Theo Nghị định số 65/2018, niên hạn sử dụng của đầu máy và toa xe chở khách là 40 năm, trong khi toa xe chở hàng là 45 năm và lộ trình này đã bắt đầu áp dụng từ năm 2020.
Tuy nhiên, vì tác động của dịch bệnh COVID-19, hoạt động vận tải đường sắt bị tạm ngừng và Tổng công ty Đường sắt Việt Nam (VNR) đối mặt với nhiều khó khăn về sản xuất kinh doanh. Với mục tiêu giúp doanh nghiệp vượt qua khó khăn, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 01/2022 điều chỉnh lộ trình niên hạn của phương tiện đường sắt, kéo dài từ ngày 31/12/2020 đến ngày 31/12/2023.
Báo cáo của Tổng công ty Đường sắt Việt Nam (VNR) cho thấy, hiện có khoảng 140 đầu máy đường sắt có thời gian sử dụng trên dưới 40 năm, nhưng vẫn đang hoạt động tốt. Ví dụ, có 31 đầu máy D9E của Mỹ, chế tạo từ năm 1963; 16 đầu máy D18E của Bỉ, chế tạo năm 1983; 30 đầu máy D10H do Trung Quốc chế tạo trong các năm 1978, 1979, 1983 và 1984.
Về phần toa xe, VNR hiện đang sở hữu hơn 1.400 toa xe hàng và 168 toa xe khách đã vượt quá niên hạn sử dụng 40 năm, cùng với khoảng 590 toa xe hàng và 100 toa xe khách đã hoạt động từ 30-40 năm.
Nếu quy định về lộ trình niên hạn sử dụng đầu máy và toa xe là 40 năm, toa xe hàng là 45 năm, VNR ước tính đến ngày 31/12/2025 sẽ phải ngừng hoạt động khoảng 114 đầu máy, 1.472 toa xe hàng và 168 toa xe khách.
Hiện nay, Bộ GTVT đã chỉ đạo Cục Đường sắt Việt Nam và các cơ quan liên quan tập trung vào việc xây dựng dự thảo Nghị định sửa đổi bổ sung một số điều của Nghị định 65/2018/NĐ-CP và Nghị định số 01/2022/NP-CP.
Theo hướng dẫn, thủ tục hành chính sẽ được phân cấp từ Bộ đến Cục Đường sắt Việt Nam, kéo dài niên hạn sử dụng phương tiện giao thông đường sắt dự kiến đến năm 2027 hoặc thậm chí đến năm 2030, nhằm tận dụng tối đa các phương tiện giao thông đường sắt khi đã hết niên hạn sử dụng nhưng vẫn đảm bảo chất lượng và điều kiện khai thác an toàn.
Bộ GTVT cho biết: "Thời gian đề xuất kéo dài niên hạn sử dụng phương tiện giao thông đường sắt đến năm 2030 sẽ được áp dụng khi Luật Đường sắt (sửa đổi) có hiệu lực thi hành được ít nhất 3 năm, nhằm để các doanh nghiệp kinh doanh đường sắt có thời gian thích ứng với quy định mới".