Làm xe điện không dễ…

Những thông tin về việc chuyển dịch từ xe chạy xăng sang xe điện từ năm 2030 đã khiến thị trường xe điện bắt đầu có khởi sắc. Các “ông lớn” trong lĩnh vực xe ô tô điện đang có những kết quả tích cực, nhưng không phải ai cũng như vậy.

Phóng viên của tờ Bloomberg đã có mặt tại một nhà máy sản xuất xe điện của hãng xe start-up Bordrin Motors tại Nam Kinh, Trung Quốc và chia sẻ: “Doanh nghiệp này từng có nhiều tham vọng khi bắt đầu khởi nghiệp từ năm 2016, thành lập bởi cựu thành viên của Ford. Kế hoạch được đặt ra của họ là làm ra 100 nghìn xe điện khi bắt đầu đi vào sản xuất hàng loạt. Tuy nhiên, tham vọng đó không bao giờ trở thành hiện thực. Hiện chính quyền địa phương đã chấp nhận đơn xin phá sản của doanh nghiệp này”.

Dù vậy, nhiều nhà đầu tư cũng như doanh nghiệp đã quên đi một sự thật rằng, chế tạo ô tô không phải là chuyện đơn giản. Theo Thời báo tài chính, khi nhắc lại những ngày tháng khó khăn của Tesla, CEO - tỷ phú Elon Musk đã mô tả chúng như “địa ngục” khi nguồn cung nguyên liệu bị trễ hàng hoặc thiếu, thành phẩm cần phải trải qua nhiều giai đoạn bổ sung v.v…

Đã có lúc, công ty phải bàn giao những chiếc xe thiếu ghế ngồi cho các phòng trưng bày. Tuy vậy, thành công hiện tại của Tesla đã khiến nhiều nhà đầu tư nóng lòng “săn lùng” một kẻ xứng tầm để cạnh tranh.

Hiện tại, nhiều doanh nghiệp đang đối mặt với những khó khăn khiến họ không thể đạt được mục tiêu sản xuất ban đầu. Một trong những vấn đề quan trọng đó là nguyên liệu. Nếu với ô tô động cơ đốt trong cần nhiên liệu xăng, dầu… thì ô tô điện cần pin. Và nguyên liệu để làm ra pin xe điện đó là lithium. Với xu hướng phát triển xe điện đang diễn ra trên toàn cầu, lithium nay đã trở thành thứ nguyên liệu được nhiều quốc gia săn đón. Dự báo 90% nhu cầu nguyên liệu này sẽ đến từ ngành xe điện vào năm 2030.

Dù Mỹ là quốc gia tiên phong trong phát triển xe điện, nhưng trong cuộc đua về nguyên liệu, quốc gia này lại đang thụt lùi. Mỹ chỉ chiếm 1% tổng sản lượng sản xuất lithium mỗi năm. Trung Quốc mới là kẻ đứng đầu khi nắm giữ 80% sản lượng lithium hàng năm tới từ Chile, Úc và Trung Quốc. Trong đó, 1 nửa sản lượng được gia công tại Trung Quốc, đồng thời, 75% số nhà máy làm pin lithium cũng nằm tại quốc gia này.

Giá lithium liên tục tăng cao kể từ đầu năm 2021 đến nay. Nếu không thể giải quyết được bài toán chuỗi cung ứng lithium, phải phụ thuộc quá nhiều vào Trung Quốc, cuộc đua xe điện sẽ trở nên mất cân bằng, và sản xuất xe điện sẽ không còn là lĩnh vực phát triển bền vững.

Ông Jon Evans, giám đốc công ty Lithium Americas chia sẻ: “Lithium không phải là nguyên liệu đắt nhất khi làm ra một chiếc pin xe điện, nhưng nó là quan trọng nhất, như máu trong cơ thể con người vậy. Chúng quan trọng đến nỗi dù ta có phát triển các thế hệ pin xe điện tiếp theo, lithium vẫn sẽ là thành phần quan trọng nhất.”

Bên cạnh vấn đề nguồn cung nguyên liệu, một vấn đề ngành xe điện đang vấp phải, đó là cách quảng cáo quá đà, sự tin tin thái qua từ các start-up xe điện. Như Arrival, hãng xe này dự kiến chỉ có thể sản xuất 600 xe trong năm nay, bằng một nửa con số mà hãng đã hứa với nhà đầu tư vào năm ngoái.

Hay với hãng xe Nikola, CEO của hãng, Trevor Milton từng khoe khoang có thể vượt mặt Elon Musk, phần nào giúp giá trị của hãng tăng chóng mặt, gần bằng với Ford Motor. Tuy nhiên, một số nghiên cứu sau đó cho thấy công ty này có biểu hiện lừa dối nhà đầu tư, khiến Ủy ban Chứng khoán và giao dịch Mỹ sau đó mở cuộc điều tra, buộc Milton phải từ chức. Đầu năm nay, công ty này đã phải cắt giảm số lượng xe sản xuất dự kiến còn 100 xe, bằng 1/6 so với ban đầu.

Giải thích về hiện tượng này, Dan Levy, chuyên gia ngành ô tô của ngân hàng Credit Suisse cho rằng, các doanh nghiệp mới đang cố gắng học hỏi, sao chép hình mẫu, chiến lược của Tesla. Nhưng thực tế là Tesla cũng phải trải qua nhiều thất bại cũng như tốn một khoảng thời gian dài để phát triển, trong khi các công ty mới sẽ khó nhận được sự khoan hồng, kiên nhẫn từ nhà đầu tư.

Về vấn đề này, ông Micah Muzio, biên tập viên của doanh nghiệp ô tô Cox Automotive chia sẻ quan điểm: “Điều mà tôi nhận thấy, đó là các start-up xe điện hiện nay vẫn đang tận dụng các chiêu trò quảng cáo để thu hút đầu tư. Để khơi dựng nên một ý tưởng thì rất dễ, nhưng khi bắt tay vào sản xuất ô tô thì mới thấy chúng khó như thế nào.”.

Còn tại Việt Nam, vào cuối năm ngoái Vingroup đã khởi công nhà máy sản xuất pin VinES tại khu kinh tế Vũng Áng (Hà Tĩnh) với quy mô giai đoạn 1 là 8 ha và tổng mức đầu tư 4.000 tỷ đồng. Đây là hoạt động quan trọng trong chiến lược tự chủ sản xuất pin của VinFast, đảm bảo nguồn cung đa dạng, đạt chuẩn quốc tế cho từng dòng ô tô điện của hãng xe Việt.

Nhà máy sản xuất Pin VinES sẽ cung cấp pin Lithium dành cho các dòng xe ô tô điện và bus điện của VinFast. Trong giai đoạn 1, nhà máy sẽ được triển khai xây dựng với quy mô 8 ha và tổng vốn đầu tư hơn 4.000 tỷ đồng. Toàn bộ hạ tầng của nhà máy gồm các phân xưởng đúc linh kiện, hàn tổ hợp và đóng gói (pack pin) sẽ được xây dựng nhằm đảm bảo đạt công suất 100.000 pack pin/năm. Giai đoạn 2 nhà máy sẽ được mở rộng để sản xuất các tế bào pin và nâng cao công suất tới 1 triệu Pack pin/năm. Nhờ đó, trong tương lai khi xe điện tại Việt Nam phát triển lên một tầm cao mới, vấn đề thiếu pin hay giá cả thay pin xe điện sẽ không còn là mối lo của người dùng.