Kết quả, chỉ riêng trong ngày đầu tiên tiến hành kiểm tra (ngày 4/11), lực lượng chức năng đã phát hiện hơn 48.000 học sinh chưa đủ điều kiện nhưng vẫn đi xe mô tô, xe gắn máy... đến trường. Điều này đặt câu hỏi về trách nhiệm của nhà trường và phụ huynh trong quản lý và giáo dục học sinh.
Những năm gần đây, công tác tuyên truyền giáo dục luật giao thông đường bộ đối với thanh thiếu niên rất được chú trọng. Tuy nhiên, với con số hơn 48.000 học sinh vi phạm chỉ trong một ngày ra quân xử lý của lực lượng CSGT toàn quốc hồi tháng 11 vừa qua cho thấy, tình trạng học sinh vi phạm trật tự an toàn giao thông vẫn đang diễn biến phức tạp, nhất là tại các đô thị lớn như Hà Nội và TP.HCM.
Chị Thu Hằng bày tỏ: "Học sinh chạy xe phân khối lớn rất nguy hiểm. Nhiều phụ huynh chiều chuộng con, mới lên cấp 3 là mua xe cho con chạy".
"Chưa đủ tuổi chạy xe đâu làm chủ được tốc độ. Mới biết chạy thường hiếu thắng lắm, thấy ai chạy hơn mình là phải chạy hơn người ta lại".
“Các bạn được gia đình mua phương tiện cho các bạn đi học do xa xôi. Nhưng các bạn còn chủ quan, chưa chấp hành tốt về giao thông. Nhà trường cũng khuyến cáo nhưng các bạn vẫn đi xe, gửi xe ở bên ngoài", chị Hồng Hương phản ánh.
Theo Đại tá Nguyễn Quang Nhật - Trưởng Phòng Hướng dẫn tuyên truyền, điều tra, giải quyết tai nạn giao thông - Cục CSGT (Bộ Công an), kết quả kiểm tra bước đầu đã phơi bày một thực trạng đáng báo động về sự thiếu ý thức tuân thủ pháp luật giao thông trong lứa tuổi học đường, đồng thời cho thấy sự thiếu quan tâm, nuông chiều hoặc nhận thức chưa đầy đủ của người lớn, vô hình trung tiếp tay cho hành vi vi phạm pháp luật của con em:
"Qua kiểm tra, kiểm soát, chúng tôi thấy việc chấp hành pháp luật của phụ huynh và học sinh kém và đáng báo động. Có rất nhiều vi phạm phổ biến của cả phụ huynh và học sinh như vi phạm nồng độ cồn, chạy quá tốc độ, chở quá số người quy định, chưa đủ tuổi điều khiển phương tiện, không chấp hành đèn tín hiệu giao thông, không chấp hành mệnh lệnh của người kiểm soát giao thông, không đội mũ bảo hiểm, không có gương chiếu hậu, sử dùng điện thoại khi điều khiển phương tiện, thậm chí mang vũ khí theo người".
Tại TP.HCM, là đô thị lớn, có mật độ giao thông phức tạp, Thượng tá Nguyễn Văn Bình - Phó trưởng Phòng Cảnh sát giao thông, Công an TP.HCM cho biết, tính đến tháng 11, tình hình vi phạm pháp luật về trật tự, an toàn giao thông liên quan đến học sinh trên địa bàn thành phố có chiều hướng gia tăng với hơn 1.500 trường hợp. Thượng tá Nguyễn Văn Bình cho hay:
“Chúng tôi cũng có các kế hoạch ký kết đối với các trường học trên địa bàn thành phố trong công tác tuyên truyền, vận động học sinh, sinh viên chấp hành nghiêm pháp luật giao thông, đặc biệt là lứa tuổi THCS và THPT. Chúng tôi cũng sẽ tổ chức các buổi tập huấn về công tác lái xe an toàn và cấp chứng chỉ liên quan đến việc lái xe an toàn đối với học sinh chưa đủ tuổi điều khiển xe. Đề nghị nhà trường, phụ huynh và giáo viên chủ nhiệm lớp làm sao cam kết không giao xe cho học sinh không đủ tuổi điều khiển xe gắn máy”.
Ngoài ra, để ngăn ngừa và hạn chế tai nạn giao thông, nhiều cơ sở giáo dục cũng đã tăng cường giáo dục kiến thức pháp luật; cho phụ huynh ký cam kết không giao xe cho cho học sinh khi chưa đủ tuổi. Thầy Nguyễn Công Đức – Phó Hiệu trưởng trường THPT Phú Nhuận, phường Đức Nhuận cho biết:
“Các em mới vào trường thì nhà trường tuyên truyền về việc chấp hành luật giao thông… và thông qua họp phụ huynh đầu năm, trường đã ký cam kết không giao xe khi chưa đủ tuổi, phải đội mũ bảo hiểm,phụ huynh khi đón con phải đậu xe trên vỉa hè có trật tự”.
Theo cô Nguyễn Minh Thùy - Hiệu trưởng trường THCS Thăng Long, phường Bàn Cờ, để khắc phục tình trạng học sinh vi phạm an toàn giao thông, trước hết mỗi bậc phụ huynh phải là “tấm gương” để học sinh noi theo:
“Nhà trường cũng đã thực hiện cam kết với CSGT về những nội quy, quy định đối với phụ huynh, học sinh. Qua những cam kết này, nhà trường mong phụ huynh phải là những người thực hiện đúng luật để làm tấm gương cho học sinh. Bên cạnh đó, phụ huynh cũng phải giáo dục cho các em ý thức và chấp hành đúng luật khi tham gia giao thông, kể cả đi bộ, đi xe đạp, xe đạp điện”.
Nhấn mạnh về giải pháp đảm bảo trật tự an toàn giao thông cho lứa tuổi học sinh trong thời gian tới, Đại tá Nguyễn Quang Nhật cho biết:
“Đối với các trường trung học cơ sở và trung học phổ thông, chúng tôi nhận thấy, tuy đã được học về các quy định của Luật TTATGT trên lớp nhưng thực tế lại không có điều kiện để thực hành. Điều khiển phương tiện chủ yếu là tự học, bắt chước lẫn nhau, không hiểu biết về biển báo, vạch kẻ đường...
Chính vì vậy, trong thời gian tới (năm 2026), Cục CSGT tiếp tục chỉ đạo CSGT toàn quốc tập trung vào chuyên đề bảo đảm TTATGT ở lứa tuổi học sinh này. Đó là: tuyên truyền phổ biến pháp luật cho học sinh; hướng dẫn kỹ năng lái xe (xe gắn máy, xe đạp máy, xe đạp điện) để đảm bảo các em được huấn luyện về lý thuyết lẫn thực hành; đồng thời kiên quyết xử lý nghiêm đối với phụ huynh khi giao xe cho người không điều kiện để điều khiển phương tiện”.
Ngoài hình thức xử phạt để tăng tình răn đe, Tiến sĩ Trần Hữu Minh - Chánh Văn phòng Uỷ ban An toàn giao thông Quốc gia cho rằng, để việc giáo dục an toàn giao thông hiệu quả, cần có khung năng lực theo từng cấp học và hệ thống đánh giá đầu ra, hướng phụ huynh và học sinh chú trọng hơn trong việc nâng cao ý thức chấp hành luật lệ giao thông:
“Hiên nay, mặc dù có khá nhiều tài liệu giáo dục về ATGT, tuy nhiên chưa có bộ giáo trình chuẩn cho từng cấp học. Bởi vậy các tài liệu, nội dung trong môn học này nên hướng tới các tình huống rất cụ thể, những trường học thực tế mà học sinh phải đối mặt trong cuộc sống. Bên cạnh đó, tôi cho rằng khi học xong phải có đánh giá, bởi vì học mà không có thi thì học sinh không quan tâm. Học mà có thi, có kiểm tra thì đó là một trong những nội dung để học sinh, kể cả phụ huynh chú trọng hơn trong môn học này”.
Học sinh vi phạm an toàn giao thông: Trách nhiệm thuộc về ai?
Theo Ủy ban An toàn giao thông quốc gia, trung bình mỗi năm có khoảng 2.000 trẻ em thiệt mạng vì tai nạn giao thông, trong đó 90% số vụ liên quan đến học sinh. Đây không chỉ là con số thống kê khô khan mà tượng trưng cho nỗi đau không thể nào diễn tả.
Thế nhưng, nhìn kết quả kiểm tra tại 30/34 tỉnh, thành về trật tự, an toàn giao thông cho lứa tuổi học sinh đầu tháng 11 vừa qua của lực lượng CSGT, khiến nhiều người phải giật mình. Hơn 48.000 học sinh chưa đủ tuổi lái xe, hơn 45.000 phụ huynh đến cơ quan công an thông báo vi phạm; gần 12.000 nhà trường thực hiện cam kết không trông giữ xe máy của học sinh chưa đủ điều kiện. Không chỉ là con số vi phạm mà giật mình bởi sự “bình thản” của không ít phụ huynh trước sự an nguy của con nhỏ khi giao xe cho con đi học, đi chơi dù chưa đủ các điều kiện theo quy định.
Bên cạnh đó là một “khoảng trống lớn” trong công tác quản lý, giáo dục, cũng như trách nhiệm của nhà trường, khi thiếu kiên quyết trong các cam kết với phụ huynh, học sinh lẫn cơ quan chức năng.
Với các chỉ đạo, giải pháp quyết liệt của lực lượng chức năng thời gian qua cho thấy sự quyết tâm và nỗ lực của nhà nước trong việc ngăn chặn và hạn chế tai nạn giao thông cho lứa tuổi học sinh. Đặc biệt, các đợt tổng kiểm tra chuyên đề của lực lượng CSGT không những nhằm mục đích xử phạt mà còn là một đòn bẩy để đánh thức trách nhiệm của toàn xã hội, đặc biệt là hai chủ thể quan trọng nhất: Gia đình và nhà trường.
Nếu nhà trường kiên quyết từ chối trông giữ xe của học sinh và xử lý nghiêm các trường hợp chưa đủ tuổi lái xe phân khối lớn, số lượng vi phạm chắc chắn sẽ giảm đáng kể. Bên cạnh đó, việc giáo dục an toàn giao thông cho học sinh trong trường không thể chỉ dừng ở khẩu hiệu, buổi tuyên truyền, những bài học hiểu biết về kiến thức pháp luật mà phải trở thành một phần của văn hóa học đường, tính kỷ luật, trách nhiệm với cộng đồng khi tham gia giao thông.
Để con hiểu và chấp hành luật giao thông, cốt lõi vẫn là từ phía gia đình. Cha mẹ không chỉ là người dạy cho con các kỹ năng khi tham gia giao thông mà phải là người chấp hành nghiêm túc các luật lệ. Ngược lại có đôi khi, không ít trường hợp phụ huynh vượt đèn đỏ, chính con nhỏ lại là người nhắc nhở người lớn chấp hành pháp luật giao thông. Đây là lời cảnh tỉnh cho các bậc cha mẹ, phải là “tấm gương” để con trẻ noi theo. Đừng để một chút chủ quan, lơ là có thể trả giá bằng bài học “bi kịch” đắt giá hay bản án trách nhiệm hình sự trước pháp luật.
Chỉ khi cha mẹ, thầy cô cùng nghiêm túc, con trẻ sẽ không dám coi thường luật pháp. Và khi mỗi gia đình biết nói “không” với sự dễ dãi, đường đến trường của các em mới thực sự bình an./.