2 tuần thu phí không dừng: Cần giải quyết rốt ráo các bất cập

Cần nhìn nhận những vấn đề này như thế nào để có biện pháp xử lý phù hợp, hiệu quả?

Thường xuyên lưu thông trên các cao tốc, tài xế Bùi Việt Hà (ở Hoàng Mai, Hà Nội) cho biết, do đa phần phương tiện đều đã dán thẻ thu phí không dừng nên việc lưu thông được nhanh chóng hơn.

Các tuyến cao tốc anh Hà thường xuyên lưu thông như: Cầu Giẽ- Ninh Bình, Nội Bài – Lào Cai… đã thông thoáng hơn: "Việc dán tem cho các phương tiện hoạt động trên trạm thu phí không dừng rất thuận tiện, đảm bảo việc đi lại, tiết kiệm nhiên liệu và thuận tiện cho các phương tiện đang hoạt động trên tuyến".

Một số người tham gia giao thông cũng bày tỏ sự ủng hộ đối với việc dán thẻ thu phí không dừng khi lưu thông trên cao tốc:

"Tôi ủng hộ việc này vì nó tránh ùn tắc, tiết kiệm thời gian".

"Như thế này rất hợp lý, nhưng tôi rất hãn hữu lên cao tốc chứ không phải thường xuyên, thành thử ít chú ý".

"Nếu mọi người đều dán thẻ thì đi qua trạm rất nhanh, mỗi người chỉ mất vài giây thôi".

Thông tin từ Công ty Vận hành và Bảo trì đường cao tốc Việt Nam (thuộc Tổng công ty Đầu tư và Phát triển đường cao tốc Việt Nam - VEC), sau 2 tuần thu phí không dừng, hiện tượng ùn ứ chỉ xuất hiện tại một số thời điểm cuối tuần khi lượng xe tăng cao và có xe bị lỗi giao dịch.

Trên tuyến cao tốc huyết mạch TP HCM - Long Thành - Dầu Giây, đơn vị vận hành ghi nhận tình trạng ùn tắc tại các trạm thu phí đã giảm so với ngày đầu áp dụng ETC, lỗi giao dịch, thiếu tiền trong tài khoản giảm còn 3-5% so với thời gian đầu thu phí 30-40%. Còn trên cao tốc Nội Bài - Lào Cai, hai tuần qua chỉ ghi nhận tỷ lệ bị lỗi giao dịch là 5,9%; cao tốc Cầu Giẽ - Ninh Bình là 3-4%.

Ông Hồ Trọng Vinh, Phó Tổng giám đốc Công ty thu phí tự động VETC cho biết, sau 2 tuần thu phí không dừng trên toàn bộ cao tốc, mỗi ngày có khoảng 20-25 nghìn phương tiện dán thẻ mới, nên hiện tượng lỗi giao dịch giảm nhiều trên tất cả các cao tốc. Tuy vậy, ông Vinh cũng thừa nhận, tình trạng lỗi do thẻ và đầu đọc thẻ vẫn còn cao, chiếm khoảng 0,2%, ảnh hưởng đến người tham gia giao thông khác

"Công tác tuyên truyền đã rất nhiều, gắt gao nhưng nhiều chủ phương tiện vẫn chưa nắm được. Hiện nay nhiều chủ phương tiện vẫn đi vào cao tốc mà không có thẻ. Thứ 2 các chủ phương tiện không có thói quen kiểm tra số dư trong tài khoản, có chủ phương tiện đi đến nơi, đâm vào barie mới biết tài khoản không còn tiền", ông Hồ Trọng Vinh cho biết thêm.

Ghi nhận phản ánh từ hội viên, ông Nguyễn Văn Quyền, Chủ tịch Hiệp hội vận tải ô tô VN cho biết, tình trạng lỗi khi đọc thẻ vẫn thường xuyên diễn ra, nhất là với những doanh nghiệp vận tải dán thẻ thu phí không dừng từ 3-5 năm trước. Thêm vào đó, tình trạng dán chồng thẻ, khi qua trạm không nhận diện được vẫn diễn ra.

Ông Nguyễn Văn Quyền cho rằng, những lỗi này đã phát sinh từ lâu, nhất là từ 1/6, khi thí điểm áp dụng thu phí không dừng trên cao tốc Hà Nội – Hải Phòng, nhưng chậm được cơ quan quản lý xử lý triệt để: "Cơ quan quản lý nên có sự khảo sát, sơ kết, đánh giá, chủ động đưa ra những chỉ đạo để gải quyết những vấn đề về mặt công nghệ, rồi về triển khai trong quá trình thực hiện; rồi sự phối hợp giữa 2 đơn vị cung cấp dịch vụ này, nhất là việc dán chồng thẻ… Cơ quan quản lý nhà nước có sự khảo sát, đánh giá thì sẽ sớm khắc phục được những bất cập này".

Đồng tình quan điểm này, Thạc sĩ Vũ Anh Tuấn, Trường Đại học GTVT cho rằng, về lộ trình áp dụng thu phí không dừng theo chỉ đạo của Chính phủ đã chậm gần 3 năm. Tuy vậy, công tác chuẩn bị để hoàn thiện lộ trình này vẫn không đáp ứng yêu cầu về lộ trình này.

Thạc sĩ Vũ Anh Tuấn cho rằng, Bộ GTVT, Tổng cục Đường bộ VN được giao quản lý việc này cần sớm có kế hoạch điều phối giữa các bến để đảm bảo tiến độ, trong đó, tất cả những vấn đề về kỹ thuật đa được giải quyết:

"Vai trò của cơ quan chủ trì, người điều phối chương trình ấy phải điều phối được tất cả những vấn đề đó, khi một lỗi xảy ra thì đã phải có lường trước trong kịch bản rồi. Nếu công tác chuẩn bị tốt thì tất cả lỗi xảy ra thì chắc chắn đã được tính toán trong các kịch bản, một khi lỗi xảy ra thì sẽ có kịch bản ứng phó phù hợp". 

Sau 2 tuần vận hành thu phí không dừng trên các tuyến cao tốc, vẫn còn một số bất cập, ảnh hưởng đến người tham gia giao thông. Do vậy, các cơ quan liên quan cần có biện pháp xử lý một cách rốt ráo, hiệu quả, để người tham gia giao thông coi đó là dịch vụ tiện lợi và tự nguyện sử dụng.

Đây cũng là góc nhìn của VOVGT: "Để người dân tự nguyên sử dụng dịch vụ thu phí không dừng".

Việc áp dụng công nghệ thu phí không dừng là một chủ trương đúng đắn của Chính phủ nhằm minh bạch hóa kết quả thu phí và tăng giảm thiểu tình trạng ùn tắc tại các trạm thu phí vốn tồn tại lâu nay.

Hai tuần thực hiện thu phí không dừng đã cho thấy, tình trạng ùn tắc tại các trạm thu phí đã giảm đáng kể. Cao tốc TP.HCM - Long Thành – Dầu Giây vốn thường xuyên ùn tắc, nay tình trạng này cũng đã giảm hẳn, hầu như chỉ bị ùn ứ vào thời điểm cuối tuần khi lưu lượng phương tiện gia tăng hoặc xe bị sự cố kỹ thuật đọc thẻ hoặc giao dịch.

Tuy vậy, hai tuần thực hiện thu phí không dừng trên toàn bộ các tuyến cao tốc đã bộc lộ hàng loạt những bất cập cho thấy trách nhiệm không nhỏ của Bộ GTVT và các đơn vị liên quan, từ việc kích hoạt thẻ ảo, dán chồng thẻ, vênh giữa đầu đọc với thẻ, vênh giữa thẻ và đầu đọc của đon vị này với đơn vị khác khiến lỗi đọc thẻ diễn ra thường xuyên.

Đặc biệt, việc thiếu liên thông giữa tài khoản ngân hàng với tài khoản giao thông cũng khiến khách hàng gặp khó. Đó là chưa kể tình trạng nghẽn mạng khi chuyển khoản cũng sẽ khiến khách hàng khó chịu.

Trong văn bản phát đi ngày 30/7 - một ngày trước khi ETC được triển khai trên toàn quốc, Bộ GTVT cũng phải thừa nhận “việc tổ chức dán thẻ cho các phương tiện vẫn còn một số tồn tại, bất cập, chưa tạo sự thuận lợi, gây bức xúc cho người tham gia giao thông”.

Một số chuyên gia cho rằng, những bất cập vừa qua cho thấy công việc chuẩn bị cho việc thu phí không dừng còn nhiều thiếu sót, vừa cấp tập vội vàng, vừa thiếu sự điều phối, lường trước những bất cập có thể phát sinh trong quá trình chuẩn bị để có những giải pháp xử lý phù hợp.

Do vậy, để thuyết phục tài xế, doanh nghiệp sử dụng dịch vụ thu phí không dừng, Bộ GTVT, Tổng cục Đường bộ VN cần sớm công bố kế hoạch, lộ trình xử lý các bất cập nảy sinh bằng những kế hoạch cụ thể cho từng loại sự cố.

Chẳng hạn, theo yêu cầu của Bộ GTVT, trước ngày 5/8 phải chấm dứt tình trạng lỗi thu phí không dừng, xử lý tình trạng dán chồng thẻ trước ngày 15/8… Tuy vậy, thời hạn 5/8 đã qua, lỗi thu phí không dừng vẫn diễn ra.

Do vậy, Bộ GTVT ngoài việc giải quyết các bất cập, cần có hướng giải quyết, đồng thời đôn đốc các đơn vị khắc phục và thông tin rõ ràng để khách hàng nắm được.

 Tương tự như vậy, ngày 15/8 là thời hạn cuối cùng để rà soát tình trạng dán chồng thẻ, Bộ GTVT, Tổng cục Đường bộ VN cũng cần thông tin về kết quả rà soát cũng như biện pháp xử lý mạnh tay với các nhà cung cấp dịch vụ vi phạm.

Đặc biệt, ngoài phương thức thanh toán bằng tài khoản giao thông hiện nay, cần đa dạng hóa hình thức thanh toán, từ thẻ trả trước, trả sau, liên thông ngân hàng để trừ trực tiếp từ tài khoản ngân hàng. Điều này hoàn toàn có thể thực hiện được, giống như thanh toán tiền điện thoại di động đang áp dụng để tăng sự lựa chọn cho khách hàng.

Có thể có những băn khoăn về chế tài hiện nay chưa đầy đủ để thực hiện truy thu đối với các chủ phương tiện cố tình không trả phí, song sẽ không thể thực hiện nếu không có sự chuẩn bị, kể cả về hành lang pháp lý lẫn chế tài.

Công nghệ thu phí không dừng mới ở giai đoạn 1 đã bộc lộ nhiều bất cập và không rõ về hướng khắc phục, thì việc thực hiện đến giai đoạn 4 là bỏ hết trạm thu phí và barie sẽ còn nhiều thách thức, đòi hỏi có sự chuẩn bị một cách bài bản, công phu, có lộ trình với những kế hoạch cụ thể để người dân nắm bắt và thực hiện.

Thu phí không dừng là loại dịch vụ đường bộ. Khi dịch vụ tạo được sự thuận tiện, thân thiện sẽ thu hút được khách hàng sử dụng, chứ không phải phải áp dụng các biện pháp hành chính./.