Những cây quất ở làng Tứ Liên sự khác biệt là thế cây lạ, tươi lâu hơn so với nhiều nơi khác.
Nghe nội dung chi tiết tại đây:
Nhắc đến quất cảnh, người dân Hà Nội ai ai cũng biết đến thương hiệu quất Tứ Liên, ở quận Tây Hồ, Hà Nội- một làng nghề trồng quất truyền thống có tuổi đời hơn 60 năm. Trước đây, người dân làng Tứ Liên chủ yếu là trồng dâu nuôi tằm cần diện tích không gian lớn nhưng nhu cầu thị trường thay đổi, diện tích đất lại bị thu hẹp dần nên người dân làng từng bước chuyển đổi sang trồng quất cảnh. Không chỉ hợp thổ nhưỡng mà nhờ sự chăm sóc tỉ mỉ, cẩn thận, những cây quất trồng ở Tứ Liên luôn có dáng thế đẹp, cây xanh và quả tươi lâu nên dần dần khẳng định được vị thế trên thị trường.
Khoảng 15 năm trở lại đây, diện tích trồng quất truyền thống những cây quất to, dáng tròn ngày càng thu hẹp, chỉ còn khoảng 10%. Người dân làng Tứ Liên chuyển dần sang trồng quất bonsai, những cây quất trồng sẵn trong các bình gốm với nhiều kích thước, kiểu dáng phù hợp với bài trí trong những căn nhà có diện tích nhỏ, hoặc để bàn. Trồng quất bonsai không mất nhiều diện tích, dễ vận chuyển, lại có thể đem lại thu nhập cao nên ngày càng thu hút nhiều hộ gia đình tham gia trồng quất.
Hiện trên địa bàn phường Tứ Liên có khoảng 400 hộ tham gia trồng quất bonsai và sẽ còn tiếp tục phát triển trong thời gian tới. Nhiều người dân ở địa phương khác sau khi đến làm việc và học được kỹ thuật trồng quất của người dân làng đã thuê đất để trồng quất.
Anh Đào Văn Tuấn, ở quận Hà Đông, Hà Nội chia sẻ, năm nào, vợ chồng anh cũng phải đến tận các nhà vườn ở làng Tứ Liên để chọn và mua quất. Khác với quất được trồng ở những nơi khác ở chỗ, những cây quất Tứ Liên có dáng thế và có “hồn”, quả to, lá xanh.
Theo những người bán quất, từ cuối tháng 11, những đầu mối mua buôn đã đến các nhà vườn để mua, mang về bán tại địa phương. Những khách quen ở quanh Hà Nội sẽ lên tận vườn để lựa cây và để đến giáp Tết mới mua về. Những cây quất “tứ quý” là những có nhiều lộc lá, có đủ cả quả xanh, quả chín và hoa được người tiêu dùng đặc biệt ưa chuộng.
Ông Nguyễn Thế Mạnh- một người trồng quất lâu năm chia sẻ, trồng quất không chỉ đơn giản là việc trồng và chăm sóc cây, mà những người làm nghề còn dành hết tâm huyết, thả hồn để sáng tạo, uốn nắn cây thành những dáng thế đẹp.
Thông thường, để có những chậu quất bonsai phục vụ nhu cầu của người tiêu dùng vào dịp Tết, những người trồng quất lâu năm đã phải lên ý tưởng từ một năm trước đó, sau đó đặt các chậu gốm, rồi mới trồng và uốn cây cho phù hợp.
Tại vườn nhà ông Mạnh có đủ các loại kiểu dáng quất, từ những cây quất nhỏ xinh được trồng trong những bình rượu bé xíu, đến những cây quất được trồng trong những chậu gốm có hình trâu vàng, trâu đen hay những tiểu cảnh cầu kỳ.
Ông Mạnh nói: "Những cây quất trồng trong cái chai, ngay từ khi chiết cành đã phải đưa vào rồi vì ệng rất nhỏ, chai rượu này phải chọn cành dài, vào trong rồi mình mới uốn. Chăm sóc rất khó, ệng nhỏ nên phải tưới từng ít một .Làm nghề phải cầu kỳ như thế. Mỗi cây quất được trồng trong vườn đều là những đứa con tinh thần và phải được đặt tên".
Ví dụ như năm con Chuột, có cây quất mang tên gọi Tràng hoa quấn cổ (ý nghĩa là ngày xuân trăm hoa đua nở, thể hiện cho sự sung túc, đoàn viên xum họp), hay Thác đổ đón xuân (mùa xuân êm đềm). Năm Tân Sửu, quất sẽ được trồng trong những bình gốm có loại để bàn, có loại để sảnh. Những bình gốm hình trâu nằm, quất sẽ được tạo dáng che bóng mát cho trâu với ý nghĩa mong gia chủ có một năm mới làm ăn phát đạt, sức khỏe dồi dào.
Sở dĩ, quất ở làng Tứ Liên thường có giá cao hơn ở những nơi khác, vì để có những chậu quất đẹp, người trồng quất phải dành thời gian chăm sóc, tạo hình từ 2-3 năm, khác hẳn với những cây quất ngoài thị trường trồng đầu năm cuối năm thu hoạch. Mỗi lần cắt tỉa một cành, hay một chùm quả, người trồng quất phải cân nhắc, suy nghĩ, bàn bạc đến cả tháng trời. Theo ông Mạnh, người làm nghề giống như bác sĩ, chăm sóc cây cũng phải phòng bệnh, trị bệnh, cắt sửa uốn tỉa, tân trang cây cho đẹp.
Quá trình chăm sóc quất cũng được người dân Tứ Liên thực hiện khoa học, tỉ mỉ. Người dân chủ yếu sử dụng phân bón hữu cơ, cân đối giữa lượng nước và dinh dưỡng sao cho phù hợp, mỗi lần bón số lượng nhỏ, chứ không sử dụng đạm như nhiều nơi khác. Người trồng quất cũng thường xuyên phải theo dõi thời tiết để có phương án phun thuốc bảo vệ hay di chuyển quất vào những nơi phù hợp.
Thế nhưng, theo nhiều người làng Tứ Liên, trồng quất thất bại hay thành công phụ thuộc đến 80% vào điều kiện thời tiết, chỉ có 20% là phụ thuộc vào người chăm sóc.
Ông Nguyễn Mạnh Hùng, người có 8 năm trồng quất tại nhà vườn Đức Thọ cho biết, Giai đoạn khó khăn nhất là từ tháng 7 trở đi mưa rất nhiều nên người trồng phải chú ý. Nếu khô phải tưới nước, nếu ướt thì không nên tưới vì nếu tưới quá nhiều có thể gây thối rễ, dẫn đến chết cây.
Ngay đến việc bán quất, người dân làng Tứ Liên cũng rất cầu kỳ. Khách hàng đến vườn, người trồng quất hỏi kỹ về vị trí đặt quất để tư vấn người mua lựa chọn những cây phù hợp, quay hướng nào ra mới khoe hết vẻ đẹp của cây. Ngày nay, nhờ cuộc cách mạng khoa học kỹ thuật 4.0, việc mua bán quất cũng trở nên tiện lợi, dễ dàng. Thông qua facebook, zalo, viber, khách hàng xa gần có thể dễ dàng lựa chọn những cây quất phù hợp và chủ vườn sẽ gửi xe khách đến tận nơi.
Đến dịp giáp Tết, vườn quất nhà ông Thọ sẽ lựa chọn những cây xanh tốt, đẹp mắt để đưa ra thị trường, những cây vàng lá, có dấu hiệu hỏng sẽ được bỏ đi, không bán cho người tiêu dùng. Người mua cũng sẽ được tư vấn cẩn thận về cách chăm sóc quất, nếu thực hiện đúng, quất có thể chơi tới 5-6 tháng.
"Gia đình mua về, có card hướng dẫn của chủ nhà. Nếu nhìn đất khô, 1-2 ngày tưới, còn nếu để trong nhà, trời nắng, bê ra ngoài cho có không khí, đảm bảo hơn. Chỉ cần tưới nước", ông Thọ cho biết.
Trồng quất ở làng Tứ Liên còn có nhiều người đến từ các địa phương khác, nhưng họ có chung niềm đam mê với việc trồng và chăm sóc cây cảnh, đặc biệt là quất cảnh.
Đối với họ, niềm vui cuối năm không chỉ là mong bán được hết hàng mà còn là niềm hạnh phúc khi những “đứa con tinh thần” của họ làm đẹp cho những không gian trong các gia đình ngày Tết, cùng gia chủ hân hoan đón chờ một năm mới mạnh khỏe, hạnh phúc và bình an./.