Khu vực phía Bắc có thể chịu nền nhiệt tăng mạnh hơn so với khu vực phía Nam và mực nước biển sẽ dâng cao từ 1 đến 2 mét ở các khu vực ven biển.
Đây là những phân tích được ghi nhận bởi Chương trình GEMMES Việt Nam - Dự án hợp tác giữa Chính phủ Việt Nam và Cơ quan Phát triển Pháp AFD.
Bắt đầu triển khai vào năm 2018 sau chuyến thăm cấp Nhà nước của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng tới Pháp, GEMMES Việt Nam là dự án hợp tác khoa học giữa Cục Biến đổi khí hậu, Bộ Tài nguyên và Môi trường Việt Nam, Cơ quan Phát triển Pháp (AFD) và Viện Nghiên cứu Phát triển Pháp (IRD), với sự tham gia của hơn 60 nhà nghiên cứu đến từ hai quốc gia. Dự án ra đời nhằm hỗ trợ Việt Nam thực hiện Thỏa thuận Paris và đóng vai trò như một công cụ để các nhà hoạch định chính sách xây dựng kế hoạch phát triển dài hạn thích ứng với các tác động của biến đổi khí hậu.
Các nhà nghiên cứu của GEMMES sử dụng bộ dữ liệu mới nhất từ Chương trình Nghiên cứu Khí hậu Thế giới để thiết lập mô hình khí hậu Việt Nam theo một số kịch bản chính sách khí hậu. Kịch bản tăng 6 độ C giả định rằng các nỗ lực toàn cầu hiện nay về giảm phát thải khí nhà kính vẫn chưa được đáp ứng. Nếu các cam kết của Hiệp định Khí hậu Paris vẫn được duy trì, Việt Nam sẽ trải qua mức tăng nhiệt trung bình là 1,3 độ C.
Mức nhiệt tăng cực đoan này có thể gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sản lượng nông nghiệp, phá huỷ nhiều thành phố và làng mạc và khiến nhiều khu vực đứng trước nguy cơ phải hứng chịu thảm họa thiên nhiên ngày một tăng về cả số lượng và mức độ nghiêm trọng.
PGS.TS Ngô Đức Thành - Đại học Khoa học và Công nghệ Hà Nội cho biết: Sự cực đoan của nhiệt độ sẽ không phải là 35 độ C nữa mà có thể lên đến 40-45 độ C trong tương lai. Và nếu các hệ sinh thái cũng như sức khoẻ, cơ thể con người không thích ứng kịp, thì hậu quả rất nặng nề.
Sự cực đoan của lượng mưa, số ngày rét đậm, rét hại và nắng nóng cũng là bài toán nghiêm trọng. Tuy nhiên, lượng mưa không tăng đều theo nhiệt độ mà có sự biến động, nên sự biến đổi khí khí hậu trong tương lai theo xu hướng đi cả hai chiều bao gồm gia tăng lũ lụt và hạn hán theo từng khu vực, địa phương. Nghiên cứu này có ý nghĩa trong việc đưa ra các giải pháp cho biến đổi khí hậu Việt Nam trong tương lai.
TS Thành chia sẻ thêm: 'Biến đổi khí hậu không phải là con “ngáo ộp”. Biến đổi khí hậu nguy hiểm nhưng nếu chúng ta biết thích ứng thì cũng có thể tận dụng được một số khía cạnh tích cực của biến đổi khí hậu.
Có nghĩa là biến đổi khí hậu nếu ta không thể ngăn chặn được một cách triệt để thì hãy học cách sống chung với nó và cố gắng có thể tận dụng từ nó. Ví dụ như nước ta có bãi biển dài, có thể phát triển du lịch trong mùa nắng nóng; hay dịch chuyển sang nền năng lượng; thay vì dùng điện than, nhiệt điện...'
Đồng bằng Sông Cửu Long ở hạ nguồn sông Mekong được đánh giá là vùng chịu ảnh hưởng lớn của bởi nước biển dâng, trở thành “điểm nóng” chịu tác động của biến đổi khí hậu. Các vấn đề ảnh hưởng bao gồm sụt lún, xâm nhập mặn, hoạt động của con người.
Đặc biệt, việc khai thác nước ngầm không giới hạn sẽ nhấn chìm ĐBSCL trong vài thập kỷ tới. Đây cũng là nguyên nhân chính gây sụt lún ở ĐBSCL hiện nay, nhiều nơi lên đến 5 cm/năm.
TS Trương Chí Quang, giảng dạy bộ môn Tài nguyên đất đai, Khoa Môi trường, Đại học Cần Thơ chia sẻ nghiên cứu: "Do nhu cầu sử dụng nước ngọt ở khu vực ven biển phục vụ cho nông nghiệp, công nghiệp rất lớn, nên trong vòng 30 năm gần đây, tình hình khai thác nước ngầm rất mạnh, ở nhiều tầng nước khác nhau, với độ sâu khác nhau, có độ sâu lên đến 500m. Quan trắc cho thấy áp lực nước ngầm giảm, cho thấy lượng nước dự trữ giảm. Hậu quả là nước thoát khỏi trầm tích và gây ra hiện tượng sụt lún".
Cũng theo các chuyên gia, đã đến lúc chúng ta phải nhận thức nước ngầm không phải tài nguyên ễn phí mà phải trả giá bằng độ cao; cần tìm kiếm nguồn nước ngọt thay thế hoặc điều chỉnh hệ thống canh tác.
Đây là thách thức nhưng cũng là chìa khóa để Đồng bằng suy trì độ cao trong những thập kỷ tới.