Con đường kéo dài khoảng 1km nhưng có nhiều ngõ ngách. Trên đoạn đường này là hàng loạt quán ăn nhộn nhịp, trong đó có hơn chụp quán ốc, lẩu hai bên đường với những bếp lò đỏ rực than. Các món ăn ở đây không chỉ ngon ệng mà còn được bày biện đẹp mắt, hấp dẫn.
Hơn hai mươi năm qua, con phố này đã trở thành một biểu tượng đặc biệt của Sài Gòn: sự năng động, sức sống bình dân, và trên hết là một nền văn hóa ẩm thực đường phố mang bản sắc Sài Gòn. Nơi đây, những món ốc nướng, sò hấp, hàu phô mai, bạch tuộc nướng muối ớt… không chỉ hấp dẫn bởi hương vị, mà còn vì chúng gắn liền với thói quen sống của hàng triệu người dân thành phố. Ở Sài Gòn, ẩm thực không chỉ diễn ra trong những nhà hàng sang trọng mà còn nở rộ trên vỉa hè, điểm hẹn bình dân của nhiều nhóm bạn, đồng nghiệp và đối tác.
Từ những năm đầu 2000, Vĩnh Khánh chỉ là con đường nhỏ, vài quán ốc, quán nướng mở ra tự phát phục vụ dân lao động quanh vùng. Thế nhưng, chính sức hút tự nhiên của những món ăn dân dã, giá cả phải chăng, không khí náo nhiệt và tinh thần thân thiện đã khiến nơi đây dần trở thành một “điểm hẹn” ẩm thực quen thuộc của người Sài Gòn. Khi đêm xuống, người ta rủ nhau “ra Vĩnh Khánh ăn ốc” – câu nói tưởng chừng đơn giản, nhưng lại là thói quen rồi trở thành văn hóa đô thị. Từ đó, con phố dài một cây số bỗng trở thành không gian hội tụ của mọi tầng lớp: dân văn phòng tan ca, sinh viên cuối tuần, du khách nước ngoài muốn nếm trải “vị Sài Gòn”.
Ẩm thực Vĩnh Khánh vì thế không chỉ là câu chuyện về món ngon, mà còn là một hiện tượng xã hội mang tính văn hóa. Ở đây, người ta có thể nhìn thấy sự dung hòa giữa truyền thống và hiện đại, giữa đời sống bình dân và kinh tế đô thị.
Những người bán hàng phần lớn là dân địa phương, đã gắn bó với nghề hàng chục năm, mang theo cả ký ức về một thời khó khăn, khi việc buôn bán vỉa hè là sinh kế chính. Đặc biệt là khi đi hết Vĩnh Khánh, người ta vẫn thấy sự nhộn nhịp của ẩm thực đêm Sài Gòn ở những con đường giao với nó như Tôn Đản và đường 20 Thước.
Đêm Sài Gòn như được tiếp năng lượng từ chính những ngọn lửa bếp trên những con phố ấy. Giữa khói nướng nghi ngút, người ta tìm thấy sự thư giãn sau ngày làm việc, tìm thấy niềm vui khi cùng bạn bè ngồi chen nhau trong tiếng cười, hay chỉ đơn giản là tìm một góc quen để vừa thưởng thức bữa ăn vừa nghe nhịp sống trôi.
Vĩnh Khánh đã vượt qua giới hạn của một con phố buôn bán, để trở thành một “không gian văn hóa cộng đồng”, nơi con người kết nối bằng vị giác, bằng cảm xúc và bằng chính sự chia sẻ rất đời thường.
Điều đáng nói là sự tồn tại của Vĩnh Khánh cũng thể hiện khả năng thích ứng đáng kinh ngạc của văn hóa vỉa hè trong bối cảnh đô thị hóa. Khi nhiều khu phố cũ bị giải tỏa, trật tự đô thị được siết chặt, tưởng như văn hóa ẩm thực vỉa hè sẽ dần biến mất.
Nhưng không, nó chỉ thay hình đổi dạng, tìm cách thích nghi. Vĩnh Khánh, nhờ được chính quyền địa phương quy hoạch lại thành “phố ẩm thực” chính thức, đã trở thành mô hình thành công cho việc dung hòa giữa đời sống tự phát và quản lý đô thị.
Người dân được buôn bán ổn định, du khách có nơi thưởng thức ẩm thực an toàn, còn thành phố thì giữ được một phần linh hồn đường phố – điều làm nên bản sắc của Sài Gòn xưa nay. Vĩnh Khánh, theo cách đó, không chỉ là con phố nhỏ, mà còn là một tinh thần Sài Gòn: bình dị, năng động, và không ngừng chuyển mình mà vẫn giữ hồn xưa trong từng món ăn, từng nụ cười và từng làn khói bếp bảng lảng giữa đêm…