Với lượng du khách ngày một tăng nhanh, trong khi hạ tầng xử lý rác thải chưa đảm bảo khiến nhiều bãi rác trên các hòn đảo bị quá tải, rác ngổn ngang 2 bên đường và thậm chí tràn xuống biển.
Bãi rác “phình to” giữa đảo ngọc, người dân sống chung với mùi hôi và ruồi muỗi
Những ngày cuối năm 2025, Phú Quốc sôi động với lượng lớn du khách quốc tế, khẳng định vị thế điểm đến du lịch hàng đầu. Tuy nhiên, đi kèm sự phát triển là áp lực rác thải ngày càng gia tăng.
Theo ghi nhận, hiện nay, toàn bộ rác phát sinh tại Phú Quốc được thu gom chuyển về bãi rác tạm Đồng Cây Sao để xử lý. Tuy nhiên, số lượng rác quá lớn và việc xử lý chưa đáp ứng đủ diễn ra trong thời gian dài đã khiến bãi Đồng Cây Sao bị quá tải, xếp chồng lên nhau chất cao thành núi.
Nhiều người dân sống quanh bãi rác cho biết, bãi rác ngày một “phình to”, thậm chí tràn ra đường. Vào những ngày nắng nóng, mùi hôi nồng nặc bốc lên bao trùm cả khu vực, còn khi mưa xuống, nước rỉ rác chảy loang lổ, tiềm ẩn nguy cơ ô nhiễm nguồn đất, nguồn nước ngầm.
Một số người dân phản ánh:
“Tháng nào mưa là ruồi nhiều lắm, giờ hôi hơi ngày xưa. Ngày xưa, rác đổ sâu bên trong, còn bây giờ đổ ra tới ngoài này, do nhà máy xử lý không kịp.”
“Bây giờ nhiều rác hơn ngày trước. Ai sống quanh nơi này riết cũng quen, gió chiều nào thì hôi chiều đó.”
“Sợ thì có sợ nhưng biết phải làm sao.”
Câu chuyện rác thải cũng không mấy khả quan tại Hòn Tre, Hòn Sơn và Nam Du, thuộc đặc khu Kiên Hải. Đây là những hòn đảo đang phát triển du lịch mạnh mẽ nhờ còn giữ được nét hoang sơ, với biển xanh và núi rừng nguyên sinh.
Thế nhưng, hiện nay, rác thải bị đổ tràn lan, tình trạng đốt rác tự phát vẫn diễn ra, thậm chí có nơi rác tràn xuống biển. Thực trạng này khiến bức tranh du lịch kém đẹp trong mắt du khách, đồng thời gióng lên hồi chuông cảnh báo về ô nhiễm môi trường. Anh Nguyễn Thái Bảo, một du khách từ TP.HCM đến Hòn Sơn cho biết:
“Đi ngang nhà máy đốt rác mà có thấy hoạt động đâu. Rác đổ ngoài mé biển rồi đốt luôn ở đó, có chỗ nhiều quá tràn cả rác xuống biển. Rất là ô nhiễm.”
Du lịch bùng nổ, hạ tầng xử lý rác trên các đảo chưa theo kịp
Trước vấn đề rác thải đang được xử lý ra sao trên các đảo, đại diện Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh An Giang xác nhận những phản ánh của người dân và du khách về tình trạng rác đổ tràn lan, đốt rác tự phát, rác theo nước mưa chảy xuống biển là hoàn toàn có cơ sở. Thực tế này, xuất phát từ việc hạ tầng xử lý rác trên các đảo chưa theo kịp tốc độ phát triển du lịch, trong khi điều kiện mặt bằng, vận chuyển và tổ chức thu gom còn nhiều hạn chế.
Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường, trước đây tỉnh đã đầu tư một số lò đốt rác cho các xã đảo thuộc đặc khu Kiên Hải. Cụ thể, Hòn Tre được đầu tư lò đốt rác công suất 330 kg/giờ, Hòn Sơn lò đốt 500 kg/giờ và An Sơn 350 kg/giờ. Riêng quần đảo Nam Du đến nay vẫn chưa có lò đốt rác do chưa bố trí được mặt bằng phù hợp, nên rác thải sinh hoạt chủ yếu được xử lý tạm tại các bãi rác hiện hữu.
Tuy nhiên, việc vận hành các lò đốt trên thực tế chưa thường xuyên, hiệu quả xử lý chưa cao, dẫn đến tình trạng rác vẫn tồn đọng, phát sinh các điểm tập kết tự phát ven đường, ven biển.
Ông Võ Văn Lên, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường An Giang cho biết, trước mắt, ngành chức năng đã đề nghị chính quyền đặc khu Kiên Hải tăng cường vận hành các lò đốt rác đã được đầu tư, đồng thời có giải pháp nâng cao hiệu quả xử lý, không để rác tiếp tục bị đổ tràn lan xuống mé biển. Song song đó, địa phương đang thí điểm các mô hình xử lý rác tại nguồn, trong đó có phân loại và xử lý rác sinh hoạt bằng vi sinh bản địa IMO, giúp biến rác hữu cơ thành phân bón và giảm lượng rác phải đốt hoặc chôn lấp. Riêng Nam Du, khi chưa có lò đốt, rác thải vẫn được xử lý tạm và nghiên cứu phương án vận chuyển sang các đảo lân cận khi điều kiện cho phép.
“Sở sẽ có văn bản đề nghị đặc khu Kiên Hải xem xét rà soát lại việc thu gom và vận hành các lò đốt rác trên địa bàn đặc khu. Bên cạnh đó sẽ có nhiều giải pháp hơn để nâng cao hiệu quả xử lý của lò đốt rác nhằm xử lý triệt để lượng rác thải phát sinh”, ông Võ Văn Lên cho biết thêm.
Ông Võ Văn Lên cho biết thêm, Phú Quốc hiện đang chịu áp lực rác thải lớn nhất với hơn 160 tấn rác sinh hoạt mỗi ngày, chưa kể rác từ du lịch, hiện vẫn phải tập kết về bãi rác tạm Đồng Cây Sao. Dù đã có dây chuyền xử lý công suất khoảng 250 tấn/ngày, đây vẫn chỉ là giải pháp tạm thời. Về lâu dài, tỉnh An Giang đang hoàn tất thủ tục để khởi công nhà máy xử lý rác tại Bãi Bổn đầu năm 2026, hướng tới phục vụ APEC 2027 và giải quyết bền vững bài toán rác thải cho Phú Quốc.
Rác thải đã và đang trở thành thách thức chung đối với các hòn đảo. Nếu du lịch tiếp tục tăng trưởng mà thiếu giải pháp xử lý rác đồng bộ và sự chung tay của cộng đồng, nguy cơ ô nhiễm sẽ ngày càng hiện hữu.