Tuy nhiên, làn sóng ô tô Trung Quốc chiếm lĩnh thị trường đặt ra câu hỏi: sự bùng nổ này là bước tiến tất yếu của xu hướng toàn cầu, hay mối đe dọa tiềm ẩn đối với việc làm và sản xuất nội địa?
Làn sóng xe điện từ Trung Quốc
Ở Rio de Janeiro, thành phố lớn thứ hai Brazil, hình ảnh xe điện mang thương hiệu Trung Quốc ngày càng trở nên quen thuộc. Những chiếc BYD, GAC hay Great Wall tràn ngập đường phố, phản ánh xu hướng mới của người tiêu dùng, chuyển sang xe điện với mức giá dễ tiếp cận hơn so với xe xăng cùng phân khúc.
Một số người dân cho biết:
“Tôi thấy rất nhiều xe BYD trên đường và xe điện khác vì mức giá phải chăng”
“Có rất nhiều xe Trung Quốc xuất hiện trên đường phố.”
“Mọi người đều đang bắt đầu theo xu hướng này.”
Brazil, thị trường ô tô lớn nhất Nam Mỹ, đang trở thành “mặt trận” mở rộng tiếp theo của ngành xe điện Trung Quốc.
Năm 2024, Brazil nhập khẩu khoảng 140.000 xe điện và hybrid từ Trung Quốc, tăng gần 100.000 xe so với năm trước. Đà tăng này phản ánh xu hướng toàn cầu, khi bị hạn chế bởi thuế quan tại Mỹ và cạnh tranh gay gắt trong nước, các hãng ô tô Trung Quốc tìm lối ra ở những thị trường đang phát triển như Đông Nam Á, Trung Đông và đặc biệt là Mỹ La tinh.
Chỉ riêng quý I năm 2025, hơn 80% xe điện bán ra tại Brazil là sản phẩm của Trung Quốc, con số cho thấy mức độ thống trị gần như toàn diện.
Bà Ilaria Mazzocco, chuyên gia cao cấp, thuộc Trung tâm nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế nhận định: “Các nhà sản xuất xe điện Trung Quốc đang đối mặt với rất nhiều áp lực trong nước. Họ buộc phải tìm thêm thị trường và khách hàng mới. Vì vậy họ đang mở rộng ra thế giới với tốc độ rất mạnh.”
Theo thống kê, năm 2024, Trung Quốc sản xuất tới hơn 31 triệu ô tô các loại, nhiều gấp gần ba lần so với Mỹ. Tuy nhiên, nền kinh tế tăng trưởng chậm lại, khiến thị trường nội địa không thể “tiêu thụ” hết lượng xe khổng lồ này.
Điều khiến giới phân tích chú ý, là các nhà máy tại Trung Quốc không hề giảm tốc sản xuất. Kết quả, lượng xe dư thừa buộc họ phải mở rộng xuất khẩu. Những thị trường sẵn sàng tiếp nhận, như Chile, Israel, Australia hay Nam Phi, đang dần trở thành “bàn đạp” chiến lược giúp xe Trung Quốc gia tăng thị phần toàn cầu.
Là thành viên khối BRICS và là thị trường ô tô lớn thứ 6 thế giới, Brazil sở hữu sức tiêu thụ khổng lồ cùng mức cạnh tranh tương đối thấp ở phân khúc xe điện. Đây là điều kiện lý tưởng cho các hãng Trung Quốc mở rộng thị trường.
Từ năm 2015, chính phủ Brazil giảm thuế nhập khẩu xe điện từ 35% xuống 0%, động thái được xem như lời mời công khai đối với các nhà sản xuất ngoại, đặc biệt là Trung Quốc.
Anh Sandro Pechincha, một người sử dụng xe điện bày tỏ:
“Tôi nghĩ ảnh hưởng của Trung Quốc trong lĩnh vực ô tô ngày càng trở nên mạnh mẽ và họ cũng đang đầu tư rất nhiều vào Brazil”
Cơ hội xanh và nỗi lo ngành công nghiệp bản địa
Tuy nhiên, cùng với sự bùng nổ của ô tô Trung Quốc là những lo ngại sâu sắc về tác động đối với ngành công nghiệp địa phương. Các nhà chức trách cảnh báo, việc nhập ồ ạt xe giá rẻ có thể khiến công nhân Brazil mất việc khi nhà máy trong nước không thể cạnh tranh về chi phí.
Ông Wellington Damasceno, lãnh đạo công đoàn đại diện công nhân ngành ô tô bang Sao Paulo nêu quan điểm: “Đây là kịch bản đáng lo ngại đối với chúng tôi, những công nhân Brazil. Lượng xe từ Trung Quốc quá lớn, đe dọa việc làm và hoạt động sản xuất ở Brazil.”
Không những vậy, Tập đoàn BYD của Trung Quốc gần đây bị điều tra sau khi cảnh sát Brazil phát hiện công nhân xây dựng nhà máy làm việc trong điều kiện tệ hại. Dù BYD phủ nhận và cho biết họ đã chấm dứt hợp đồng với nhà thầu vi phạm, nhưng vụ kiện vẫn đang được xử lý.
Trước phản ứng dữ dội từ ngành công nghiệp trong nước, chính phủ Brazil cũng quyết định tái áp thuế nhập khẩu, lộ trình tăng dần lên 35% vào năm 2026. Đây là nỗ lực nhằm cân bằng lại sân chơi trước làn sóng ô tô giá rẻ.
Theo các chuyên gia, đối với Brazil, sự trỗi dậy của xe điện Trung Quốc vừa mở ra thời kỳ mới của giao thông xanh, vừa tạo sức ép cạnh tranh chưa từng có lên ngành ô tô bản địa. Chiến lược “đầu tư dài hạn, tạo thị trường trước, lợi nhuận tính sau” của các hãng Trung Quốc có thể trở thành cú hích phát triển hoặc mầm mống bất ổn cho thị trường.
Dù kết cục chưa rõ ràng, nhưng một điều dễ thấy là diện mạo ngành xe tại Brazil đang đổi thay từng ngày dưới sức lan tỏa mạnh mẽ của làn sóng ô tô điện đến từ Trung Quốc.
Tại Việt Nam, những năm gần đây, thị trường ô tô chứng kiến sự gia tăng nhanh của các thương hiệu Trung Quốc nhất là trong phân khúc xe điện và hybrid. Với mức giá cạnh tranh, nhiều mẫu xe đang trở thành lựa chọn của người tiêu dùng Việt.
Có thể thấy, sự hiện diện của xe điện Trung Quốc giúp người tiêu dùng tiếp cận phương tiện xanh với chi phí thấp hơn, nhưng đồng thời buộc các doanh nghiệp nội, đặc biệt là các nhà sản xuất xe điện, phải cạnh tranh quyết liệt hơn về giá, chất lượng và mạng lưới dịch vụ.
Theo các chuyên gia, thị trường Việt Nam có thuận lợi riêng khi Chính phủ ban hành nhiều chính sách ưu đãi thuế, khuyến khích sản xuất và phát triển hạ tầng trạm sạc, đồng thời người tiêu dùng ngày càng quan tâm đến môi trường. Nếu tận dụng được lợi thế này, Việt Nam có thể vừa thu hút đầu tư nước ngoài vừa thúc đẩy các doanh nghiệp nội địa tham gia chuỗi giá trị xe điện. Thị trường xe điện Việt Nam đang ở giai đoạn “vàng” để vừa mở rộng thị trường, vừa bảo vệ lợi ích của ngành sản xuất trong nước.