Gần 15.000 hộ dân ven kênh rạch chuyển mình cùng đô thị

Tại Quận 8, một trong những địa bàn có số lượng lớn nhà ở lụp xụp ven sông nước, đề án di dời đang được triển khai với quy mô lớn, mang theo cả kỳ vọng về một diện mạo đô thị mới lẫn những tâm tư, nguyện vọng của người dân.

Dọc theo hai bên bờ kênh Đôi, len lỏi vào các con đường như Nguyễn Duy, Phạm Thế Hiển  ... hình ảnh những căn nhà tạm bợ, cơi nới đủ kiểu, ken đặc san sát nhau, thậm chí có những căn hoàn toàn lênh đênh trên mặt nước đen ngòm đã quá quen thuộc.

Cuộc sống mưu sinh bao đời của người dân nơi đây gắn liền với con nước, với những khó khăn về vệ sinh môi trường, điều kiện sống thiếu thốn và nỗi lo thường trực về an toàn, nhất là trong mùa mưa bão hay triều cường.

“Nhà của cô cũng bị sập rồi, ở mé sông như vậy thì cô thấy cũng không có an tâm”.

“Mỗi một năm là phải sửa một lần, năm ngoái không nhìn tới là nó sập xuống hết luôn".

Trước thực trạng trên đề án chỉnh trang đô thị, cải tạo môi trường nước và di dời nhà trên, ven kênh rạch của Quận 8 được xem là một giải pháp căn cơ, một bước ngoặt lớn. Quy mô của đề án thực sự rất lớn: gần 15.000 hộ dân thuộc diện di dời.

Trong đó, con số cụ thể cho thấy mức độ phức tạp: 9.440 căn xây trên đất ven kênh, 3.473 căn có một phần nhà nằm chồng lên rạch, 1.589 căn nhà hoàn toàn trên mặt nước, và 448 căn hộ tại chung cư cũ Phạm Thế Hiển cũng nằm trong danh sách này. Tổng kinh phí dự kiến cho toàn bộ đề án là hơn 105.179 tỉ đồng – một con số khổng lồ, cho thấy quy mô và tầm quan trọng của dự án.

Trong những ngày này, không khí tại các khu dân cư ven kênh rạch thuộc diện di dời có sự đan xen phức tạp giữa nhiều cung bậc cảm xúc. Có sự hy vọng về một cuộc sống mới tốt đẹp hơn, khang trang hơn.

Có sự chờ đợi, mong ngóng chính sách bồi thường, tái định cư cụ thể. Nhưng cũng không thiếu những nỗi lo lắng, băn khoăn, và cả sự tiếc nuối khi phải rời xa nơi đã gắn bó bao năm. Đi dọc bờ bắc kênh Đôi, chúng tôi ghi nhận được nhiều tâm sự: 

“Ở đây mọi người đều đồng lòng di dời, chỉ mong một điều là đền bù thỏa đáng cho người dân để mọi người đến nơi ở mới, vì tới nơi ở mới chưa biết sẽ như thế nào".

“Nhà mình không đủ diện tích để tái định cư thì mình cũng phải chấp nhận thôi. Còn nếu có hỗ trợ cho mình tái định cư thì mình rất cảm ơn nhà nước nhiều".

Sự đồng thuận là tín hiệu tích cực, tuy nhiên, nguyện vọng về một mức đền bù hợp lý, đảm bảo cuộc sống ổn định tại nơi ở mới là điều mà hầu hết bà con đều mong mỏi. Không phải ai cũng chờ đợi đến khi có phương án cuối cùng.

Cô Hòa là một trong những người đã đồng thuận sớm với phương án hỗ trợ tái định cư. Gia đình cô đã nhận số tiền 550 triệu đồng và chủ động di dời: “Cô được hỗ trợ di dời rồi cô đi trước. Trước sau gì thì mình cũng đi, còn mấy người kia thì họ nói chờ bồi thường".

Sự hài lòng cũng được ghi nhận tại phường Hưng Phú, nơi bà Lê Thị Tú cảm thấy đơn giá bồi thường mới là hợp lý và địa điểm tái định cư được bố trí gần nơi ở cũ, thuận tiện cho sinh hoạt:  “Nhà nước đền bù giá mới vầy là cô thấy cũng thích đáng rồi đó. Mà mừng nhất là cái chỗ chung cư tái định cư cũng gần đây thôi”.

Bên cạnh những người đồng thuận, vẫn còn một bộ phận người dân chưa đồng ý với phương án bồi thường chi tiết. Theo ông Nguyễn Hồng Thuận – Trưởng ban Bồi thường Giải phóng mặt bằng Quận 8, tỉ lệ đồng thuận hiện đạt trên 70%:

“Hiện nay qua quá trình hiệp thương thì tỉ lệ người dân đồng thuận với phương án chi tiết bồi thường là trên 70%. Các hộ dân còn lại đa số kiến nghị xem xét lại nguồn gốc quá trình sử dụng đất cũng như hiện trạng nhà đất thì Quận cũng đang kiểm tra, rà soát lại đối với những trường hợp chưa đồng ý".

Con số hơn 70% đồng thuận là một kết quả đáng ghi nhận. Tuy nhiên đối với nhiều người dân trong diện chưa đồng thuận, vấn đề không chỉ nằm ở đơn giá bồi thường.

Đó còn là sự gắn bó với mảnh đất, dù chỉ là tạm bợ, nhưng đã là nơi chứng kiến bao thế hệ sinh sống, là nơi gắn với kế sinh nhai như buôn bán nhỏ, làm thuê tại chỗ, hay nỗi lo về việc phải bắt đầu lại từ đầu ở một nơi xa lạ, về công ăn việc làm, về chi phí sinh hoạt cao hơn.

Trước những tâm tư đó, chính quyền Quận 8 sẽ nỗ lực tối đa để đảm bảo cuộc sống cho người dân sau di dời. Ông Võ Thành Khá – Chủ tịch UBND Quận 8 khẳng định quận đã có những tính toán linh hoạt: “Nếu người dân nào đủ điều kiện tài chính thì mình sẽ giới thiệu người dân vào khu mình đầu tư tái định cư. Còn nếu người dân nào nhận được tiền mà không đủ vào khu tái định cư thì mình sẽ giới thiệu vào khu nhà ở xã hội".

Như vậy, các phương án nhà ở tái định cư và nhà ở xã hội sẽ được xem xét tùy theo điều kiện của từng hộ dân, đảm bảo ai cũng có nơi an cư sau di dời. Để đảm bảo nguồn lực cho dự án khổng lồ này, lãnh đạo TP.HCM  cũng đã có những chỉ đạo sát sao.

Ông Nguyễn Văn Được – Chủ tịch UBND TP.HCM nhấn mạnh việc huy động đa dạng nguồn vốn: "Bằng nhiều nguồn vốn, nguồn vốn xã hội hóa huy động nguồn lực kể cả nguồn vốn phát triển các quỹ đất, tôi đề nghị các đồng chí rà soát lại vốn đầu tư công giai đoạn 2020 – 2025 này. Những cái nào chúng ta không tiêu thụ được thì sẽ điều chuyển sang giai đoạn 1 của dự án này".

Đề án chỉnh trang đô thị, di dời nhà ven kênh rạch tại Quận 8 là một bước đi cần thiết và quan trọng, không chỉ làm thay đổi diện mạo đô thị, cải thiện môi trường mà còn nâng cao chất lượng sống cho chính những người dân từng gắn bó với các khu nhà tạm bợ ven kênh.

Quá trình này đòi hỏi sự vào cuộc đồng bộ, quyết liệt của cả hệ thống chính trị, các chính sách hợp lòng dân, và quan trọng hơn cả là sự thấu hiểu, sẻ chia và đồng thuận từ người dân.

Chỉ khi lợi ích của người dân được đặt lên hàng đầu, bài toán khó về chỉnh trang đô thị và an sinh xã hội mới thực sự tìm được lời giải trọn vẹn.