Thực tế này cho thấy, để duy trì môi trường sạch đẹp bền vững thì mỗi chiến dịch không thể chỉ là dọn dẹp tạm thời, mà cần tạo ra sự thay đổi lâu dài trong nhận thức của người dân.
Đường Công nghiệp 2 (nối đường Huỳnh Tấn Phát và Nguyễn Ngọc Chân) là một tuyến đường vắng người qua lại ở KCN Sài Đồng B, Long Biên, Hà Nội. Việc đổ trộm vật liệu xây dựng đã diễn ra nhiều năm nay, vài tháng gần đây lại xuất hiện cả rác thải sinh hoạt và tình trạng đốt rác.
Cơ quan chức năng đã căng biển cấm, thông báo có camera và mức xử phạt, nhưng rác vẫn tràn xuống cả lòng đường. Một công nhân vệ sinh môi trường cho biết:
"Khu này độ khoảng 5h - 6h chiều là đi gom rác. Thế nhưng lúc ấy người ta đi làm, người ta làm gì có nhà, thế là người ta cứ mang rác đến người ta quăng thôi. Chắc là những người đi đường, người ta thấy bẩn quá thì người ta đốt thôi, chứ còn chẳng ai đốt. Người ta cứ vứt đêm, vứt sớm thì làm sao mà trông được? Chỉ có đứng đây suốt 24/24 thì mới cấm được".
Tương tự, một khu vực khác từng được VOV Giao thông Quốc gia phản ánh là Tuyến 02 (nối từ đường Tiến Thành, Dương Nội đến Aeon Mall Hà Đông). Bãi rác luôn tồn tại dù vị trí có thể thay đổi, biển thông báo của UBND phường thậm chí bị… vứt xó.
Một số người dân cho biết, không chỉ dịp 2/9 mà tháng nào cũng tổng vệ sinh, nhưng đâu lại hoàn đấy:
"Một tháng múc một lần, loại ô tô 20 tấn. Đấy, vừa múc hôm mùng 10, dân người ta cứ vứt lộn nhộn. Cấm chả được, nói thì người ta chửi, khó lắm! Đợt trước là ép rác đằng ý, bây giờ ép rác ở đây lại vứt ở đây, cứ ép ở đâu là vứt ở đấy".
"Mùi hôi thối, ruồi muỗi, rồi chuột bọ nhiều lắm! Mình phải xử lý cho sạch chứ ai lại để đô thị đẹp thế này lại có cái bãi rác lù lù trước mặt. Xong rồi phường cũng mất tiền, cứ thi thoảng lại cho một xe ra để xúc đi".
Tình trạng rác thải luôn “tái xuất” sau mỗi đợt tổng vệ sinh cũng xảy ra tại nhiều khu vực khác, như đường Vũ Trọng Khánh, Tố Hữu,… nơi những khu đất trống cạnh rào chắn công trường bị vứt trộm vật liệu xây dựng và rác thải cồng kềnh.
GS. TS. Nguyễn Thị Kim Thái, Phó Viện trưởng Viện Môi trường đô thị và Công nghiệp Việt Nam đánh giá, đợt tổng vệ sinh trên toàn thành phố dịp 2/9 đã mang đến những hiệu ứng tích cực cho môi trường thủ đô.
Tuy nhiên, rác thải quay trở lại một phần do ảnh hưởng của các đợt mưa bão, và một phần lớn do ý thức còn kém của một bộ phận người dân. Do vậy, để để duy trì môi trường sạch đẹp bền vững thì cần tiếp tục triển khai bền bỉ nhiều giải pháp.
"Thứ nhất là xóa sạch tất cả các điểm đấy đi, rõ ràng là cần chức năng của chính quyền. Tôi cũng nghĩ chuyện xử phạt thì mình phải làm một cách nghiêm khắc hơn. Mình lại phải quay trở lại câu chuyện tuyên truyền, vận động. Thứ bảy, chủ nhật lại dọn dẹp vệ sinh, rồi các hoạt động của các đoàn thể như hội phụ nữ, cựu chiến binh hay các đoàn thể khác cũng phải tích cực hơn. Đặc biệt là vai trò, trách nhiệm của người dân trong khu vực mình ở", GS. TS. Nguyễn Thị Kim Thái cho biết.
Tại kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa VX, đại biểu đề xuất xử phạt vi phạm môi trường quyết liệt như xử phạt nồng độ cồn để tăng răn đe và thay đổi hành vi. Nhiều người dân đồng tình và cho rằng cần tích hợp thông tin xử phạt vào VNeID để buộc người vi phạm phải nộp phạt:
"Phường quản lý thì phường phải cho người ra đây canh giữ. Chỉ trong vòng một tháng canh giữ, người nào không có ý thức mình phạt người ta một vài lần là người ta sẽ sợ ngay."
"Bây giờ khi tích hợp vào cái VNeID, rồi là xử phạt bằng camera AI thì em nghĩ mọi người sẽ phải chấp hành nhiều hơn."