Có chế tài nhưng vẫn khó xử phạt vi phạm về vận tải nội bộ?

Do đó, cần đặt ra vấn đề tăng cường quản lý đối với hoạt động vận tải nội bộ. Tuy nhiên, quản lý Nhà nước đối với hoạt động này ra sao, trong thực tế sẽ gặp những vướng mắc gì?

Để tăng cường quản lý, giám sát với hoạt động vận tải nội bộ, Bộ Xây dựng vừa hoàn thiện dự thảo Nghị định xử lý vi phạm hành chính lĩnh vực đường bộ, trong đó quy định nhiều chế tài xử phạt các hành vi vi phạm về vận tải nội bộ.

Giải thích quy định về xử phạt phương tiện vận tải nội bộ vi phạm, đại diện lãnh đạo Cục Đường bộ Việt Nam (Bộ Xây dựng) cho hay, tại khoản 12, Điều 56 Luật Đường bộ đã quy định về vận tải nội bộ, trong đó quy định rất rõ các phương tiện là đối tượng vận tải nội bộ để phân biệt với các đối tượng kinh doanh vận tải.

Đồng thời, Nghị định số 158 năm 2024 cũng quy định về hoạt động vận tải nội bộ, trong đó đưa ra các quy định cụ thể nhằm quản lý chặt chẽ hơn đối với hoạt động này, như công tác đảm bảo ATGT, thực hiện các quy định về phương tiện, về thời gian, giấy phép của người lái xe, theo dõi, tổng hợp quá trình hoạt động thực hiện quá trình vận chuyển này.

Trên cơ sở đó, dự thảo Nghị định đã bổ sung quy định tại Điều 14 để xử phạt các hành vi vi phạm về vận tải nội bộ đối với đơn vị vận tải nội bộ. Đồng thời, các hành vi trong vận tải nội bộ cũng đã được quy định tại nghị định số 168/2024.

Đại diện lãnh đạo Cục Đường bộ Việt Nam phân tích: “Với các quy định nêu trên, các lực lượng chức năng sẽ thực hiện việc kiểm tra, giám sát, nhận biết và xử phạt thông qua biển kiểm soát xe, đặc biệt là các xe có dán cụm từ “xe nội bộ”, thông qua kiểm tra hoạt động đối với các đơn vị vận tải nội bộ. Về thẩm quyền xử phạt, tại Điều 16 dự thảo nghị định đã quy định thẩm quyền xử phạt đối với hoạt động vận tải nội bộ, gồm Chủ tịch UBND các cấp, các lực lượng công an, giám đốc Sở Xây dựng, Cục trưởng Cục Đường bộ…”

Tuy vậy, ông Bùi Văn Quản, Chủ tịch Hiệp hội vận tải hàng hóa TP. HCM cho rằng, dù có chế tài, song rất khó xử phạt các trường hợp vận tải nội bộ hoạt động trong phạm vi hẹp như trong công trường, trong khu công nghiệp, khu chế xuất, hầu như không có lực lượng chức năng nào vào kiểm tra để phát hiện vi phạm trong các khu vực này. Các đơn vị quản lý khu công nghiệp, khu chế xuất không có thẩm quyền xử phạt, còn doanh nghiệp vận tải không “tự lấy đá ghè chân mình”:

“Ví dụ có vào thì cũng nhắc nhở về việc chấp hành an toàn giao thông thôi chứ phạt gì được trong đó. Chuyện đó là đơn vị người ta tự quản thôi chứ mình đâu có biết được chuyện đó. Cái đó là trách nhiệm chủ quản trong đó người ta quản lý, quy trách nhiệm cho người ta, vì cái đó người ta tự quản lý mà”. 

Hiệp hội vận tải ô tô Việt Nam mới đây cũng có văn bản góp ý dự thảo Nghị định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực đường bộ, trong đó, đề nghị xem xét lại Điều 14 của Dự thảo với nội dung: “Phạt tiền từ 3.000.000 đồng đến 5.000.000 đồng đối với cá nhân, từ 6.000.000 đồng đến 10.000.000 đồng đối với tổ chức nếu không theo dõi, giám sát hoạt động của lái xe, phương tiện trong suốt quá trình hoạt động vận tải nội bộ.

Ông Nguyễn Văn Quyền, Chủ tịch Hiệp hội Vận tải ô tô Việt Nam cho rằng, quy định như dự thảo sẽ phát sinh nhiều chi phí về tài chính cho doanh nghiệp:

"Bây giờ mình đặt ra quy định yêu cầu các phương tiện vận tải nội bộ phải theo dõi hoạt động của phương tiện sẽ tạo ra gánh nặng chi phí rất lớn cho các chủ phương tiện vì muốn theo dõi tình hình hoạt động của phương tiện thì mỗi xe cần một người để theo dõi trên thiết bị giám sát hành trình cũng như camera gắn trên xe mà xe có thể hoạt động 18-20 giờ/ ngày thì chi phí nhân lực rất cao”.

Luật sư Đặng Văn Cường, Đoàn luật sư TP Hà Nội cho rằng, ngoài các hoạt động giao thông thông thường như trên đường bộ thì còn có các hoạt động vận chuyển mang tính chất nội bộ, phương tiện mang tính chất nội bộ nên việc Bộ Xây dựng có dự thảo về xử phạt vi phạm hành chính đối với các hoạt động vận tải nội bộ là cần thiết nhưng cần đi kèm theo cơ chế thực thi:

“Để đảm bảo quy định này cần phải tăng cường công tác quản lý; sẽ có những trở ngại nhất định khi tâm lý chung của các tổ chức, doanh nghiệp không muốn cơ quan chức năng gắn camemra ở khu vực kho hay đường nội bộ của họ nhưng nếu không có sự giám sát như vậy thì những vi phạm của các xe nội bộ trong khuôn viên của họ sẽ rất khó để phát hiện và xử lý”.

Theo TS Khương Kim Tạo, nguyên Phó chánh Văn phòng Ủy ban ATGT Quốc gia, đối tượng vận tải nội bộ ngoài hàng hóa còn có con người như: công nhân, cán bộ, người lao động, trẻ em mầm non, học sinh. Do đó, cần thiết phải có quy định về quy trình quản lý an toàn giao thông.

Tuy nhiên, để quy định thực sự đi vào đời sống, ông Tạo cho rằng cần tăng cường công tác kiểm tra, kiểm soát, kết hợp với việc ban hành chế tài để xử lý nghiêm, kịp thời các hành vi vi phạm:

“Chúng ta nên sử dụng hệ thống camera giám sát để chúng ta có thể theo dõi được mà những camera này có quyền theo dõi các hoạt động bên ngoài đường, còn các hoạt động trong nhà xưởng thì không giám sát. Tôi cho rằng, chúng ta cần những cuộc họp để thống nhất và tổ chức để có những quy chuẩn, quy định phù hợp”.

Với số lượng lớn phương tiện vận tải nội bộ đang hoạt động hiện nay, để nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động vận tải này, cần sớm làm rõ các quy định cụ thể về quy trình quản lý an toàn giao thông, về trách nhiệm của các bên liên quan để đảm bảo tính minh bạch và khả thi.

Góc nhìn của VOV Giao thông qua bài bình luận: “Xử phạt vi phạm vận tải nội bộ: Làm sao để khả thi?”

Hiện nay các hoạt động vận tải nội bộ diễn ra khá phổ biến với số lượng hàng trăm nghìn phương tiện, chủ yếu là những hoạt động bằng xe ô tô hoặc xe 4 bánh có gắn động cơ, với đặc điểm là không kinh doanh, không thu tiền cước, tiền phí và hoạt động hầu như trong nội bộ để chở cán bộ, công nhân viên, người lao động hoặc chở sinh viên, học sinh của các cơ quan, tổ chức trong nội bộ cơ quan, đơn vị.

Theo phân loại đường bộ theo Luật Đường bộ 2024 thì đường nội bộ thuộc đường bộ. Do đó, tất cả phương tiện hoạt động trên đường bộ thì phải hoạt động theo đúng luật, và phải tuân theo Luật Trật tự An toàn Giao thông Đường bộ, nếu vi phạm phải bị xử lý theo Nghị định 168 hiện nay. Các phương tiện vận tải nội bộ nếu bị phát hiện vi phạm sẽ bị xử lý bình thường như di chuyển trên các loại đường bộ khác. Vấn đề chỉ còn nằm ở cơ chế phát hiện để xử lý vi phạm.

Hiện nay, các tuyến đường thuộc về đường nội bộ thì chủ sở hữu các tuyến đường đó sẽ chịu trách nhiệm quản lý như đường nội bộ các khu công nghiệp, khu chế xuất…Khi đó, các xe ô tô hoặc xe 4 bánh có gắn động cơ mà làm nhiệm vụ chở người hoặc hàng hóa phục vụ cho hoạt động sản xuất, kinh doanh mà hoạt động này không thu cước phí, dù không phải là hoạt động vận tải thông thường và chỉ diễn ra trong nội bộ doanh nghiệp thì trách nhiệm quản lý lớn nhất thuộc về cơ quan, doanh nghiệp quản lý nên nếu lỗi vi phạm ở mức nhỏ hoặc thông thường thì cơ quan chức năng rất khó phát hiện để có thể xử phạt.

Ở Dự thảo Nghị định này, dù quy định mức xử phạt từ 3.000.000 đến 10.000.000 đồng là mức phạt khá nghiêm khắc nhưng người nộp phạt sẽ là các doanh nghiệp, tổ chức và hành vi vi phạm lại xảy ra ngay trong khuôn viên của họ nên việc kiểm tra, giám sát sẽ rất khó khăn bởi chẳng ai “tự lấy đá ghè chân mình”.

Do vậy, cần xây dựng cơ chế có thiết bị giám sát của cơ quan chức năng, có kết nối mang tính hệ thống để việc giám sát hoạt động vận tải nội bộ được thường xuyên, liên tục bởi cơ quan quản lý Nhà nước. Chỉ có như vậy mới áp dụng được chế tài xử phạt khi có hành vi vi phạm xảy ra, còn nếu chỉ có quy định về chế tài mà không kèm theo cơ chế thực thi nào để kiểm tra, giám sát và phát hiện vi phạm thì tính khả thi của quy định sẽ không thể được đảm bảo.