Dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 15/2018/NĐ-CP, quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật an toàn thực phẩm (dự thảo sửa đổi Nghị định 15) gồm 5 Điều, trong đó, ở Điều 1 thể hiện các quy định sửa đổi tập trung vào ba nhóm nội dung chính gồm: cải cách thủ tục hành chính, phân cấp quản lý và tăng cường hậu kiểm để nâng cao chất lượng thực phẩm.
Cụ thể, dự thảo đề xuất bỏ quy định dịch công chứng tài liệu pháp lý tiếng Anh nếu đã hợp pháp hóa lãnh sự, đồng thời chấp nhận bản điện tử của giấy tờ pháp lý. Nghị định quy định rõ thời gian xử lý hồ sơ công bố sản phẩm, giúp doanh nghiệp chủ động trong sản xuất, kinh doanh; Đơn giản hóa hồ sơ quảng cáo thực phẩm bảo vệ sức khỏe, thực phẩm dinh dưỡng y học; Bỏ giấy chứng nhận GMP trong hồ sơ đăng ký công bố thực phẩm bảo vệ sức khỏe sản xuất trong nước, do đã liên thông thủ tục. Đồng thời nới lỏng thủ tục nhập khẩu thực phẩm viện trợ từ thiện, ễn công bố sản phẩm nhưng vẫn phải kiểm tra chất lượng và xây dựng phần mềm quản lý thống nhất các thủ tục hành chính về an toàn thực phẩm từ trung ương đến địa phương.
Dự thảo này cũng quy định giới hạn số lần và thời hạn bổ sung hồ sơ công bố sản phẩm. Theo đó, thời hạn nộp bổ sung sau khi tổ chức, cá nhân nhận được công văn yêu cầu sửa đổi, bổ sung hồ sơ của cơ quan quản lý là 30 ngày và quá thời hạn hồ sơ không còn giá trị và số lần nộp bổ sung tối đa là 3 lần.
Đáng chú ý, Dự thảo quy định kiểm soát chặt chẽ tổ chức, cá nhân công bố sản phẩm; bổ sung mục thuyết nh công thức sản phẩm để kiểm soát chất lượng đối với các sản phẩm thuộc nhóm thực phẩm chức năng. Bên cạnh đó, yêu cầu công bố lại khi thay đổi các yếu tố quan trọng của sản phẩm và tăng cường kiểm soát chất lượng sản phẩm sau công bố.
Dự thảo này cũng đề cập tăng chế tài xử lý vi phạm (quy định về việc thu hồi và dừng tiếp nhận Giấy tiếp nhận đăng ký bản công bố sản phẩm, Giấy xác nhận nội dung quảng cáo thực phẩm, thu hồi Giấy chứng nhận cơ sở đủ điều kiện an toàn thực phẩm), bổ sung điều kiện, thủ tục chỉ định cơ sở kiểm nghiệm.
Ngoài các nội dung do Bộ Y tế đề xuất, Thanh tra Chính phủ cũng kiến nghị bổ sung mẫu nhãn sản phẩm và tiêu chuẩn nhà sản xuất vào thành phần hồ sơ tự công bố và đăng ký công bố sản phẩm, nhằm tăng tính nh bạch và thuận tiện cho công tác hậu kiểm.
Mặc dù theo cơ quan soạn thảo, việc sửa đổi Nghị định 15/2018/NĐ-CP sẽ tạo hành lang pháp lý thông thoáng, nâng cao trách nhiệm doanh nghiệp, tăng cường quản lý chất lượng thực phẩm, tuy nhiên, hiện, nhiều ý kiến bày tỏ băn khoăn về một số quy định trong Dự thảo chưa hợp lý, không phù hợp với thông lệ quốc tế, nguy cơ tạo ra nhiều điểm nghẽn mới cho sản xuất - kinh doanh, khiến rất nhiều sản phẩm thực phẩm rất khó để đáp ứng hoặc không thể thực hiện được.
TĂNG CHẾ TÀI XỬ PHẠT, TĂNG HẬU KIỂM
Mục tiêu mà dự thảo sửa đổi Nghị định 15 hướng tới là cải cách thủ tục hành chính, tạo điều kiện cho sản phẩm đến tay người tiêu dùng thuận lợi, an toàn… Tuy nhiên, 'siết' quy định quản lý để bảo đảm an toàn thực phẩm nhưng không 'làm khó' doanh nghiệp?
PV VOV Giao thông đã có cuộc trao đổi cùng bà Phan Thị Mỹ Dung, đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Long An, Ủy viên Ủy ban Tư pháp Quốc hội.
PV: Thưa bà, trước tiên, theo bà, đâu là những điểm sửa đổi, bổ sung đáng chú ý của dự thảo sửa đổi Nghị định 15?
Bà Phan Thị Mỹ Dung: Việc Bộ Y tế đề xuất sửa đổi, bổ sung Nghị Định 15 ở thời điểm này tôi cho là bức thiết, kịp thời để phù hợp với thực tiễn, vừa giúp nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước đối với lĩnh vực thực phẩm, tạo hành lang pháp lý vửa chặt chẽ vừa thông thoáng, giúp doanh nghiệp thuận lợi hơn trong sản xuất kinh doanh; từ đó thúc đẩy thị trường thực phẩm trong nước phát triển bền vững cũng như đồng bộ thống nhất với các quy định pháp luật hiện hành có liên quan.
Khi dự kiến sửa đổi lần này tập trung vào đúng nhóm các vấn đề cốt lõi, cấp thiết phát sinh như:
Sửa đổi nhóm nội dung cải cách thủ tục hành chính quy định rõ hơn về trình tự thủ tục, tiếp tục cắt giảm, đơn giản hóa các thủ tục, rút ngắn thời gian theo dõi, giải quyết hồ sơ của doanh nghiệp; Sửa đổi bổ sung nhóm nội dung về tăng cường hậu kiểm để kiểm soát, nâng cao hơn nữa chất lượng thực phẩm và kiểm soát tổ chức, cá nhân đứng tên đăng ký bản công bố hoặc tự công bố sản phẩm cùng với tính năng, công dụng; thay đổi sản phẩm sau công bố sản phẩm.
Bổ sung quy định nhập khẩu thực phẩm được các tổ chức, cá nhân viện trợ nhằm mục đích từ thiện, không dùng mục đích kinh doanh theo hướng thông thoáng quy trình, thủ tục so với trường hợp kinh doanh thực phẩm; Bổ sung quy định phân định rõ trách nhiệm quản lý NN về Kiểm nghiệm thực phẩm phục vụ quản lý nhà nước, hiện hành là 3 bộ BYT-BCT-Bộ NNPTNN bằng thông tư liên tịch, không phù hợp với Luật ban hành VBQPPL và cũng để phù hợp với thẩm quyền, chức năng của các cơ quan chuyên môn thuộc Chính phủ hiện hành, và bổ sung quy định về xây dựng phần mềm quản lý thống nhất từ trung ương đến địa phương giải quyết các thủ tục hành chính, quản lý chất lượng sản phẩm thuộc lĩnh vực y tế để thực hiện quy định hiện hành về xây dựng các cơ sở dữ liệu và số hóa các dữ liệu.
PV: Trong Dự thảo này đã đề cập việc tăng chế tài xử lý vi phạm và tăng cường hậu kiểm để nâng cao chất lượng thực phẩm. Theo bà điều này có ý nghĩa ra sao?
Bà Phan Thị Mỹ Dung: Tôi thấy dự thảo Bổ sung các điều khoản quy định vi phạm sẽ xử lý , ví dụ như bổ sung quy định về việc thu hồi và dừng tiếp nhận Giấy tiếp nhận đăng ký bản công bố sản phẩm, Giấy xác nhận nội dung quảng cáo thực phẩm, thu hồi Giấy chứng nhận cơ sở đủ điều kiện an toàn thực phẩm, trong đó quy định cụ thể về các trường hợp phải thu hồi và thẩm quyền thu hồi.
Nội dung này không được quy định tại Nghị định số 15/2018/NĐ-CP, như vậy bổ sung các quy định này sẽ tạo nên sự nghiêm nh, chặt chẽ, công bằng khi xử lý vi phạm kể cả các trường hợp doanh nghiệp không trung thực khi tiến hành công bố sản phẩm. đồng thồi với nội dung sửa đổi này, tôi nghĩ cũng sẽ sửa cùng việc nâng mức tiền phạt, các hình thức phạt bổ sung, áp dụng biện pháp khắc phục hậu quả của Nghị định về XPVPHC lĩnh vực này để tạo nên tính răn đe (nguyên tắc phòng ngừa vi phạm hơn là xử lý vi phạm) hiệu quả, toàn diện sẽ dần tạo nên thói quen tuân thủ quy định trong hoạt động sản xuất kinh daonh của tổ chức, cá nhân doanh nghiệp cũng như ý thức tiêu dùng an toàn thông nh của mọi người trong tiêu dùng thực phẩm.
PV: Vậy, bà có thêm những đóng góp gì với việc xây dựng, hoàn thiện Nghị định này?
Bà Phan Thị Mỹ Dung: Tôi thấy dự thảo cũng đang được quan tâm của nhân dân và tổ chức doanh nghiệp hoạt động SX kinh doanh trong nghiên cứu đóng góp, do thời gian không cho phép tôi chỉ xin có đề nghị cơ quan soạn thảo cần rà soát sát sao, chặt chẽ với các quy định luật hiện hành có liên quan cũng như các Nghị định hướng dẫn các luật đó như: Luật sỡ hữu trí tuệ, Luật bảo vệ người tiêu dùng, Luật giao dịch điện tử, Luật dữ liệu, Luật dược, Luật Quảng cáo, Luật phòng chống tác hại của rượu bia…để đảm bảo tính đồng bộ, thống nhất, tránh chồng chéo vướng mắc.
Về việc xử lý vi phạm, cần rà soát kỹ lưỡng theo hướng không phải khó quản thì xử lý sẽ ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất kinh doanh và tiêu dùng của người dân.
PV: Vâng, xin được cảm ơn bà!
CẦN CÁCH TIẾP CẬN MỚI
Nhiều ý kiến cho rằng, Nghị định 15 sửa đổi cần có cách tiếp cận mới phù hợp thông lệ quốc tế, phù hợp xu thế số hóa nên cần đổi mới cả về tổ chức lẫn phương thức quản lý, công cụ và giải pháp thực hiện. Vậy làm sao để Nghị định này sau khi sửa đổi sẽ phát huy hiệu quả, đem lại lợi ích cho các doanh nghiệp mà vẫn đáp ứng được nhu cầu quản lý của cơ quan chức năng?
PV VOV Giao thông đã có cuộc trao đổi cùng TS Trần Thị Dung, Phó Chủ tịch Hội Bảo vệ người tiêu dùng Việt Nam về nội dung này.
PV: Thưa bà, bà có đánh giá thế nào về các nội dung được chỉnh sửa, bổ sung trong dự thảo sửa đổi Nghị định 15?
TS Trần Thị Dung: Việc sửa đổi Nghị định 15 là cần thiết nhưng qua xem xét thì tôi thấy với cách sửa đổi Nghị định 15 thì có vẻ Bộ Y tế nặng về quản lý hành chính, tức là thêm thủ tục hồ sơ, giấy tờ hơn là kiểm tra, giám sát an toàn thực phẩm trong quá trình sản xuất với cách tiếp cận theo hệ thống.
Các điều khoản sửa đổi đều tăng thêm hồ sơ, phải đưa thêm file hồ sơ về chất lượng để cho các cơ quan sau hậu kiểm nhưng tôi thấy không hợp lý bởi khi họ đã xây dựng một hệ thống quản lý chất lượng thì cơ sở đó đã phải có hồ sơ rồi.
Hiện nay 3 Bộ là Bộ Công thương, Y tế và Nông nghiệp đang quản lý 3 mảng khác nhau về thực phẩm với những cách quản lý khác nhau và những sửa đổi trong Nghị định này đang tập trung cho các mảng quản lý của Bộ Y tế và cách tiếp cận quản lý dường như theo cách quản lý dược phẩm hơn là thực phẩm.
Vừa qua, các hiệp hội và ngành hàng đều có ý kiến về việc tăng nặng hồ sơ hơn hậu kiểm, các nguồn lực dành cho hậu kiểm hiện đang hạn chế.
PV: Vậy, ở các nước trên thế giới, họ quy định về vấn đề này ra sao, thưa bà?
TS Trần Thị Dung: Cách tiếp cận theo hệ thống của các nước trong khu vực và trên thế giới là thì ban đầu phải hướng dẫn cho doanh nghiệp, có tư vấn cho doanh nghiệp tuân thủ các quy định, trong quá trình sản xuất họ đảm bảo sản phẩm đầu ra được an toàn.
Đây là khâu quan trọng nhất phải làm, còn việc lấy mẫu khi ra một lô sản phẩm họ cũng phải lấy mẫu để kiểm tra các chỉ tiêu về chất lượng và an toàn. Chúng ta nên đi theo cách tiếp cận hệ thống như vậy, chứ không nên tăng giấy tờ để quản lý doanh nghiệp.
PV: Ngoài ra, bà có thêm những đóng góp nào đối với việc xây dựng Nghị định này?
TS Trần Thị Dung: Việc cần làm là các bộ ngành dưới sự chỉ đạo cửa Chính phủ cần đánh giá lại xem cách tiếp cận quản lý hệ thống theo thế giới, chúng ta đáp ứng được đến đâu và xem xét lại trong quá trình quản lý nhà nước đối với sản xuất, kinh doanh thực phẩm để đảm bảo chặt chẽ, giảm thủ tục hành chính và tăng hiệu quả.
PV: Vâng, xin được cảm ơn bà!
Thị trường thực phẩm Việt Nam đã phát triển mạnh mẽ với hơn 84 nghìn sản phẩm thực phẩm thông thường và hơn 54 nghìn sản phẩm thực phẩm chức năng.
Trong bối cảnh đó, dự thảo sửa đổi Nghị định 15 nhấn mạnh vai trò của kiểm tra và hậu kiểm trong kiểm soát an toàn thực phẩm.
Thực tế, phương pháp hậu kiểm đang được nhiều nước áp dụng vì tính hiệu quả, nhưng cũng gây lo ngại về thủ tục phức tạp, tốn thời gian. Do đó, cần có giải pháp giúp doanh nghiệp thực hiện nhanh chóng, thuận lợi hơn.
Bạn kỳ vọng gì vào việc sửa đổi Nghị định số 15/2018/NĐ-CP, quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật an toàn thực phẩm của Bộ Y tế? Những quy định mới sẽ giúp kiểm soát chặt chẽ chất lượng, hiệu quả các sản phẩm thực phẩm chức năng, thực phẩm bảo vệ sức khỏe ra sao?
Đồng thời đáp ứng yêu cầu phát triển của ngành thực phẩm và mong mỏi của doanh nghiệp, người dân như thế nào?
Mời các bạn cùng chia sẻ ý kiến, đóng góp cho Dự thảo qua hotline 02437.91.91.91, qua fanpage VOV Giao thông, hoặc có thể góp ý trực tiếp trên Cổng thông tin điện tử của Bộ Y tế.
---
Đừng quên đón nghe và tương tác với “Dự thảo trên tay” khung giờ FM91 chiều thứ Hai, thứ Tư và thứ Bảy hàng tuần trên FM 91MHz, vovgiaothong.vn, hoặc trên các nền tảng podcast dành cho di động: Spotify, Apple Podcast.