Vì sao chi phí sạc ô tô điện leo thang?

Lưới điện của bang Texas, Mỹ đã gần như sụp đổ vào mùa hè năm 2019 khi nhu cầu sử dụng điện tăng đột biến trước đợt nắng nóng lên tới 43 độ C. Mới đây, tình trạng tương tự đã xảy ra, nhưng vì một lý do hoàn toàn khác. Đó là do thời tiết quá lạnh do bão mùa đông, tình trạng chưa từng xảy ra ở Bang này.

Ngày 13/2 vừa qua đánh dấu khởi đầu của đợt giá rét và tuyết rơi chưa từng có trong lịch sử bang Texas. Hệ thống lưới điện bị tê liệt. Hàng triệu người dân Texas đã phải chịu cảnh sống trong thời tiết giá rét mà không hề có điện kể từ ngày 14/2. Có thời điểm, 4,5 trong tổng số 29 triệu dân ở Texas sống trong bóng tối hoàn toàn, khiến chính quyền bang này phải chạy đua khôi phục mạng lưới điện.

Thị trưởng thành phố Houston, ông Sylvester Turner đã lên tiếng về tình trạng này khi có thời điểm toàn 1,3 triệu dân của ông phải sống trong tình cảnh thiếu điện, nước: “Nguồn điện cung cấp cho thành phố cần được khôi phục sớm ngay khi có thể. Các nhà cung cấp cần cho người dân biết chính xác khi nào sẽ có điện trở lại”.

Tình trạng thiếu điện đi kèm với nhu cầu cao dẫn tới việc giá điện leo thang một cách chóng mặt. Theo đài NBC, đã có thời điểm giá điện tại bang Texas này lên tới hơn 9 nghìn đô-la Mỹ mỗi 1 Megawatt giờ, tương đương với 9 đô-la Mỹ (tức khoảng 207 nghìn đồng VN) mỗi 1 kilowatt giờ, gấp khoảng 50 lần so với giá điện trong giờ cao điểm tại Việt Nam.

Điều này khiến những cá nhân, hộ gia đình đang sử dụng ô tô điện phải chịu ảnh hưởng lớn, khi chi phí sạc đầy một chiếc xe tăng lên đột biến. Đơn cử với xe Nissan Leaf có bộ pin 40 kWh, chủ xe sẽ mất 360 đô-la (khoảng 8.3 triệu đồng VN) để sạc đầy. Tương tự, chủ xe sẽ mất 900 đô-la (gần 21 triệu đồng VN) để sạc đầy bình pin 100 kWh của xe điện Tesla. 

Tình trạng này đã khiến nhiều người lên tiếng chỉ trích, cho rằng xe điện là một phần nguyên nhân dẫn tới tình trạng thiếu điện như hiện nay.

Tuy nhiên, theo các chuyên gia, nguyên nhân chính dẫn tới tình trạng như hiện nay nằm ở cách tổ chức hệ thống cung cấp điện. Bởi Texas là bang khá khác biệt so với phần còn lại của nước Mỹ. Hệ thống mạng lưới điện của bang gần như khép kín; trong khi các bang còn lại sở hữu mạng lưới điện chung. 

Tuy nhiên, tự chủ trong việc cung cấp điện cũng có nghĩa là nếu có sự cố xảy ra, Texas sẽ phải tự mình giải quyết. Do bang này phụ thuộc vào nhiều nguồn cung cấp điện, bao gồm điện gió, điện than, điện hạt nhân và điện cung cấp bằng khí đốt. Các nguồn này đều phải “bất lực” trước bão tuyết khi các nhà máy, tuabin gió đều phải ngừng hoạt động.

Dino Grandoni, phóng viên chuyên về mảng năng lượng và chính sách môi trường của tờ The Washington Post chia sẻ: “Thông thường, nếu một bang gặp phải vấn đề về sản xuất năng lượng, họ có thể “mượn tạm” năng lượng từ các khu vực lân cận để đáp ứng đủ nhu cầu sử dụng. Tuy nhiên, Texas lại gần như hoạt động độc lập, chỉ có một vài kết nối nhỏ, không đủ để bù đắp. Hạ tầng ở đây khá cũ kỹ, được xây lên để đối phó với những đợt nắng nóng, chứ không phải những đợt bão tuyết như hiện tại”.

Hạ tầng không phải là câu chuyện riêng của bang Texas. Học giả Jonathan Hillman thuộc Trung tâm Nghiên cứu chiến lược và quốc tế (CSIS) có trụ sở tại Mỹ nhận định cơ sở hạ tầng cũ nát đã trở thành mối đe dọa an ninh quốc gia đối với Mỹ. 

Việc tái thiết cơ sở hạ tầng đã được nhắc đến từ lâu và là cam kết tranh cử của nhiều chính trị gia, song việc thực hiện lại là một chuyện khác. Trong khi nhiều nước đang phát triển nhìn về Mỹ với sự ngưỡng mộ vì hạ tầng hiện đại, chỉ có người Mỹ mới thấm thía câu "ở trong chăn mới biết chăn có rận". Vậy nếu như xe điện phát triển mạnh mẽ trong tương lai, liệu hạ tầng giao thông ở quốc gia này có theo kịp?

Theo xu thế toàn cầu, Việt Nam cũng đã có những đơn vị bước đầu tham gia vào cuộc chạy đua phát triển xe điện. Tuy nhiên, chúng ta vẫn đang phải giải quyết rất nhiều vấn đề về hạ tầng giao thông hiện tại, chứ chưa nói tới việc nâng cấp, bổ sung để phục vụ cho các phương tiện giao thông chạy điện. Câu chuyện về phát triển hạ tầng phục vụ cho các loại phương tiện mới như trạm sạc ô tô điện hiện vẫn chưa có lời đáp. Nếu không thể phát triển hạ tầng tương xứng, sẽ rất khó để ô tô điện có thể hoạt động hiệu quả tại Việt Nam.