Chuyển đổi xe ôm công nghệ sang xe điện: Nếu hỗ trợ 90%...

Trong nỗ lực giảm phát thải khí nhà kính theo lộ trình của Chính phủ và TP.HCM, Viện Nghiên cứu Phát triển TP.HCM vừa cho biết đã hoàn thành dự thảo cuối cùng của Đề án chuyển đổi 400.000 xe máy công nghệ chạy xăng sang chạy điện.

Lộ trình chuyển đổi chia 4 giai đoạn: Giai đoạn 1 đến tháng 1-2026 phấn đấu đạt 120.000 xe xăng chuyển sang xe điện; Giai đoạn 2 đến tháng 12-2026 đạt 200.000 xe xăng sang xe điện (50%); Giai đoạn 3 đạt 320.000 xe xăng sang xe điện (đạt 80%) và giai đoạn 4 đạt 400.000 xe xăng sang xe điện (100%). 

Để thực hiện mục tiêu từng giai đoạn, nhóm nghiên cứu đề xuất lộ trình chuyển đổi được chia thành các mốc kỹ thuật bắt buộc, có giải pháp khuyến khích rõ ràng vừa bảo vệ quyền lợi tài chính tài xế như thu đổi xe cũ, cho vay xe mới đồng thời thúc đẩy đầu tư hạ tầng sạc.

Xung quanh nội dung này, PV VOV Giao thông có cuộc trao đổi với Chuyên gia giao thông, Tiến sĩ Phan Lê Bình

PV: Ông đánh giá thế nào về đề xuất chuyển đổi toàn bộ lực lượng xe ôm công nghệ từ sử dụng xe chạy xăng sang xe chạy điện ở TP.HCM?

Ông Phan Lê Bình: Theo tôi, nội dung này hoàn toàn phụ thuộc vào mức hỗ trợ của thành phố với những người buộc phải tham gia vào công cuộc chuyển đổi này.

Nếu một chiếc xe máy điện trị giá 20-30 triệu đồng, mà hỗ trợ có 2-3 triệu đồng/xe, kể cả có cho vay trả lãi, dù lãi suất thấp đi nữa, thì những người này đang rất vất vả bán sức đi kiếm sống, bỗng trở thành người đi nợ, trả nợ mấy năm mới hết.

Nếu chính quyền hỗ trợ 90% để người dân chuyển đổi thì có vẻ hợp lý hơn. Còn với những người thu nhập thấp, người nghèo mới đi làm giao hàng, thì ép đổi sang xe điện chưa hợp lý, nếu mức hỗ trợ thấp. Ở đây nó chính là vấn đề tiền bạc.

Việc thứ hai, hạ tầng năng lượng có đáp ứng được. Người ta có thể sạc xe máy điện qua đêm được không. Không phải ai trong số những người chở khách, chở hàng đều có thể ở những nơi có chỗ sạc xe máy, xe điện được. Ở Hà Nội, sau những vụ cháy chung cư mini, một số nơi đã cấm tiệt xe máy điện vào chung cư. Cũng không loại trừ trường hợp những người sống trong chung cư mini ở TP.HCM không được phép mang xe điện, không được sạc qua đêm. Đây cũng là gánh nặng để họ đi thuê chỗ ở mới được phép sạc qua đêm.

Và không phải ai cũng có thể bỏ tiền ra mua những chiếc xe máy điện chính quy, đảm bảo. Sẽ có những người thu nhập thấp, người ta đành phải mua những chiếc xe giá khiêm tốn, không chắc an toàn về pin, cháy nổ, có những rủi ro khác nhau.

PV: Các đô thị lớn là Hà Nội, TP.HCM đang bày tỏ quyết tâm chuyển đổi xe máy chạy xăng sang xe máy chạy điện. Đó thực chất vẫn là câu chuyện của giao thông cá nhân. Còn vận tải công cộng cần được nhìn nhận thế nào trong vai trò giảm phát thải?

Ông Phan Lê Bình: Rất mong để người dân dần giảm bớt giao thông cá nhân, gồm cả xe xăng, xe điện, xe máy và ô tô, chúng ta chuyển được người dân sang sử dụng giao thông công cộng, chắc chắn chúng ta sẽ giảm được lưu lượng xe cộ và giảm khí thải ra môi trường.

Muốn như vậy, giao thông công cộng phải thể hiện được sự ưu việt so với giao thông cá nhân. Cho đến nay, điều đó mới thể hiện qua giá tiền, chi phí đi lại tương đối rẻ.

Nhưng nó không giành được sự ưu tiên trên đường, xe buýt không nhanh hơn ô tô, xe máy, vẫn len lỏi chung luồng, rất khó để người dân chọn lựa. Bản thân giao thông công cộng dù tốt đến mấy, cũng không thể có tuyến tàu điện nào dí sát vào trước cửa nhà người dân cả.

Cuối cùng, ai cũng phải đi bộ từ nhà ra ga tàu điện. Quãng đường đi bộ đó là trở ngại tương đối lớn. Như vậy, muốn họ từ bỏ giao thông cá nhân cần ưu tiên cho giao thông công cộng.

PV: Xin cảm ơn ông!

Theo đơn vị nghiên cứu đề xuất, lý do ưu tiên chuyển đổi xe xăng sang xe điện với nhóm xe máy công nghệ, là có khoảng 400.000 xe máy chạy xăng đang phục vụ chở khách qua nền tảng công nghệ. Đây là nhóm đối tượng có tần suất di chuyển 80 – 120km mỗi ngày, cao hơn nhiều so với xe máy phục vụ mục đích cá nhân, nên tỉ lệ phát thải ra môi trường cao hơn.

Ngoài ra, việc chuyển đổi xe xăng sang xe điện sẽ giúp tài xế tiết kiệm chi phí nhiên liệu và bảo trì. Trung bình mỗi xe có thể tiết kiệm 1 đến 1,3 triệu đồng/tháng.

Để hỗ trợ việc chuyển đổi này, nhóm nghiên cứu đề xuất nhiều chính sách hỗ trợ cho tài xế như miễn 100% phí trước bạ và phí đăng ký biển số và thuế giá trị gia tăng trong suốt giai đoạn triển khai Đề án từ tháng 1-2026 đến tháng 12-2029; Cung cấp khoản vay hỗ trợ mua xe và pin dự phòng cho tài xế xe công nghệ, thời hạn vay linh hoạt từ 24 tháng đến 30 tháng, với lãi suất ưu đãi thấp hơn mặt bằng thị trường.

Ngoài chính sách hỗ trợ tài xế mua xe, nhóm nghiên cứu đề xuất cơ chế thu hồi xe cũ chạy xăng. Song song với các chính sách này, TP.HCM cần mở rộng mạng lưới trạm sạc, trung tâm bảo hành, sữa chữa xe máy điện cũng như xử lý, thu hồi pin hư hỏng, hết hạn sư dụng nhằm đảm bảo xử lý đúng quy trình, tránh gây hại cho môi trường.