Nếu có gì đó để nói về những ngôi nhà ở nông thôn của chúng ta hiện nay, có thể dùng ngay một từ đó là tương đối lãng phí. Lãng phí về việc xây dựng, lãng phí về không gian, lãng phí về sử dụng đất.
Trong nhiều năm, một thói quen ở nông thôn là mọi người xây những ngôi nhà tương đối giống nhau. Trước đây là những ngôi nhà gỗ 5 gian 2 chái. Sau này là những ngôi nhà hiện đại hơn, có mái ngói. Bây giờ hầu hết đều là những ngôi nhà hình ống.
Do điều kiện ở nông thôn, hạ tầng chung không phát triển, các ngôi nhà cũng được xây dựng tương đối tốn kém, nhưng ít tiện nghi. Một thống kê khác cho thấy diện tích sử dụng trên đầu người của những người nông thôn thực ra lại thấp, mặc dù đất rất rộng.
Nhiều năm trước, tôi có dịp trao đổi với một số người bạn trong lĩnh vực thiết kế quy hoạch nông thôn. Tôi có đặt ra một câu hỏi là tại sao những ngôi nhà nông thôn lại được xây như vậy? Có người nói với tôi là bởi vì bà con hầu như không sử dụng dịch vụ thiết kế. Vì thế, mọi người cứ xây tự phát và vì thế sẽ lãng phí. Nếu ở góc độ quốc gia, ở góc độ lớn hơn, chúng ta nhìn thấy nhiều sự lãng phí như thế, nó cũng sẽ dẫn đến chuyện lãng phí nguồn lực chung.
Tôi nghĩ, không phải quá khó khăn để xây dựng dữ liệu khoảng vài chục thiết kế mẫu của các ngôi nhà, đặc biệt là cho nông thôn. Đồng thời, cũng nên có thiết kế mẫu, quy hoạch nông thôn mẫu để các vùng nông thôn có thể sử dụng được. Nếu có những thiết kế như vậy, có lẽ thời gian lẫn công sức của những người nông dân xây dựng các ngôi nhà của họ sẽ không tốn kém như bây giờ.
Tóm lại, tôi nghĩ có lẽ cũng đến lúc nên đặt ra vấn đề: Làm thế nào để chúng ta có được một thư viện, gồm những mẫu nhà cho bà con ở nông thôn, cho những người nông thôn họ có thể sử dụng.
Với khả năng truy cập, sử dụng Internet, điện thoại thông nh phổ biến ở hầu khắp mọi nơi như bây giờ. Bà con sử dụng các công cụ như vậy để truy cập vào dữ liệu thiết kế cũng như hướng dẫn về xây dựng cho nhà ở nông thôn sẽ không hề khó khăn.
Khi đó, nguồn lực tương đối eo hẹp của những người nông dân ở nông thôn sẽ được sử dụng tốt hơn. Những ngôi nhà ở nông thôn cũng sẽ được xây dựng đẹp đẽ, khang trang và nó sẽ tiết kiệm hơn, hiệu quả hơn./.