Hoãn bỏ phiếu cấm động cơ đốt trong, lộ bất đồng giữa các quốc gia EU

Thụy Điển, nước hiện đảm nhận chức Chủ tịch luân phiên Hội đồng Liên minh châu Âu (EU) mới đây cho biết, các quốc gia thành viên vừa quyết định hoãn bỏ phiếu phê chuẩn lệnh cấm bán các loại xe động cơ đốt trong trên toàn EU vào năm 2035.

Trước đó, lệnh cấm được Nghị viện châu Âu chính thức thông qua vào tháng 2/2023 với 340 phiếu thuận, 279 phiếu chống. Tuy nhiên, khi cuộc bỏ phiếu lần cuối để nhất trí thông qua thành luật, dự kiến tổ chức vào ngày 10/3, thì một số nước thành viên bất ngờ lên tiếng phản đối.

Một phát ngôn viên của Thụy Điển cho hay, đại sứ EU của các nước sẽ trở lại vấn đề này vào ‘một thời gian thích hợp’ song không nêu bất kỳ ngày cụ thể nào. Tại Brussels, Ủy ban châu Âu cũng từ chối bình luận về lý do cuộc bỏ phiếu bị trì hoãn, nhưng cho biết họ ‘đang lắng nghe’ ý kiến mà các nước chưa đồng thuận đưa ra.

Theo người phát ngôn Ủy ban châu Âu, Dana Spinant, đề xuất cấm bán xe động cơ đốt trong chỉ nhằm mục tiêu không có ô tô phát thải khí CO2 vào năm 2035. Tuy nhiên, nhiều quốc gia, trong đó có Đức, muốn vận động để những chiếc xe chạy bằng nhiên liệu điện tử, còn gọi là e-fuel, được loại trừ khỏi lệnh cấm.

Nhiên liệu điện tử là một dạng năng lượng mới nổi, dù vẫn tạo ra khí thải nhưng được sản xuất bằng cách sử dụng carbon dioxie cùng hydro thu từ nguồn nhiên liệu sạch. Theo lý giải của nhà sản xuất, việc vừa thải ra, vừa thu vào CO2 đồng nghĩa với không phát khí thải.

Bà Dana Spinant chia sẻ: “Chúng tôi sẽ tìm hiểu rõ hơn về mối quan tâm của một số nước đối với các dạng nhiên liệu mới trước khi quyết định đâu là cách tốt nhất để tiến hành”.

Thực tế, kế hoạch ‘khai tử’ xe động cơ đốt trong của EU ngay từ đầu đã vấp phải sự phản đối quyết liệt của Đức, nền kinh tế lớn nhất châu Âu và cũng là một trong những quốc gia có nền công nghiệp ô tô phát triển nhất khu vực. 

Bộ trưởng Giao thông vận tải Đức Volker Wissing cho biết, Berlin sẽ không ủng hộ đề xuất cấm bán ô tô mới sử dụng động cơ đốt trong từ năm 2035. Đức muốn cơ quan hành pháp của EU để ngỏ cơ hội cho tất cả các lựa chọn công nghệ, đồng thời đảm bảo rằng lệnh cấm này sẽ có sự miễn trừ đối với ô tô chạy bằng nhiên liệu điện tử.

Ông Wissing nhấn mạnh: “Bản thân động cơ đốt trong không có lỗi, mà nhiên liệu hóa thạch mới là vấn đề cần giải quyết. Tính trung hòa khí hậu là mục tiêu nhưng cũng là cơ hội cho các công nghệ mới. Để giải quyết được điều này, chúng ta phải cởi mở với các giải pháp khác nhau”.

Trong chuyến thăm Đức và hội đàm với Thủ tướng nước chủ nhà Olaf Scholz mới đây, Chủ tịch Ủy ban Châu Âu Ursula von der Leyen kêu gọi các bên nhanh chóng đạt thỏa về việc ngừng sản xuất động cơ đốt trong cho các loại ô tô mới sau năm 2035.

Bà Leyen bày tỏ, EU muốn có cuộc đối thoại ‘mang tính xây dựng’ với Đức về kế hoạch này: “Chúng ta cần tập trung vào mục tiêu rằng, trong tương lai, châu Âu sẽ duy trì vị thế dẫn đầu thế giới về năng lượng sạch, đồng thời cải thiện khung pháp lý của ngành công nghiệp ô tô. Chúng tôi hoàn toàn ủng hộ các nguyên tắc cởi mở về công nghệ, tuy nhiên công nghệ phải đáp ứng mục tiêu bảo vệ khí hậu của châu Âu. Các bên cần thảo luận vấn đề này trên tinh thần xây dựng”.

Phương tiện giao thông khử cacbon từ lâu được xem là trụ cột chính trong mục tiêu của EU nhằm cắt giảm 55% lượng khí thải ở thập kỷ này, trên con đường hướng tới trung hòa khí hậu vào năm 2050.

Tuy nhiên, ô tô lại có tầm quan trọng vượt trội ở Đức khi sử dụng khoảng 800.000 lao động và doanh thu lên tới 411 tỷ Euro mỗi năm. Điều này khiến ngành công nghiệp ô tô trở thành phân khúc lớn nhất của nền kinh tế Đức cho đến nay.

Về phần mình, Thủ tướng Đức Olaf Scholz cũng chỉ ra những thách thức và mâu thuẫn trong thỏa thuận của EU đối với các mục tiêu bảo vệ khí hậu: “Thật mâu thuẫn khi Ủy ban châu Âu đang hướng tới mục tiêu bảo vệ khí hậu nhưng lại khiến việc đạt được các mục tiêu này trở nên khó khăn hơn bởi các quy định quá khắt khe và tham vọng”

Thực tế không chỉ Đức mà Italia, Ba Lan và Bulgaria cũng nằm trong số các nước bày tỏ lo ngại về lệnh cấm bán xe động cơ đốt trong của EU.

Bộ trưởng Năng lượng Italia, Gilberto Pichetto Fratin cho biết, nước này có quan điểm rất rõ ràng rằng, xe điện không thể là giải pháp duy nhất cho tương lai, mà các phương tiện chạy bằng nhiên liệu tái tạo cũng nên được xem là lựa chọn an toàn.

Trong khi đó, nhóm đảng Nhân dân (EPP), lớn nhất trong Nghị viện châu Âu cũng phản đối lệnh cấm và đang kêu gọi các quốc gia thành viên hành động tương tự. Theo EPP, lệnh cấm bán xe động cơ đốt trong sẽ càng làm tăng giá bán ô tô mới, khiến châu Âu mất đi hàng nghìn việc làm, đồng thời dẫn tới sự suy giảm của một trong những ngành công nghiệp cốt lõi nhất khu vực.

Tại Việt Nam, hai đô thị lớn là Hà Nội và TP Hồ Chí Minh đều đang nỗ lực cải thiện tình trạng giao thông để hướng tới môi trường sống an toàn, lành mạnh, trong đó, thí điểm dịch vụ xe đạp công cộng và xe buýt điện. 

Theo PGS, TS Bùi Thị An, Phó Chủ tịch Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Hà Nội, phát triển “giao thông xanh” tại các đô thị lớn là một hành trình dài, mang tính chiến lược nên cần có sự quan tâm, vào cuộc đồng bộ của các cấp chính quyền. Đặc biệt, cần từng bước loại bỏ các phương tiện giao thông cũ, nát và tập trung đầu tư các loại phương tiện vận tải sử dụng năng lượng sạch, không gây ô nhiễm môi trường như tàu điện ngầm, tàu điện trên cao, xe buýt điện chạy bằng khí nén tự nhiên.