Có nên áp thêm thuế cho rượu bia khi doanh nghiệp sản xuất đang khó?

Hiện các phương pháp tính thuế, thuế suất đối với các sản phẩm đồ uống có cồn chịu thuế theo tỷ lệ % trên giá bán ra, phương pháp tính thuế tương đối. Tuy nhiên, trong đề xuất sửa đổi bổ sung Luật lần này Bộ tài chính dự kiến đưa thêm cách tính thuế theo phương án hỗn hợp, tức là thuế suất áp dụng trên sản lượng và áp chung 1 thuế suất cho mọi loại đồ uống có cồn.

Ưu điểm của cách tính thuế này là dễ quản lý và tính toán nhưng nó sẽ làm giảm sức cạnh tranh của hàng hoá sản xuất trong nước so với sản phẩm nhập khẩu hay sản phẩm thương hiệu ngoại có giá cao. Ông Nguyễn Hoàng Giang – Tổng giám đốc Satraco, thành viên Ban điều hành Tổng công ty CP bia rượu NGK Sài Gòn:

"Chúng ta nên tiếp tục duy trì chính sách thuế và phương pháp tính thuế tương đối bởi phương pháp tính thuế này đang có hiệu quả trong việc điều tiết được thuế liên quan tới thay đổi giá cả".

Nhiều ý kiến đề xuất chưa nên tăng thuế tiêu thụ đặc biệt với rượu bia và cần có lộ trình. Việc thiết kế chính sách thuế cần những giải pháp hài hoà để giúp tăng thu ngân sách, đồng thời vẫn hỗ trợ được doanh nghiệp trong nước phục hồi phát triển và nuôi dưỡng nguồn thu trong tương lai. Ông Nguyễn Hoàng Hải – Tổng thư ký Hiệp hội kinh doanh chứng khoán Việt Nam:

"Nếu chúng ta tiếp tục tăng 10% thuế TTĐB thì khó tiếp cận được với thị trường chính thức. Thế thì buộc người ta phải vào thị trường phi chính thức là rượu tự nấu, bia cỏ… thì ở những lĩnh vực đấy rất nhiều rủi ro".

TS. Võ Trí Thành, chuyên gia kinh tế cho rằng, về dài hạn, Việt Nam nên dần theo thông lệ quốc tế, chuyển từ thuế tương đối sang thuế hỗn hợp, sau đó chuyển sang thuế tuyệt đối, song cần cân nhắc thời điểm thay đổi thuế suất và phương pháp tính thuế khi thị trường còn nhiều khó khăn:

"Phần lớn phân khúc phổ thông chủ yếu là thương hiệu Việt neen chúng ta cần thời gian để họ vượt khó, có cơ hội điều chỉnh tái cấu trúc lại để bắt nhịp. Cho nên về tương lai dài 2030 có thể bắt đầu sử dụng thuế hỗn hợp, nhưng trước mắt theo tôi vẫn nên dùng thuế tương đối".

Đồng qua điểm, ông Phạm Tuấn Khải – Nguyên vụ trưởng vụ Pháp luật, Văn phòng chính phủ nêu ý kiến:

"Chúng ta cần có đánh giá tác động kĩ hơn về mặt xã hội, kể cả đánh giá tác động của các quy phạm hiện hành đang tồn tại. Ví dụ như chúng ta đang đánh thuế TTĐB là 65% thì trong thời gian qua chúng ta làm đc gì, lợi đến đâu hại đến đâu. Phản ứng từ các doanh nghiệp sản xuất thuế tiêu thụ đặc biệt như thế nào. Tôi thấy hầu như chưa có".

TS. Cấn Văn Lực, chuyên gia kinh tế cho hay, thuế TTĐB đang được áp dụng với rượu từ 35% đến 65% (tùy loại), bia là 65%. Thời gian qua, thuế TTĐB đã được điều chỉnh tăng cùng với việc Chính phủ tăng cường các biện pháp hạn chế rượu, bia như Nghị định 100/2019/NĐ-CP về xử phạt vi phạm trong lĩnh vực giao thông, trong đó có quy định về xử phạt lái xe mà trong máu và hơi thở có cồn.

Tuy nhiên, Việt Nam vẫn xếp thứ 2 khu vực Đông Nam Á, xếp thứ 3 châu Á về mức tiêu thụ bình quân rượu bia/người theo số liệu của năm 2021. Do đó, việc đề xuất theo hướng tăng thuế đối với rượu, bia như Dự thảo Tờ trình có thể là phù hợp, nhưng cần tính đến lộ trình và thời điểm tăng thuế suất phù hợp, nhất là hiện nay lĩnh vực này đang rất khó khăn. Ông Lực nói:

"Qua so sánh sơ bộ nếu thêm 10% thì mức của chúng ta tương đối cao so với khu vực và các nước có cùng mức thu nhập. Thứ 2 là nếu áp dụng thêm 10% mà không có điều chỉnh khác như phương pháp tính thuế, biện pháp chống gian lận thuế, chống trốn thuế thì rõ ràng chưa hiệu quả.

Thứ 3 là bây giờ chúng ta mong muốn tăng thêm 10% nhưng trong khi đó kinh tế rất khó khăn, chúng ta tung ra rất nhiều gói hỗ trợ tài khoá cho người dân cho doanh nghiệp. Như thế có phải chính sách đang mâu thuẫn với nhau?".

Do đó, các chuyên gia cho rằng nếu tính phương án tăng thuế với mặt hàng rượu bia thì cần tính toán lộ trình phù hợp, sớm nhất có thể là năm 2026 với hy vọng doanh nghiệp có thể phục hồi tốt vào thời điểm đó.

Đặc biệt chúng ta cần thêm thời gian nghiên cứu đánh giá tác động đầy đủ hơn nữa, cũng như cơ quan thuế có thêm thời gian chuẩn bị năng lực để đảm bảo thu thuế công bằng hơn.