Bỏ giá trần vé máy bay, cách nào không thiệt cho người tiêu dùng?

Quy định về giá trần đã hết vai trò lịch sử

Ông Nguyễn Mạnh Quân – Tổng Giám đốc Bamboo Airways lý giải, thực tế khi đưa ra giá trần vào những năm trước đây khi thị trường hàng không chưa phát triển, đặc biệt là thị trường vận tải hàng không nội địa. Bấy giờ chỉ có 1-2 hãng hàng không, trong đó hãng hàng không quốc gia chiếm đa số thị phần chi phối. Do vậy, Chính phủ đã phải áp dụng cơ chế giá trần.

Thời gian qua đi, cho đến hiện tại, đơn cử như chặng bay Hà Nội – TP.HCM có đến 5 hãng hàng không tham gia cùng khai thác và đặc biệt không có hãng hàng không nào chiếm được thị phần trên 50%, nói cách khác là không có hãng hàng không nào chiếm thị phần chi phối.

Nhấn mạnh thêm, Tổng Giám đốc Bamboo Airways cho biết, việc duy trì giá trần ở thời điểm hiện nay đã hết vai trò lịch sử. Nếu gỡ bỏ thì các hãng hàng không sẽ làm được nhiều việc khác.

Bản chất các chuyên gia cũng nhận định, khi chúng ta bỏ giá trần không có nghĩa trực tiếp làm cho người tiêu dùng phải chi trả giá vé cao mà thay vào đó là tạo ra việc phát triển thị trường vận tải hàng không nội địa. Ông Nguyễn Mạnh Quân nêu rõ:

“Vấn đề thứ 1, trên thực tế là giá vé hàng không ở trong nội địa nói riêng và giá vé hàng không nói chung rất linh hoạt và sẽ có từng mức cụ thể vào thời điểm mua vé. Khi không còn chính sách giá trần, lúc đó các hãng hàng không sẽ có đủ công cụ để đa dạng hóa chính sách giá vé. Như vậy, sẽ có rất nhiều mức giá linh hoạt và mức giá thấp. Và các đối tượng có thể tiếp cận được vận tải hàng không sẽ nhiều lên.

Vấn đề thứ 2, các hãng hàng không sẽ có cơ chế để tự cân đối vận tải hàng không nội địa và khi tự cân đối được, lấy cái giai đoạn cao điểm bù vào giai đoạn thấp điểm hay lấy ở đường bay tốt bù vào đường bay còn kém hiệu quả. Và như thế là có điều kiện để mở rộng mạng đường bay, không những phát triển mạng đường bay cho doanh nghiệp mà còn hỗ trợ phát triển kinh tế các vùng miền, hỗ trợ du lịch”.

Quay trở lại việc: “Vì sao thời điểm này lại nóng lên chuyện bỏ giá trần?”, ông Nguyễn Mạnh Quân nhấn mạnh thêm các yếu tố về chi phí đầu vào:

“Chi phí đầu vào ngay tại Nghị định của Bộ GTVT đã quy định rõ, đó là quy định về giá trần vào thời điểm năm 2015 và được tái ban hành vào năm 2019 của Bộ GTVT với cùng mức giá trần như năm 2015. Với mức giá trần như vậy, bản chất là dựa vào các yếu tố đầu vào.

Thứ hai là về tỷ giá, tỷ giá bình quân của thời điểm ban hành mức trần vào năm 2019 so với tỷ giá bình quân của năm 2022 thì tỷ giá USD ra VNĐ đã tăng 6,8%. Chưa kể, sau đại dịch, tất cả các yếu tố đầu vào ở trên thị trường quốc tế như phục vụ mặt đất, các chi phí về nhân công đều tăng, thậm chí có những yếu tố tăng 200%. Vậy thì những yếu tố này đã tác động vào chi phí sản xuất của các hãng hàng không, dẫn đến áp lực càng phải gỡ bỏ giá trần”.

Nhắc đến cơ hội mà các hãng hàng không sẽ hưởng lợi khi bỏ giá trần, ông Nguyễn Mạnh Quân nhấn mạnh: “Đây sẽ là một cơ hội tốt để các hãng hàng không tự chủ động trong việc tìm các giải pháp để phát triển thị trường, cũng như là tiến tới có thể phát triển mở rộng thị trường, cân đối thu chi, đáp ứng nhu cầu phát triển không những ở trong nội địa mà còn phát triển mạng đường bay quốc tế, cùng với ngành du lịch, để có giải pháp mang tính đồng bộ. Vấn đề ở đây là phải có các giải pháp cạnh tranh điểm đến với các nước trong khu vực”.

Việt Nam là một trong số rất ít nước trên thế giới vẫn áp giá trần đối với vé máy bay

Hiện nay câu chuyện về giá cả các hãng hàng không cạnh tranh với nhau là tương đối gắt gao. Vậy muốn không thiệt hại cho người tiêu dùng thì phải làm sao?

Chuyên gia kinh tế TS. Cấn Văn Lực - thành viên Hội đồng tư vấn chính sách tài chính, tiền tệ quốc gia chỉ ra 2 điểm mà các doanh nghiệp hàng không cần lưu ý:

“Một, các doanh nghiệp hàng không cần phải yêu cầu quản trị, điều hành một cách công khai, minh bạch, nhất là về yếu tố giá cả. Đồng thời tăng cường quản trị nội bộ để làm sao mà liên tục tiết giảm chi phí hiệu quả hơn, để đưa ra được mức giá hợp lý, hợp với túi tiền của người dân cũng như là bản thân các doanh nghiệp.

Để làm được điều đó, tôi cho rằng, Việt Nam cần sớm tháo gỡ bỏ những cơ chế, chính sách nào bất hợp lý, đặc biệt là liên quan đến câu chuyện về áp giá trần đối với vé máy bay, cũng như là không nên can thiệp quá nhiều vào giá vé máy bay.

Tất nhiên là để được như vậy thì các hãng hàng không cũng cần phải thay đổi. Ví dụ như phải công khai minh bạch hơn, quản trị phải hiệu quả hơn và đặc biệt là phải cạnh tranh với nhau một cách sòng phẳng, lành mạnh.

Hai, cần hết sức quan tâm đến quản trị rủi ro trong bối cảnh hiện nay, nhất là bối cảnh rủi ro liên quan đến dòng tiền, tài chính, lãi suất, tỉ giá, giá nhiên liệu… các doanh nghiệp cũng phải quản trị tốt hơn trong thời gian tới.

Mặc dù nó sẽ không giải quyết được 100% các vấn đề ngay lập tức, nhưng rõ ràng nó sẽ góp một phần để tháo gỡ những khó khăn vướng mắc cả tài chính, cả về mặt cơ chế, chính sách đối với ngành hàng không nói chung và doanh nghiệp hàng không nói riêng".

Rõ ràng, trong 3 năm vừa qua, đa số các hãng hàng không lớn của Việt Nam đã và đang bị thua lỗ tương đối nhiều. Ngoài việc không bị áp trần giá vé nữa thì doanh nghiệp hàng không cũng cần phải quản trị, điều hành tốt hơn, đặc biệt là quản trị chi phí và rủi ro tốt hơn nữa.

Cùng với đó, phải tái cấu trúc hết sức mạnh mẽ. Mặc dù các doanh nghiệp hàng không cũng đã thay đổi rất nhiều thời gian qua, nhưng có lễ cần phải tốt hơn nữa, đặc biệt là tái cấu trúc liên quan đến mô hình quản lý, tiết giảm chi phí và ngay cả câu chuyện chuyển đổi số trong lĩnh vực hàng không cũng cần tốt hơn.