Dự thảo Nghị định về phát triển và quản lý chợ: Có vơi bớt nỗi lo chợ truyền thống bị phá vỡ?

Dự thảo Nghị định về phát triển và quản lý chợ do Bộ Công thương soạn thảo có 6 chương, 47 Điều, gồm: những quy định chung; Đầu tư xây dựng chợ; Tổ chức quản lý chợ và hoạt động kinh doanh tại chợ; Quản lý, sử dụng và khai thác tài sản kết cấu hạ tầng chợ do nhà nước đầu tư hoặc hỗ trợ đầu tư…

Cụ thể, về những quy định chung, Điều 2 dự thảo nghị định đã lược bỏ các khái niệm như chợ kiên cố, chợ trong khu kinh tế cửa khẩu... cho phù hợp với tình hình thực tiễn, đồng thời bổ sung các khái niệm: chợ đêm; chợ di tích, lịch sử, văn hóa, cảnh quan kiến trúc; chợ cộng đồng.

Về kế hoạch phát triển chợ, Điều 4 dự thảo nghị định phát triển và quản lý chợ quy định: căn cứ vào quy hoạch và kế hoạch phát triển KT-XH tỉnh và nhu cầu phát triển, UBND cấp tỉnh lập kế hoạch phát triển chợ nhằm: đầu tư xây dựng mới, cải tạo, nâng cấp; kêu gọi thu hút đầu tư phát triển hệ thống chợ trên địa bàn; giải tỏa chợ không phù hợp.

Đặc biệt, về nguồn vốn đầu tư xây dựng, nâng cấp, cải tạo chợ, khác với các quy định trước đây, Điều 5 dự thảo nghị định đã quy định, ngoài các nguồn vốn xã hội, các địa phương được sử dụng cả ngân sách nhà nước để hỗ trợ đầu tư xây mới, cải tạo, nâng cấp các dự án chợ dân sinh, chợ đầu mối. Bên cạnh đó, Nhà nước khuyến khích các tổ chức, cá nhân và các doanh nghiệp đầu tư hoặc góp vốn đầu tư xây dựng chợ.

Về tổ chức quản lý chợ, dự thảo nghị định về phát triển và qản lý chợ cũng quy định: chợ có thể do Bản quản lý chợ thực hiện (nếu là nguồn vốn nhà nước) và doanh nghiệp, hợp tác xã kinh doanh khai thác và quản lý chợ thực hiện (nếu là nguồn vốn tư nhân).

Về nguyên tắc quản lý, sử dụng và khai thác tài sản kết cấu hạ tầng chợ, dự thảo nghị định quy định UBND cấp tỉnh quyết định việc giao trách nhiệm quản lý nhà nước đối với kết cấu hạ tầng chợ cho cơ quan chuyên môn, đảm bảo thống nhất, phân cấp rõ thẩm quyền, trách nhiệm của từng cơ quan và trách nhiệm phối hợp giữa các cơ quan, phù hợp với quy mô chợ.

Dự thảo nghị định về phát triển và quản lý chợ đang được gửi xin ý kiến các Bộ, ngành và các địa phương. Dự thảo nghị định sẽ được gửi xin ý kiến thẩm định của Bộ Tư pháp trước khi trình Chính phủ xem xét, banh hành.

Dự thảo nghị định về phát triển và quản lý chợ đặt ra những giải pháp nào để vừa thu hút được nguồn vốn xã hội, vừa giữ gìn, bảo tồn giá trị văn hóa của chợ truyền thống?

Phóng viên VOVGT có cuộc phỏng vấn bà Lê Việt Nga, Phó Vụ trưởng Vụ Thị trường trong nước, Bộ Công thương - đơn vị chủ trì soạn thảo nghị định:

PV: Một trong những điểm mới của dự thảo nghị định là ngân sách nhà nước có thể đầu tư không chỉ chợ nông thôn mà kể cả ở thành thị. Theo bà, điều này sẽ tạo ra sự chuyển biến như thế nào trong việc đầu tư và bảo tồn những chợ truyền thống hoặc xây dựng chợ mới?

Bà Lê Việt Nga: Ở các chợ đô thị thì chính quyền địa phương được phép sử dụng ngân sách nhà nước để xây dựng, tránh những trường hợp khi chuyển đổi mô hình quản lý chợ thì người ta đã phá vỡ những kiến trúc, văn hóa của chợ truyền thống mang ý nghĩa lịch sử và gần như biến thành các trung tâm thương mại và hoạt động không hiệu quả nữa.

Sau này khi sử dụng ngân sách nhà nước thì chính quyền địa phương được chủ động hơn nữa trong việc bảo tồn văn hóa, lịch sử, kiến trúc của những chợ truyền thống.

Thứ hai là những chợ đóng vai trò là trung tâm thương mại lớn, có ý nghĩa điều tiết được vùng miền thì chính quyền địa phương, cũng như chính quyền trung ương được chủ động, không cần phải nhờ đến tư nhân.

PV: Quy định này liệu có ảnh hưởng gì đến chủ trương thu hút nguồn vốn tư nhân đầu tư vào các mục tiêu thu hút đầu tư tại chợ hay không?

Bà Lê Việt Nga: Mục tiêu thu hút đầu tư tại chợ thì quan trọng nhất là chính quyền địa phương phải có một tầm nhìn và nhận thức với những chợ nào thì nên thu hút đầu tư và những khu vực nào đô thị hóa mới ở những khu vực nông thôn thì việc thu hút đầu tư không hề khó vì hiện nay rất nhiều địa phương xin được bổ sung quy hoạch cho những cái chợ đầu mối hay chợ dân sinh.

Còn riêng với những chợ mang ý nghĩa lịch sử văn hóa hoặc có những ý nghĩa chiến lược quan trọng trong việc phân phối điều tiết lưu thông hàng hóa, mang tính vùng miền hoặc có khả năng điều tiết hàng hóa thiết yếu thì Nhà nước đã có những tầm nhìn để đưa những cái chợ đó hoạt động hiệu quả và phục vụ cho người dân ở những khu vực đó.

PV: Ban soạn thảo kỳ vọng gì vào dự thảo lần này?

Bà Lê Việt Nga: Chúng tôi kỳ vọng rằng làm thế nào để quản lý tốt hơn, thu hút được vốn đầu tư vào đầu tư trợ theo hướng văn minh, hiện đại, minh bạch, công bằng cho tất cả các bên tham gia có lợi ích của về phía Nhà nước khi có tài sản công.

Chúng tôi cũng kỳ vọng là sẽ thu hút được nhiều Hiệp hội có liên quan sẽ tham gia đóng góp vào đây để đưa ra được những ý kiến xác thực nhất, gắn với thực tiễn nhất để nghị định này khi đưa vào thực tế không gây khó cho bất kể một bên nào và lại thu hút được nguồn lực của xã hội để đầu tư.

Chúng tôi cũng rất mong được sự đồng thuận của người tiêu dùng, vì quyền lợi của người tiêu dùng nằm ở đó thì bà con cũng sẽ ủng hộ nghị định này.

Các bên cần tích cực tham gia để đạt được mục tiêu là giải quyết những vấn đề vướng mắc hiện đang xảy ra tại các chợ truyền thống như: thiếu nguồn vốn đầu tư, quản lý rất khó hay bị những mâu thuẫn lợi ích giữa Ban quản lý chợ, doanh nghiệp quản lý chợ, hợp tác xã quản lý chợ với tiểu thương để làm sao vẫn giữ được bản sắc của loại hình hạ tầng này, mà đảm bảo văn minh hiện đại.

PV: Xin cảm ơn bà.

Những quy định mới tại dự thảo Nghị dịnh về phát triển và quản lý chợ đã đáp ứng được nhu cầu bức thiết của thực tế đặt ra? Nếu được ban hành, dự thảo nghị định này sẽ có những tác động xã hội như thế nào?

Phóng viên VOVGT đã phỏng vấn ông Bùi Thanh Tùng, nguyên Ủy viên Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội:

PV: Ông đánh giá như thế nào về tính cấp thiết của dự thảo nghị định này?

Ông Bùi Thanh Tùng: Rất nhiều luật mới được ban hành, rất nhiều các quy định đã được cập nhật nhưng một số văn bản viện dẫn trong Nghị định 02 và Nghị định 114 về quản lý và phát triển chợ không còn hiệu lực nữa.

Thứ hai, một số quy định về đầu tư, quản lý phát triển chợ được ban hành kèm theo Nghị định 02 và Nghị định 114 chưa đồng bộ và chưa thống nhất với các quy định khác, nên chưa tạo điều kiện cho chủ trương xã hội hóa phát triển chợ.

Bên cạnh đó, mô hình Ban quản lý chợ, tổ quản lý chợ thực sự chưa đem lại hiệu quả. Với 3 nhóm lý do như vậy, nên việc đưa dự thảo nghị định là rất cần thiết.

PV: Với những quy định đặt ra đã đáp ứng được yêu cầu cấp thiết đó hay chưa và cần chỉnh sửa gì thêm?

Ông Bùi Thanh Tùng: Có mấy cái cần quan tâm. Một là trong Điều 3 của dự thảo nghị định thì khái niệm vệ sinh an toàn thực phẩm cần làm rõ thêm.

Thứ hai là đối với nhóm như chợ đêm, chợ về di tích, cảnh quan, di tích lịch sử văn hóa chưa quy định cụ thể lắm. Bên cạnh đó, đối với các loại chợ đặc thù, hoặc một số chợ dân sinh ở những khu vực vùng sâu, vùng xa, miền núi, hải đảo thì thủ tục cần đơn giản hóa để tạo điều kiện cho các nhà đầu tư.

Một điều nữa, nghị định có giao trách nhiệm cho UBND xã, tuy nhiên để đảm bảo cho UBND xã thực hiện tốt thẩm quyền của mình thì vấn đề tăng cường năng lực quản lý nhà nước cho họ cũng cần quan tâm.

PV: Một trong những quy định đáng chú ý tại dự thảo này chính quyền các tỉnh, thành phố được sử dụng ngân sách nhà nước cho việc xây dựng chợ. Theo ông thì điều này có ý nghĩa như thế nào trong việc bảo tồn các chợ truyền thống?

Ông Bùi Thanh Tùng: Ở đây tôi không lo nhiều đến việc các doanh nghiệp lạm dụng chuyện này, bởi vì khi đã được xây dựng theo quy hoạch và theo kế hoạch thì rất khó có thể là lại xây dựng khác với các nội dung đã được quy định.

Tuy nhiên, trách nhiệm giữ gìn bản sắc của chợ truyền thống thì ngoài trách nhiệm của nhà đầu tư, cũng là trách nhiệm của các cơ quan quản lý nhà nước, từ cấp tỉnh, cấp huyện, đến cấp xã.

Vì vậy, việc chúng ta đưa nội dung sử dụng ngân sách để xây dựng chợ chính đã hỗ trợ cho những khu vực vùng sâu, vùng xa, vùng không có khả năng nguồn thu lớn và khó có khả năng cân đối thu chi trong hoạt động kinh doanh chợ.

Nếu làm tốt được việc đó thì tôi tin rằng chúng ta vẫn huy động được nguồn lực đầu tư của các doanh nghiệp, đồng thời vẫn giữ được bản sắc của chợ truyền thống.

PV: Theo ông nếu nghị định được ban hành sẽ có tác động xã hội như thế nào?

Ông Bùi Thanh Tùng: Thứ nhất là sẽ có tác động tích cực trong việc phát triển các loại hình chợ phù hợp với đặc điểm kinh tế xã hội ở từng vùng miền, trong đó có cả các địa bàn nông thôn, vùng sâu, vùng xa, miền núi, hải đảo.

Như vậy, nó sẽ vừa đáp ứng được nhu cầu thiết yếu về mua bán hàng hóa của người dân, đồng thời cũng tạo điều kiện để huy động các nguồn lực đầu tư để từng bước hiện đại hóa chợ truyền thống.

Tác động thứ hai là có thể phát huy tốt được một kênh thương mại truyền thống bên cạnh các kênh thương mại hiện đại hiện nay là siêu thị, cửa hàng tiện lợi hay sàn giao dịch điện tử.

Như vậy, sẽ giúp đảm bảo nhu cầu cũng như quyền lợi kinh doanh dịch vụ của mọi tầng lớp nhân dân trong xã hội.

PV: Xin cảm ơn ông

Hiện cả nước có tới hơn 8.500 chợ, trong đó có 236 chợ hạng I, 902 chợ hạng II và 7.070 chợ hạng III. Hơn 70% tổng lượng hàng hóa tiêu thụ qua các chợ cho thấy tiềm năng phát triển lớn của thiết chế hạ tầng kỹ thuật này. Tuy vậy, việc thiếu cơ chế chính sách thu hút đầu tư khiến các chợ hiện tại khá nhếch nhác, không đảm bảo yêu cầu về vệ sinh an toàn thực phẩm, phòng chống cháy nổ...

Dự thảo nghị định về phát triển và quản lý chợ được cho là sẽ đáp ứng được những bất cập này.

Bạn kỳ vọng gì vào dự thảo nghị định này? Nếu được ban hành, các quy định mới của Nghị định phát triển và quản lý chợ sẽ góp phần thu hút đầu tư, phát triển chợ như thế nào?

Mời các bạn cùng chia sẻ ý kiến, đóng góp cho Dự thảo qua hotline 02437.91.91.91, qua fanpage VOVGT, hoặc có thể góp ý trực tiếp trên Cổng thông tin điện tử của Bộ Công thương.

---

Đừng quên đón nghe và tương tác với “Dự thảo trên tay” lúc 15h30 đến 15h50, thứ Hai và thứ Tư hàng tuần trên FM91, vovgiaothong.vn, hoặc trên các nền tảng Podcast dành cho di động: Spotify, Aple Podcast và Google Podcast.