Cụ thể, xe máy tại Hà Nội, TP HCM được kiểm định từ 1/7/2027. Hải Phòng, Huế, Đà Nẵng và Cần Thơ thực hiện kiểm định từ 1/7/2028. Các tỉnh còn lại thực hiện hai năm sau đó. Dự thảo cũng đề xuất việc áp dụng các tiêu chuẩn khí thải theo niên hạn xe môtô, xe máy chia theo 4 mức. Xe mô tô “quá đát” sản xuất trước năm 2008 dự kiến sẽ không được lưu thông tại Hà Nội, TP.HCM từ năm 2030.
Xung quanh nội dung này, phóng viên VOV Giao thông có cuộc trao đổi với chuyên gia giao thông, TS. Phan Lê Bình.
PV: Ông đánh giá thế nào về đề xuất kiểm định môtô, xe máy ở Hà Nội, TP.HCM từ 1/7/2027?
Ông Phan Lê Bình: Việc Bộ Nông nghiệp và Môi trường đề xuất kiểm định khí thải xe máy trước với Hà Nội, TP.HCM có thể hiểu được, hai thành phố này đông dân cư và có số lượng xe gấp nhiều lần so với các đô thị khác trên cả nước. Một phần số lượng xe máy, hầu hết chạy xăng, cũng phát thải ra môi trường, ảnh hưởng chất lượng không khí ở Hà Nội, TP.HCM.
Mặt khác, nếu đặt vấn đề kiểm định tất cả xe trong thời gian ngắn sắp tới, điều tôi quan ngại nhất là năng lực kiểm định có đạt được? Số lượng cơ sở kiểm định, máy móc, số lượng kiểm định viên không đáp ứng thì sẽ dẫn tới tình trạng trước đây – khủng hoảng trung tâm kiểm định ô tô, khi nhiều kiểm định viên bị bắt do liên quan các vụ án tiêu cực, dẫn đến khó khăn cho đời sống nhân dân, hoạt động của các doanh nghiệp vận tải.
Đây là một bài học kinh nghiệm rất quý giá trong quá khứ. Bộ Nông nghiệp và Môi trường cần cân nhắc kỹ khi xem xét đưa ra các chính sách mới, tránh ảnh hưởng tới cuộc sống của người dân.
PV: Vậy ông nghĩ sao về quan điểm của Bộ Nông nghiệp và Môi trường cho rằng, việc áp dụng khí thải cần triển khai với tất cả người sở hữu xe, tránh phân biệt đối xử với nhóm yếu thế dùng xe cũ. Thêm vào đó, việc kiểm định đồng loạt cũng giúp đảm bảo mục tiêu kiểm soát khí thải xe mô tô, xe máy, cũng như hoàn thiện dữ liệu thực trạng khí thải cho loại phương tiện này?
Ông Phan Lê Bình: Thông thường, với những xe khách mới xuất xướng dưới 5 năm thì mức độ phát thải ra môi trường không nhiều như các xe máy cũ. Đây là thực tế hoàn toàn có thể kiểm chứng trong cuộc sống hàng ngày. Nên việc nhất loạt thực hiện đăng kiểm trong bối cảnh hiện nay, chắc chắn chúng ta sẽ thiếu về nhân lực cũng như cơ sở vật chất để thực hiện đăng kiểm, tôi cho rằng đề xuất này hơi khiên cưỡng.
Theo thực tiễn quan sát của tôi về quá trình đưa ra các quyết định hành chính của cơ quan quản lý, có một thực trạng: Soạn thảo văn bản không khó khăn, nhưng những con số, lộ trình chúng ta đặt ra trong lộ trình đó, nếu quá khiên cưỡng, ví dụ như tuân thủ tiêu chí nước thải tại các khu công nghiệp, các loại vật liệu chống cháy với nhà sản xuất trong khu công nghiệp thì sẽ tiêu tốn chi phí khổng lồ, gây trở ngại cho hoạt động sản xuất của doanh nghiệp.
Chính vì vậy, lộ trình đặt ra quy định rất cần tính đến khả năng đáp ứng của doanh nghiệp và xã hội.
PV: Còn với vùng phát thải thấp (LEZ), có kinh nghiệm quốc tế nào đáng lưu ý dành cho Hà Nội, thưa ông?
Ông Phan Lê Bình: Cơ bản theo hiểu biết của tôi không nhiều. Với trường hợp đặc thù như Trung Quốc, có một giai đoạn ô nhiễm cao, họ đã thực hiện nhiều giải pháp khác nhau. Trong đó, LEZ có thể đóng góp một phần vào làm sạch bầu không khí.
Tuy nhiên, tôi cũng lưu ý, chất lượng không khí ở Hà Nội, TP.HCM, phương tiện giao thông chỉ đóng góp một phần thôi, ngoài ra còn có các hoạt động xây dựng nhỏ lẻ, đại công trường, việc đun nấu, đốt rơm rạ của người dân. Do đó, vùng phát thải thấp LEZ là một giải pháp có thể có tác dụng, nhưng không phải là tác động quá nhiều.
PV: Xin cảm ơn ông!
Cơ quan soạn thảo cho biết, sẽ chưa xử phạt xe không đủ tiêu chuẩn khí thải trong 18 tháng kể từ khi bắt đầu kiểm định. Sau thời hạn đó, sẽ kiểm tra, xử phạt theo quy định. Các địa phương có trách nhiệm xây dựng hệ thống trung tâm, trạm, cơ sở kiểm định khí thải xe máy, đảm bảo đáp ứng nhu cầu kiểm định và phù hợp với điều kiện thực tế.