Về căn cứ, Bộ Tài chính giải thích, xe tải khối lượng trên 45 tấn là dòng xe có công năng, cấu hình đơn giản mà đa số các doanh nghiệp trong nước đang sản xuất lắp ráp. Mức thuế suất 0% không khuyến khích doanh nghiệp trong nước sản xuất, lắp ráp chủng loại xe này trong khi có khả năng.
Mức thuế suất trung bình của bộ linh kiện nhập khẩu để lắp ráp xe tải trên 20 tấn đang được quy định là 5-7% trong khi thuế suất của xe nguyên chiếc trên 45 tấn là 0%. Bộ Tài chính đánh giá, xe tải trong nước khó cạnh tranh được với xe nhập khẩu.
Để khuyến khích doanh nghiệp tăng sản lượng sản xuất, lắp ráp dòng xe trên 45 tấn, Bộ Tài chính đề xuất điều chỉnh tăng thuế nhập khẩu mặt hàng xe tải nguyên chiếc có khối lượng toàn bộ theo thiết kế trên 45 tấn từ 0% lên 10%, bằng với mức thuế suất cam kết WTO.
Nhu cầu thực tế tại Việt Nam đối với xe tải trên 45 tấn hiện đạt khoảng 500-700 xe/năm, chủ yếu là xe nhập khẩu với các thương hiệu (HOWO, BELAZ, VOLVO...) đến từ Trung Quốc, Thụy Điển, các nước Đông Âu...
Hiện nay, Việt Nam có 3 đơn vị có đủ điều kiện sản xuất lắp ráp nhóm xe tải có khối lượng toàn bộ trên 45 tấn là THACO, HINO và TMT. Công suất lắp ráp của 3 doanh nghiệp trên đối với dòng nhóm xe tải nặng trên 45 tấn đạt khoảng 2.000 xe/năm.
Năm 2018, cả nước nhập về 117 chiếc xe tải trên 45 tấn, trị giá 19 triệu USD. Riêng 4 tháng đầu năm 2019, khối lượng nhập khẩu gấp 2 lần cả năm trước với 265 chiếc, trị giá 43,8 triệu USD và chủ yếu từ Trung Quốc.
Dự kiến, việc điều chỉnh tăng thuế suất với chủng loại xe này sẽ góp phần tăng thu ngân sách nhà nước là 1,9 triệu USD, tương đương 43,7 tỉ đồng.