Sau khi Ban bí thư Trung ương Đảng ban hành Chỉ thị 11-CT/TW về việc tổ chức Tết năm 2017, trong đó yêu cầu các địa phương không bắn pháo hoa trong dịp Tết để dành thời gian và kinh phí chăm lo Tết cho người nghèo, gia đình khó khăn, chính sách, tôi đọc được nhiều ý kiến trái chiều. Có người cho rằng đây là một Chỉ thị dân túy, thiếu thực tiễn, vì số tiền tiết kiệm chẳng là bao, và vì người nghèo thì cũng muốn được ngắm pháo hoa. Tuy nhiên, dưới góc nhìn của Đường Tin, đây không phải câu chuyện tiết kiệm, mà là một thái độ.
Tôi không biết rằng trong chúng ta có bao nhiêu người thực sự cần nhìn thấy pháo hoa đêm giao thừa? Nhưng tôi biết chắc rằng nếu như tất cả các thành phố trên đất nước này vẫn bắn pháo hoa đêm giao thừa thì vẫn có 50% dân số ở nông thôn chỉ nhìn thấy điều đó qua ti vi.
Đúng là người nghèo cũng muốn được nhìn ngắm pháo hoa, cũng giống như người nghèo thì cũng muốn dùng Iphone 7, cũng muốn lái siêu xe.
Đúng là số tiền tiết kiệm được nhờ không bắn pháo hoa tết năm nay có thể không nhiều. Ví dụ như Hà Nội, chỉ chừng 10 tỷ đồng mà thôi. Có thể số tiền tiết kiệm đó chẳng thấm tháp gì so với việc giải quyết nợ công, chẳng thể bù đắp những khoản thất thoát do tham nhũng, cũng chẳng đủ xóa nghèo cho tất cả bà con vùng khó khăn… Nhưng đây không phải chuyện tiền. Đây là một thái độ.
Không bắn pháo hoa không chỉ là tiết kiệm. Tôi nghĩ rằng đây là một thông điệp. Đã đến lúc đất nước này cần thực tế hơn, bớt đi sự hào nhoáng giả tạo và phù phiếm, nhìn thẳng vào tình trạng kinh tế, và những nỗi khó khăn của đồng bào.
Tết năm nay sẽ không có pháo hoa. Vậy thì chuyện gì sẽ xảy ra? Điều duy nhất mà tôi có thể hình dung đến tác động của việc không pháo hoa là chúng ta sẽ không nhìn lên trời trong đêm giao thừa nữa. Điều đó cũng tốt mà.
Nhìn xuống mặt đất dưới chân mình, có thể chúng ta sẽ dần dà hiểu được vì sao Việt Nam lại là một thị trường ao ước của các thương hiệu xe hơi đắt tiền nhất thế giới, và nguyên nhân dẫn đến nhập siêu chủ yếu là vì hàng xa xỉ, trong khi thu nhập bình quân đầu người lại nằm trong vùng đáy.
Nhìn xuống mặt đất dưới chân mình, có thể chúng ta sẽ dần dà nhận ra cho dù chúng ta có cố gắng kiếm tiền bằng mọi giá để mua sự an toàn trong những khu đô thị sang trọng có hệ thống an ninh hiện đại nhất thế giới thì cuộc sống vẫn vô cùng bất trắc khi khoảng cách giàu nghèo vẫn ngày một gia tăng.
Nhìn xuống mặt đất dưới chân mình, chúng ta sẽ không thấy hào quang lấp lánh của những chùm pháo hoa. Nhưng chúng ta có cơ hội nhìn ra những mối dây liên hệ giữa con người với con người, nhìn thấy tương lai của mình nằm trong sự tương tác với số phận của cộng đồng.
Đừng nhìn lên trời nữa! Trên trời có thể có pháo hoa. Song sau những phút giây rực rỡ ngắn ngủi ấy, bầu trời sẽ tối hơn so với chính màu đêm.
Đừng nhìn lên trời nữa. Tết năm nay sẽ không có pháo hoa. Lần đầu tiên Ban bí thư Trung ương Đảng chính thức yêu cầu các địa phương không bắn pháo hoa bằng một chỉ thị. Đó là một thông điệp, một quyết tâm chính trị chống lại bệnh phù phiếm trong đời sống xã hội.
Tết này không pháo hoa. Và tôi mong rằng đó là một sự khởi đầu cho những bước đi tiếp theo trong năm mới, với những chính sách mạnh mẽ hơn, như tăng thuế tiêu thụ đặc biệt đối với hàng hóa xa xỉ, với mỹ phẩm, với rượu, bia, thuốc lá, những thứ không chỉ đầu độc sức khỏe, mà cả tâm hồn của người dân.