Hội nhập kinh tế quốc tế: Nhiều thách thức, nhưng cũng không ít cơ hội

PV Ban VOV Giao thông Quốc gia đã có cuộc trò chuyện với TS.Nguyễn Minh Phong, Uỷ viên Hội đồng tư vấn kinh tế, Uỷ ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam xung quanh vấn đề này: 

PV: Thưa ông, trong quá trình hội nhập kinh tế quốc tế hiện nay, Việt Nam đang đứng trước những cơ hội và thách thức nào?

TS.Nguyễn Minh Phong: Cái được lớn nhất và quan trọng nhất trong toàn bộ quá trình hội nhập, chính là chúng ta đã định dạng một khuôn khổ thể chế mới.

Việc hội nhập về thể chế giúp khơi thông các nguồn lực, phối hợp các nguồn lực và đồng thời vượt qua các rào cản, các ách tắc, kể cả những khúc mắc trong nhận thức. Và nó đã tạo được sự an toàn về chính trị, kể cả trong nước và quốc tế cho quá trình hội nhập và phát triển.

Hội nhập cho phép chúng ta tăng cường thu các nguồn lực của nước ngoài, bao gồm ba nguồn lực lớn.

Thứ nhất là nguồn lực vốn đầu tư trực tiếp (FDI). Hiện nay khu vực FDI đã chiếm những tỷ lệ rất xứng đáng trong tổng GDP của đất nước, đóng góp ngân sách, tạo việc làm cũng như là các hoạt động khác, đặc biệt là xuất khẩu. Xuất khẩu của khu vực FDI chiếm tới ba phần tư xuất khẩu của Việt Nam nói chung.

Thứ hai là chúng ta đã tạo ra được vị thế quốc tế, đặc biệt là môi trường về thương mại cực kỳ thuận lợi đối với các nước. Nó mở ra một sân chơi thương mại tự do, bình đẳng, lành mạnh và khuyến khích cho Việt Nam. Chúng ta đã có trên dưới 30 đối tác chiến lược toàn diện.

Bên cạnh đấy, hội nhập quốc tế còn mang lại chúng ta nhiều thị trường tiêu thụ rộng lớn, mang lại sự đa dạng hóa các bạn hàng, các đối tác và định dạng, cũng như là phát triển các chuỗi cung ứng.

Chúng ta có được sự công nhận quốc tế chính thức về mặt môi trường đầu tư, về mặt thể chế thị trường và sở hữu trí tuệ, những đánh giá tích cực khác về những điểm đến, nơi đáng sống, sức cạnh tranh và sự hấp dẫn trong nhiều khía cạnh, không chỉ về kinh tế mà còn cả về đời sống văn hóa, xã hội.

Tuy nhiên, hội nhập quốc tế cũng tạo ra những thách thức, đó là phải vượt qua chính mình để mà thể chế hóa những khuôn khổ pháp lý cần thiết mà chúng ta đã cam kết.

Hội nhập quốc tế cũng có thể làm ảnh hưởng tới những giá trị chuẩn quốc gia nếu chúng ta xây dựng không tốt và không giữ gìn, bảo vệ không tốt. Và thậm chí, nó có thể làm phai nhạt ít nhiều những cái chất lý tưởng cũ hoặc là những giá trị truyền thống, thậm chí là có thể làm thay đổi một phần hệ đạo đức xã hội.

Nhưng nhìn tổng thể, hội nhập được nhiều hơn mất và cái mất lớn nhất chính là chúng ta không hội nhập.

PV: Thưa ông, trong bối cảnh thế giới đang thay đổi rất nhanh, phức tạp và khó lường, Việt Nam cần lưu ý gì để có thể vững bước vào kỷ nguyên mới, kỉ nguyên vươn mình của dân tộc?

TS.Nguyễn Minh Phong: Có hai điều chúng ta cần phải nắm chắc trong quá trình hội nhập:

Một là chúng ta phải đảm bảo “ngoại giao cây tre”, linh hoạt, lấy lợi ích quốc gia, lấy những nguyên tắc tôn trọng, đảm bảo môi trường hòa bình là yêu cầu số một trong quá trình hội nhập. Điều này để đảm bảo một môi trường đối ngoại lành mạnh, hòa bình để chúng ta tập trung nguồn lực cho phát triển kinh tế và ưu tiên lợi ích quốc gia, ưu tiên những mục tiêu chiến lược.  

Nguyên tắc thứ hai nữa, đó là chúng ta phải thực hiện quá trình hội nhập dựa trên sự chủ động, sự linh hoạt, thích ứng và đặc biệt là đảm bảo là tính độc lập, tự chủ của nền kinh tế. Và chúng ta cần phải giữ vững nguyên tắc là hội nhập nhưng không hòa tan, không làm mất mình, mất bản lĩnh, mất các chủ trương, chính sách mất cái bản sắc văn hóa, và đặc biệt là không bị chạy theo những giá trị ảo hoặc là những mặt trái hào nhoáng của kinh tế thị trường.

PV: Riêng đối với các doanh nghiệp, trước những biến động của thị trường thế giới, trong đó có có việc Mỹ vừa mới áp thuế đối ứng 20% với hàng nhập khẩu từ Việt Nam, các doanh nghiệp Việt cần phải làm gì để thích ứng với tình hình này?

TS.Nguyễn Minh Phong: Thuế đối ứng ở mức 20% không phải quá cao so với nhiều nước. Và đặc biệt là chi tiết các mặt hàng vẫn đang được tiếp tục thương lượng, chúng ta vẫn còn cơ hội, còn không gian chính sách để tiếp tục thương lượng.

Tuy nhiên, trước mắt thì Chính phủ đã có những chỉ đạo cần thiết. Một mặt chúng ta tôn trọng, tuân thủ những cam kết với Mỹ nói riêng, với thế giới nói chung, đảm bảo sự hài hòa xuất nhập khẩu.

Các doanh nghiệp phải tranh thủ và làm thật tốt công tác chứng minh xuất xứ để khai thác được mức thuế này.

Phải thực hiện các hoạt động tiết giảm chi phí, từ đó giảm bớt những cái áp lực liên quan tới thu hẹp lợi nhuận, cũng như chia sẻ rủi ro với các đối tác Mỹ để từ đó chúng ta giữ được thị trường. Đây là một trong những điều rất quan trọng,

Bên cạnh đó thì cũng cần hợp tác với Chính phủ để có những chính sách hỗ trợ cần thiết, không chỉ cho xuất khẩu sang Mỹ mà còn để đa dạng thị trường các nước.

Tóm lại là doanh nghiệp có rất nhiều việc phải làm. Và chúng tôi tin rằng với kinh nghiệm, với những thành quả cũng như với bản lĩnh thị trường và với sự dẫn dắt của Chính phủ, các cơ quan chức năng địa phương thì chắc chắn là doanh nghiệp sẽ vượt qua trong giai đoạn khó khăn này.

PV: Vâng, xin cảm ơn ông!