.

Honda và Nissan sau khi sáp nhập sẽ trở thành nhà sản xuất ô tô lớn thứ ba thế giới tính theo doanh số, chỉ sau Toyota và Volkswagen. Việc tích hợp doanh nghiệp sẽ cho phép 2 công ty chuẩn hóa cấu tạo cơ bản của xe và tăng sản lượng, từ đó giúp giảm chi phí mà mỗi công ty chi cho việc phát triển xe, giải phóng tiền mặt để chi cho những việc như tạo phần mềm mới.

Ông Makoto Uchida, giám đốc điều hành Nissan cho biết:

“Nếu việc sáp nhập thành công, tổng giá trị giao dịch kinh doanh ước tính của cả 2 công ty sẽ vào khoảng 30 nghìn tỷ yên cùng tổng cộng khoảng 7.5 triệu xe. Chúng tôi sẽ trở thành một trong những NSX ô tô lớn nhất thế giới”.

Đại diện 2 công ty thừa nhận rằng sự trỗi dậy của các hãng xe đến từ quốc gia tỷ dân Trung Quốc là nguyên nhân chính. Các lãnh đạo Honda cho rằng việc hợp nhất nguồn lực và nhà máy có thể giúp cả hai công ty cạnh tranh tốt hơn trong bối cảnh chi phí ngày càng cao để đối đầu với các nhà sản xuất Trung Quốc. Ông Toshihiro Mibe, giám đốc điều hành Honda chia sẻ tại buổi họp báo ngày 23/12 vừa qua:

“Ngành công nghiệp ô tô của Trung Quốc đang trỗi dậy vô cùng mạnh mẽ, cũng như cấu trúc của ngành đang có sự thay đổi. Do đó chúng tôi tin rằng cần phải hợp tác để tăng cường khả năng cạnh tranh với họ vào năm 2030. Nếu không, chúng tôi sẽ bị đánh bại”.

Áp lực đối với các hãng xe Nhật Bản hiện rất lớn. Theo báo cáo của S&P Global Mobility, thị trường xe điện toàn cầu dự kiến tăng gần 30% mỗi năm, với 89,6 triệu xe mới được bán ra trong năm nay. Trong khi đó, nghiên cứu của Allied Market Research dự đoán thị trường xe tự lái toàn cầu sẽ đạt khoảng 60,3 tỷ USD vào năm 2025 và lên tới 448,6 tỷ USD vào năm 2035. Nếu các nhà sản xuất ô tô Nhật muốn duy trì vị thế dẫn đầu như từ thập niên 1960, họ cần đẩy nhanh quá trình đổi mới và đưa sản phẩm ra thị trường.

Hiện Honda và Nissan đã mất thị phần tại Trung Quốc, thị trường ôtô lớn nhất thế giới, khi các thương hiệu nội địa như BYD ngày càng chiếm ưu thế với các sản phẩm xe điện và hybrid có phần mềm tiên tiến. Nửa đầu năm nay, Trung Quốc đã thành công khi vượt qua Nhật Bản để trở thành nước xuất khẩu ôtô lớn nhất thế giới. Theo số liệu từ Nikkei, trong giai đoạn tháng 1 đến 11 năm 2024, doanh số cộng dồn của BYD đạt gần 3.8 triệu xe, tăng 40% so với cùng kỳ 2023. Doanh số hàng năm của hãng đang trên đà đạt mốc 4 triệu xe.

Không chỉ Honda hay Nissan, mà nhiều nhà sản xuất ô tô tại Nhật Bản, Mỹ hay Châu Âu đều đang gặp khó khăn sau khi đầu tư hàng tỷ đô-la vào việc phát triển xe điện nhưng vẫn chưa thể tạo ra đủ lợi nhuận, nhất là khi doanh số đang có dấu hiệu chững lại trong năm nay. Dù những khoản đầu tư này đang được “gánh” bởi doanh số bán các mẫu xe chạy bằng xăng và hybrid có biên lợi nhuận cao hơn, những vẫn đòi hỏi sự đầu tư liên tục.

Như với Nissan, công ty này đang trải qua thời kỳ khó khăn. Tháng 11, Nissan thông báo kế hoạch cắt giảm 9.000 việc làm và 20% công suất sản xuất toàn cầu sau khi doanh số giảm mạnh ở Trung Quốc và Mỹ. Một số ý kiến cho rằng lần sát nhập này là để “giải cứu” Nissan, nhưng Honda đã lên tiếng phủ nhận điều này. Ông Noriya Kaihara, Giám đốc và Phó Chủ tịch điều hành Honda cho biết họ xem xét hợp tác với Nissan để giảm chi phí phát triển các dòng xe dựa vào phần mềm; chưa kể các mẫu SUV cỡ lớn của Nissan như Armada và Pathfinder khiến hãng trở thành một đối tác hấp dẫn.

Nhưng theo ông Carlos Ghosn, cựu chủ tịch của Nissan, người đang bị truy nã cho biết, ông không tin rằng việc sáp nhập của Honda và Nissan sẽ đem lại hiệu quả tích cực. Ông cho rằng, cả 2 công ty đều có điểm mạnh và điểm yếu giống nhau, do đó khi hợp tác sẽ không đem lại hiệu quả:

"Tôi cho rằng lần sát nhập này không phải là một thoả thuận có hời, chỉ là Nissan đang tuyệt vọng. Honda và Nissan, 2 công ty này thiếu sự bổ sung cho nhau để tạo nên một liên minh tốt. Họ hoạt động cùng thị trường, cùng sản phẩm, thương hiệu cũng tương tự nhau. Có lẽ họ đang tìm một giải pháp nào đó về mặt ngắn hạn cho Nissan và tìm hướng đi dài hạn cho Honda.”

Câu chuyện của Honda và Nissan đã phần nào cho thấy sự ảnh hưởng của Trung Quốc tới ngành công nghiệp ô tô toàn cầu. Tại Việt Nam, trong năm 2024, thị trường Việt  đón nhận 7 hãng ôtô mới từ Trung Quốc, số lượng nhiều nhất từ trước đến nay tính trong một năm.

Điểm đáng chú ý là thay vì tràn vào ồ ạt, các thương hiệu Trung Quốc đã thiết lập hệ thống phân phối chính hãng, mở rộng mạng lưới xưởng dịch vụ và tổ chức các chiến dịch truyền thông quy mô lớn. Một số hãng xe đã thuyết phục thành công các nhà đầu tư Việt Nam xây dựng nhà máy lắp ráp. Điều này không chỉ giúp giảm đáng kể giá thành sản phẩm do tiết kiệm chi phí nhập khẩu và thuế, mà còn mang lại lợi ích lớn cho nền kinh tế Việt Nam. Đây có thể là nỗ lực xoá bỏ định kiến “hàng Trung Quốc” trong mắt người tiêu dùng Việt Nam.

Sự trở lại lần này của các hãng xe Trung Quốc không chỉ mang tính cạnh tranh mà còn thúc đẩy thị trường ô tô Việt Nam phát triển theo hướng đa dạng và hiện đại hơn. Đây cũng là cơ hội để người tiêu dùng Việt có thêm lựa chọn, không chỉ về giá mà còn về chất lượng và công nghệ, và cũng đem lại thách thức không hề nhỏ với các thương hiệu Việt.