Giá cả nguyên, nhiên, vật liệu thời gian qua tăng cao đã tác động lớn đến giá thành các dự án giao thông, gây áp lực lớn về tài chính đối với các nhà thầu và ảnh hưởng trực tiếp tới tiến độ các dự án giao thông trọng điểm.
Nhiều ý kiến cho rằng cần có cơ chế điều chỉnh giá phù hợp, kịp thời, đảm bảo tiệm cận với giá thị trường, giúp các nhà thầu bớt khó khăn, đẩy nhanh tiến độ và đảm bảo chất lượng công trình.
Nghe nội dung chi tiết tại đây:
Tại gói thầu XL-02, dự án cao tốc Quốc lộ 45 - Nghi Sơn hàng chục thiết bị xe máy đang phải nằm chờ do hàng loạt đơn vị cung cấp nguyên vật liệu ngừng vận chuyển “đòi” tăng giá. Hiện đang là cao điểm mùa khô, các nhà thầu đều phải tranh thủ thi công 3 ca liên tục, bởi sau khoảng 2 tháng nữa sẽ vào mùa mưa, nhiều vị trí không thể thi công, tiến độ toàn dự án đối mặt với nguy cơ đình trệ.
Ông Nguyễn Mạnh Tuấn, Giám đốc ban điều hành gói thầu XL-02 Nhà thầu Licogi16 bày tỏ: Giá nhiên liệu hiện đã tăng gần gấp đôi so với thời điểm kí hợp đồng, nhà thầu càng thi công càng lỗ.
"Bắt đầu từ thời điểm giá dầu lên 25.000 đồng/lít, các đơn vị vận chuyển đang tạm thời dừng vận chuyển nguyên vật liệu để thống nhất giá vận chuyển.
Thứ hai, từ khi giá dầu tăng thì tất cả các nguyên vật liệu đều tăng. Khó khăn đó sẽ ảnh hưởng đến tiến độ của dự án rất nhiều. Ngoài khó khăn về giá vật liệu, dịch bệnh đang phát triển khiến giá nhân công rất cao và để tìm được số lượng nhân công đảm bảo thi công các hạng mục công việc rất khó".
Theo ông Cao Văn Hóa, Chỉ huy trưởng gói thầu XL-02 Nhà thầu Định An, mỗi ngày đơn vị cần khoảng từ 7.000-10.000 lít dầu DO và hàng trăm lít xăng phục vụ thi công. Nếu như sáng 11/3 xe tải vào ra công trường cung cấp vật liệu vẫn khá nhộn nhịp, thì ngay sau thời điểm điều chỉnh giá xăng dầu, nhà thầu liên tục nhận được điện thoại từ 3 nhà cung cấp thông báo sẽ điều chỉnh lại đơn giá vật liệu, vì thế lượng xe ra vào cũng trở nên thưa thớt, hoạt động cầm chừng với khoảng 30%.
"Giá nguyên vật liệu đang tăng rất lớn so với thời điểm kí hợp đồng, sắt thép, nhiên liệu tăng gần 100%, ảnh hưởng rất lớn tới hoạt động trên công trường cũng như chi phí phát sinh sau này, sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến tiến độ thi công.
Nhà thầu đang cố gắng thương thảo sớm với các đơn vị cung cấp để làm sao tác động ít nhất đến tiến độ thi công của công trình. Với tốc độ tăng giá hiện nay nhà thầu chỉ có thể cầm cự trong vòng 3 tháng nữa".
Tình trạng bão giá cũng đang diễn ra tại dự án cao tốc Mai Sơn - QL45. Tại gói thầu XL-14 các nhà thầu cũng đang “méo mặt” vì đơn vị vận chuyển đất đắp yêu cầu tăng giá từ 5.000-7.000đ/m3. Trong khi trước đó giá đất, đá, cát, nhựa, sắt thép cũng đã tăng từ 50% trở lên. Giá tăng phi mã tiềm ẩn rủi ro cực kì rất lớn cho quyết tâm của các nhà thầu trong việc hoàn thành sớm hoặc đúng hẹn dự án. ông Nguyễn Cao Cường, Ban điều hành gói thầu chia sẻ:
"Tại thời điểm kí hợp đồng, giá cả vật tư như sắp thép chỉ 12.000-13.000/kg thôi, bây giờ đã tăng lên đến 18.000-19.000 đồng/kg nên rất ảnh hưởng đến nguồn lực tài chính.
Các chỉ số bù giá của địa phương cũng có nhưng chưa đáp ứng được với mức tăng giá thực tế trên thị trường".
Theo ông Hồ Ngọc Loan, Phó giám đốc Ban Quản lý dự án Thăng Long, giá xăng dầu đã tăng gấp đôi so với thời điểm đấu thầu, ảnh hưởng lớn đến tiến độ triển khai các dự án giao thông trọng điểm. Trong khi giá cả thị trường biến động lớn, bất thường thì chỉ số giá xây dựng do địa phương công bố lại tính theo quý, thậm chí theo năm, không kịp thời và chưa sát với biến động giá thị trường, rất thiệt thòi cho nhà thầu. Vì thế Chính phủ cần có biện pháp tháo gỡ kịp thời, nếu chậm trễ nhà thầu sẽ kiệt sức.
"Đối với chỉ số giá và thông báo giá của địa phương, chúng tôi đề nghị Bộ Xây dựng chỉ đạo các sở xây dựng các địa phương phải thông báo giá kịp thời theo hàng tháng và giá phải sát với giá thị trường.
Chúng tôi cũng đề xuất cho phép Sở Xây dựng công bố giá cho từng gói thầu các dự án cao tốc hoặc cho phép các Ban QLDA thuê tư vấn xây dựng chỉ số giá cho các dự án cao tốc để phù hợp với giá thị trường".
Chủ tịch Hiệp hội Nhà thầu Xây dựng Việt Nam, ông Nguyễn Quốc Hiệp cho rằng, giá vật liệu xây dựng chiếm tỷ lệ lớn trong giá thành xây dựng. Theo đà này nhà thầu sẽ sớm phá sản, bởi tổng chi phí vật tư, vật liệu tăng quá cao, vượt ngưỡng chịu đựng của nhà thầu.
“Các nhà thầu vô cùng khó khăn, làm cũng chết mà không làm cũng chết. Tôi đề nghị đối với các công trình đầu tư công điều chỉnh NĐ 68 về cái định mức, cập nhật thêm tình hình giá vật liệu do xăng dầu, sắt thép tăng, tức là nhà nước cho điều chỉnh giá vật tư, ít nhất vượt qua ngưỡng chịu đựng của các nhà thầu.
Đối với các công trình đầu tư vốn tư nhân, khuyến cáo các nhà thầu không nên kí các hợp đồng đơn giá không điều chỉnh hoặc đơn giá trọn gói, đơn giá cần có sự linh hoạt".
Lý giải về giá sắt thép trong nước tăng mạnh thời gian qua, ông Nghiêm Xuân Đa, Chủ tịch Hiệp hội Thép Việt Nam khẳng định:
"Nguyên liệu đầu vào phụ thuộc thị trường thế giới, giá cả quặng sắt, thép phế, năng lượng phải chấp nhận giá thế giới. Vì thế buộc phải tăng đầu ra để bù đắp những chi phí đầu vào tăng lên.
Về doanh nghiệp cố gắng kiểm soát hết mức để giảm chi phí giá thành, nhưng tất cả những thứ đó gần đến giới hạn rồi và tỷ trọng cái đó trong chi phí không nhiều. Bởi vì 70-80% là chi phí nguyên liệu chính và năng lượng rồi, chúng ta phải chấp nhận chi phí đẩy".
Trong khi các nhà thầu cao tốc Bắc Nam đang nỗ lực tăng ca, tăng kíp nhằm đưa công trình về đích đúng tiến độ thì “bão giá” ngay lập tức tác động trực tiếp gây đình trệ hoạt động sản xuất, thi công trên công trường. Dưới góc nhìn của VOVGT, Chính phủ cần có cơ chế đặc thù về giá vật liệu cho các dự án giao thông trọng điểm, chặn nguy cơ chậm tiến độ công trình.
Cùng đến với góc nhìn của VOV Giao thông: “Chỉ số giá xây dựng cần phải kịp thời, sát giá thị trường”
Ngành giao thông hiện đang triển khai khoảng 40 dự án đầu tư công, trong đó có nhiều dự án đặc biệt quan trọng như cao tốc Bắc Nam, với khối lượng thi công đồ sộ và cần một khối lượng nguyên nhiên vật liệu lớn chưa từng có.
Bên cạnh đó các địa phương cũng đang tập trung phát triển hạ tầng nhằm phục hồi kinh tế sau đại dịch, vì thế không tránh khỏi tình trạng “cầu vượt cung”, đẩy giá nhiều loại nguyên vật liệu lên cao.
Nhiều nhà thầu xây lắp chia sẻ nỗi lo về nguồn vật liệu đất đắp và giá thành hơn 1 năm qua chưa kịp lắng xuống thì nay giá xăng dầu, sắt thép và hàng loạt nguyên vật liệu lại tiếp tục tăng cao khiến họ rơi vào cảnh “điêu đứng”. Sắp tới, hàng trăm km cao tốc sẽ vào giai đoạn hoàn thiện cấp phối đá dăm, thảm bê tông nhựa, nhu cầu sử dụng các loại vật liệu có nguồn gốc từ dầu mỏ là nhựa đường sẽ rất cao.
Vì thế giá dầu tăng kéo theo giá nhựa đường sẽ tăng tương ứng, thêm phần áp lực cho nhà thầu.
Hiện nay các hợp đồng thi công lắp chủ yếu áp dụng loại hợp đồng theo đơn giá điều chỉnh. Tuy nhiên, vấn đề khiến các nhà thầu trăn trở nhất đó là bất cập trong cách tính chỉ số giá xây dựng và thời gian công bố. Về bản chất chỉ số giá xây dựng là chỉ tiêu phản ánh sự biến động của giá xây dựng theo thời gian, đồng thời là thước đo trạng thái của thị trường xây dựng trong thời kỳ nhất định. Thế nhưng, chỉ số này hiện đang được các Sở Xây dựng địa phương công bố theo quý, thậm chí theo năm vừa không kịp thời, vừa không phản ánh đầy đủ, chính xác giá thực tế trên thị trường.
Cụ thể, hiện tại nhiều nhà thầu mới được tính bù giá của quý III, quý IV năm 2021, nhưng cũng chỉ dao động ở mức từ 6-8%, trong khi đó nhiều loại nguyên nhiên vật liệu đã tăng gấp rưỡi, thậm gấp đôi. Hiện đang là cao điểm mùa khô, các nhà thầu đều huy động tổng lực, thi công 3 ca để bù tiến độ do dịch bệnh và thiếu vật liệu giai đoạn trước.
Thế nhưng để mua được số lượng lớn phục vụ thi công cũng không hề dễ dàng, nhiều nhà phân phối chỉ bán nhỏ giọt, găm hàng chờ tăng giá, khiến nhiều máy móc thiết bị phải “đắp chiếu” nằm chờ, gây đình trệ thi công.
Cao tốc Bắc Nam là công trình trọng điểm quốc gia, có vai trò, ý nghĩa rất quan trọng đối với phát triển kinh tế xã hội, an ninh quốc phòng của cả nước. Thời gian qua nhiều nghị quyết đã được Quốc hội, Chính phủ ban hành kịp thời nhằm gỡ vướng cho dự án này; Thủ tướng cùng các phó Thủ tướng cũng rất quyết liệt chỉ đạo trực tiếp tại các công trường.
Tuy nhiên, với biến động giá hiện nay, Chính phủ cần sớm có giải pháp kiểm soát, bình ổn giá; đồng thời chỉ đạo Bộ Xây dựng điều chỉnh lại định mức chi phí xây dựng, thay đổi cách tính chỉ số giá sao cho kịp thời và sát với giá thị trường.
Bên cạnh đó, cân nhắc giao các đơn vị Tư vấn độc lập khảo sát, xác định chỉ số giá xây dựng áp dụng riêng cho dự án hạ tầng giao thông trọng điểm. Ngoài ra, việc tăng giá đột biến mang tính quốc tế do dịch bệnh, chiến tranh cần được xác định là yếu tố “bất khả kháng” trong hợp đồng xây dựng để chia sẻ khó khăn với nhà thầu.
Nếu nút thắt này không sớm được tháo gỡ sẽ bào mòn “thể lực” của các nhà thầu, ảnh hưởng đến tiến độ các công trình hạ tầng giao thông, đặc biệt dự án cao tốc Bắc Nam giai đoạn 2 có thể đối mặt với nguy cơ vỡ trận vì nhà thầu đã “kiệt sức”./.