Ba trụ cột thúc đẩy giao thông xanh

3 trụ cột: Loại hình năng lượng, khung chính sách và tài chính

Chuyển đổi xe buýt xanh: Kinh nghiệm của Pháp

Trước đây, hầu hết các quốc gia phát triển theo cách cổ điển – tức là khai thác và sử dụng nguồn lực tự nhiên để tăng trưởng. Tuy nhiên, theo Tiến sĩ Malle Fofana, Giám đốc khu vực châu Á, Viện Tăng trưởng xanh toàn cầu (GGGI), trong bối cảnh biến đổi khí hậu như hiện nay, các quốc gia cần quan tâm đến cách làm thế nào vẫn duy trì các hoạt động sản xuất như hiện nay nhưng sử dụng ít tài nguyên hơn, phát thải ít hơn.

Để giải quyết những vấn đề này, theo TS Malle Fofana, cần thúc đẩy tăng trưởng xanh, trong đó có giao thông xanh. Đây cũng là cách để các quốc gia thực hiện chuyển đổi năng lượng, nhằm thực hiện cam kết Thỏa thuận Paris, Công ước khung của Liên hợp quốc về Biến đổi khí hậu (UNFCCC) qua các đóng góp do các quốc gia tự quyết (Nationally Determined Contribution - NDCs) và đang hướng đến mục tiêu phát thải ròng bằng 0 (net zero).

Ông Gideon Blauu, chuyên gia giao thông cho rằng, nếu muốn phát triển giao thông không phát thải, điều quan trọng nhất phải lựa chọn loại hình năng lượng phù hợp với điều kiện của từng quốc gia. Hiện có một số dạng năng lượng như năng lượng mặt trời, sinh khối, biogas, nhưng đa phần các quốc gia đang sử dụng xe chạy điện. Nếu muốn phát triển xe điện, các quốc gia cần đầu tư hệ thống cơ sở hạ tầng, mạng lưới các trạm sạc điện ở khắp các thành phố và các vùng lân cận để đảm bảo cho phương tiện vận hành.

Còn ông Jeremy Oliver, Trưởng phòng Chuyển đổi năng lượng và Hiệu suất khai thác, Cơ quan quản lý giao thông vùng Ide-de- France cho rằng, bên cạnh yếu tố lựa chọn dạng năng lượng để chuyển đổi, thì vấn đề tài chính cũng rất quan trọng. Chính quyền các địa phương cần chủ động tìm kiếm nguồn lực để thực hiện.

Quá trình chuyển đổi hệ thống xe bus xanh, vùng Ide-de-France, Paris, Pháp chủ yếu dựa vào ngân sách của chính quyền địa phương vốn có nguồn thu lớn. Chỉ tính riêng hạng mục cải tạo depo đã tiêu tốn 1,5 tỷ Euro, nhưng vùng Ide-de- France chỉ nhận được hỗ trợ 30 nghìn Euro từ châu Âu.

Theo Tiến sĩ Malle Fofana, Giám đốc khu vực châu Á, Viện Tăng trưởng xanh toàn cầu (GGGI) điều quan trọng thứ ba trong phát triển giao thông xanh, rất cần phải có khung chính sách phù hợp, ưu tiên đầu tư hệ thống cơ sở hạ tầng xanh (các trạm sạc) và các chính sách hỗ trợ khả năng tiếp cận xe điện…

Giao thông không phát thải hiện đang phát triển ở nhiều quốc gia. Khu vực châu Mỹ La tinh cũng đưa ra nhiều sáng kiến hay, biện pháp tốt để thúc đẩy phát triển giao thông không phát thải, đặc biệt là chuyển đổi sang xe bus chạy điện. Hai thành phố Santiago de Chile và Medellin đi đầu trong áp dụng xe bus điện.

Dự kiến đến năm 2030, số lượng xe bus điện ở khu vực Mỹ Latinh sẽ đạt khoảng 25.000 chiếc và tăng lên 55.000 chiếc vào năm 2050. Xu hướng này đang diễn ra mạnh mẽ ở khu vực châu Á nói chung và Việt Nam nói riêng. 

Ông Francois Malan, Giám đốc đầu tư của công ty Savant dẫn chứng về kinh nghiệm chuyển đổi phương tiện xanh thành công cho các phương tiện xe tải, công ty Mobius Energy đã sử dụng công nghệ làm lạnh bằng năng lượng.

Theo đó, thông qua một bộ biến tần kết hợp với pin mặt trời, thay thế một phần lớn lượng diesel thường được sử dụng, tạo nên hỗn hợp năng lượng cho các xe tải đông lạnh, giúp họ cắt giảm tới 50% lượng diesel sử dụng, nhờ đó giảm phát thải carbon.

Đặc biệt, hệ thống này có thể triển khai trên bất kỳ xe tải nào mà không hề can thiệp vào động cơ của xe. Bên cạnh đó, phương tiện sẽ vẫn dự phòng năng lượng diesel trong những trường hợp cần thiết.

Cơ hội tốt để Việt Nam chuyển đổi

Ông Jeremy Oliver, Trưởng phòng Chuyển đổi năng lượng và Hiệu suất khai thác, Cơ quan quản lý giao thông vùng Ide-de- France chỉ ra sự khác biệt trong cách làm của Hà Nội và Paris khi thực hiện dự án phát triển giao thông xanh, là cơ quan quản lý giao thông vùng Ide-de- France, tự bỏ tiền ra đầu tư mua mới xe bus xanh và giao cho doanh nghiệp khai thác, trong khi Hà Nội để các doanh nghiệp tự đầu tư phương tiện.

Bàn về sự hỗ trợ của cơ quan quản lý giao thông vùng Ide-de- France trong dự án chuyển đổi xe bus xanh của Hà Nội trong thời gian tới, ông Jeremy Oliver cam kết: "Vùng Ide-de- France sẽ đóng vai trò đồng hành với Hà Nội trong dự án này, chia sẻ kinh nghiệm, cách làm hay, sáng tạo, xây dựng bộ tiêu chuẩn kỹ thuật cũng như tư vấn cơ chế huy động vốn tài chính hoặc hỗ trợ Hà Nội tìm được nguồn vốn hỗ trợ ưu đãi."

Ông Gideon Blauu cho rằng, hiện Việt Nam có rất nhiều xe điện, đây là cơ hội tốt để Việt Nam chuyển đổi phương tiện theo hướng xanh, không phát thải. Cùng với đó, lĩnh vực xây dựng các trạm sạc xe điện có nhiều tiềm năng, cơ hội phát triển trong thời điểm hiện nay.

Học hỏi kinh nghiệm từ các quốc gia phát triển sẽ giúp Việt Nam đẩy nhanh quá trình chuyển đổi phương tiện xanh. “Một trong những điều quan trọng là các quốc gia cần phải học hỏi kinh nghiệm lẫn nhau trong phát triển giao thông xanh. Mô hình hay, thành công nên được nhân rộng ra các quốc gia khác”, ông Gideonn Blauu nhấn mạnh.

Một số ý kiến cho rằng, chuyển đổi xanh trong giao thông là xu hướng tất yếu mà các đô thị trên thế giới đều phải thực hiện vì đây là một trong những lĩnh vực phát thải lớn, ảnh hưởng đến chất lượng không khí. Để cải thiện không khí và hạn chế phát thải từ phương tiện giao thông, Hà Nội đã thông qua Nghị quyết quy định thực hiện vùng phát thải thấp, thúc đẩy người dân chuyển đổi phương tiện, phương thức di chuyển và là cơ sở cho các đô thị phát triển theo hướng xanh bền vững. 

Thành phố Hà Nội cũng đã ban hành những quy định về chuyển đổi các phương tiện xe bus sang xe bus xanh, sử dụng năng lượng sạch với mục tiêu là thay thế toàn bộ những phương tiện xe bus cũ chuyển sang những xe bus mới sử dụng năng lượng sạch trong thời gian tới. Nhiều người dân kỳ vọng, thành phố sẽ sớm có những chương trình, kế hoạch cụ thể để cải thiện chất lượng không khí cho thủ đô.