Hàng thật, hàng giả và thuế

Phải nói ngay rằng, ngay kể cả ở các nước phát triển, nơi mà họ có hệ thống luật pháp chặt chẽ và xử lý rất nặng tay với hàng giả, hàng nhái, vi phạm bản quyền thì tình trạng, nhu cầu sử dụng hàng nhái vẫn tồn tại và có thị trường riêng.

Thế nên, việc “đổ lỗi” cho người tiêu dùng trong việc hình thành thói quen mua và sử dụng hàng giả, hàng nhái trong trường hợp này là khá… chủ quan.

Bởi như đã nói, ở đâu cũng thế thôi.

Vậy, quay trở lại việc chính sách siết chặt quản lý hàng hóa thông qua việc kiểm soát nguồn gốc xuất xứ gần đây khiến nhiều tiểu thương, vốn buôn bán các mặt hàng nhập không rõ nguồn gốc sợ hãi vứt bỏ hoặc tạm dóng cửa hàng để “nghe ngóng” tình hình sẽ có những diễn biến tiếp theo như thế nào?

Nhiều người đặt ra vấn đề mưu sinh. Tức là quay trở lại thói quen tiêu dùng và buôn bán hàng nhái, hàng giả đã hình thành trong tâm thức của rất nhiều người dân Việt Nam trong hàng chục năm qua. Khi một bộ phận lớn người tiêu dùng có thu nhập thấp hoặc trung bình vẫn muốn sở hữu những thương hiệu hàng hóa nổi tiếng và họ lựa chọn hàng nhái để cân bằng giữa nhu cầu và khả năng tài chính.

Còn các tiểu thương thì lựa chọn buôn bán những mặt hàng này vì nhu cầu thị trường rất lớn và phù hợp với mô hình, khả năng kinh doanh nhỏ lẻ của họ. Vậy là hai bên gặp nhau.

Nên khi có chính sách siết chặt và quản lý nguồn gốc hàng hóa, xử lý hàng giả, hàng nhái, hàng kém chất lượng… nhiều người nói rằng, sẽ khiến người dân gặp khó khăn trong mưu sinh. Nhưng nếu đặt vấn đề như vậy, chúng ta đang tiếp tay cho hàng giả, hàng nhái, hàng kém chất lượng? Và liệu có công bằng đối với những thương hiệu hàng hóa chính thống?

Việc xử lý hàng giả, hàng nhái là việc làm cần thiết. Nhưng có vẻ như cơ quan chức năng đang chỉ xử lý phần nổi, phần ngọn của vấn đề!? Hàng hóa nhập lậu, “xách tay” vẫn tồn tại như một lẽ đương nhiên, hầu như không được xử lý triệt để. Và thậm chí được bày bán công khai mà không cơ quan chức năng nào kiểm tra, giám sát hay thậm chí là xử phạt.

Không nói đâu xa, những con phố lớn nhất ở trung tâm Hà Nội, có truyền thống buôn bán theo hội, theo phường với chung một mặt hàng nổi tiếng xa gần và ai cũng thấy, như Hàng Dầu, Hàng Ngang, Hàng Đào, Lương Văn Can, Đồng Xuân, Hàng Gai… bao nhiêu năm nay họ vẫn bày bán công khai các mặt hàng giả, hàng nhái không rõ nguồn gốc xuất xứ… và “được” chấp nhận.

Người ta dễ dàng lên phố Hàng Dầu, con phố chuyên buôn bán giày dép nổi tiếng ở phố cổ để mua một đôi giày Nike, Adidas, hay thậm chí Bitis… với giá vài trăm ngàn. Tất nhiên, chẳng cần phải là chuyên gia hàng hiệu cũng biết, đó là hàng nhái. Hay người tiêu dùng hoàn toàn có thể sở hữu một “bộ cánh’ hàng hiệu khi đi qua Hàng Ngang, Hàng Đào hay các phố lân cận.

Tất nhiên, những hộ kinh doanh này trước nay vẫn đóng thuế, thậm chí là đầy đủ, theo quy định của nhà nước. Thế nhưng, chính vì điều này ta sẽ phải đặt câu hỏi: Ai là người “tiếp tay” cho việc hình thành “thói quen” buôn bán và tiêu dùng hàng giả, hàng nhái bao năm qua? Liệu “lỗi” có phải chỉ nằm ở phía người dân?

Còn nhớ thời điểm phố đi bộ Hồ Hoàn Kiếm mới hoạt động, có khá nhiều gian hàng bán đồ thời trang được phép hoạt động ở đây. Người viết đã từng phản ánh về việc nhiều sạp hàng ngang nhiên bày bán hàng giả, hàng nhái trên tuyến phố này mỗi dip cuối tuần.

Vậy là hôm sau những sạp hàng này biến mất không dấu vết. Rõ ràng, việc quản lý của chính quyền địa phương, cơ quan chức năng có liên quan… là chưa tốt. Nên lại một lần nữa, chúng ta, như đã nói, chỉ giải quyết phần ngọn của vấn đề, và đổ việc khó cho người dân.

Cũng như nhiều chính sách quản lý khác khi mới ban hành, đều vấp phải phản ứng của xã hội, dặc biệt là những người chịu ảnh hưởng trực tiếp của chính sách ấy. Nhưng theo thời gian, những chính sách hợp lòng dân sẽ được chấp nhận và thay đổi ý thức của xã hội, cộng đồng.

Hy vọng rằng, cùng với nó, các cơ quan chức năng sẽ phải có chiến lược để giải quyết tận gốc vấn đề, bên cạnh việc hình thành thói quen tiêu dùng với những mặt hàng chính hãng, được công nhận thương hiêu, còn là chính sách hỗ trợ doanh nghiệp, tiểu thương có thể hoạt động được, đảm bảo thu nhập và cuộc sống cho họ…