Tiêm vaccine COVID-19 mũi bổ sung: Điều chỉnh cách làm hay chờ hết hạn rồi đổ bỏ

Cần thay đổi cả cách tiếp cận và triển khai tiêm vaccine các mũi bổ sung như thế nào cho phù hợp?

Vốn bị suy tim, dễ chuyển nặng nếu không may mắc covid, bà Bùi Thị Hòa, ở Xuân Đỉnh, Bắc Từ Liêm, Hà Nội đã tiêm đủ 3 mũi vaccine. Qua đợt dịch vừa qua, bà Hòa đã mắc COVID-19, nhưng cũng nhanh chóng khỏi bệnh nên không muốn tiêm nhắc lại mũi 4: "3 mũi rồi, mà ác liệt như thế nhưng cũng chả làm sao, bị COVID cũng hông sốt, không bị làm sao, bình thường. Tiêm 3 mũi rồi, thôi, chả tiêm nữa".

Ông Bùi Văn Toản, ở Xuân La, Tây Hồ, Hà Nội cũng băn khoăn khi y tế phương thông báo kế hoạch tiêm vaccine ngừa COVID-19 mũi bổ sung: "Tôi sẽ tiêm hết mũi 3 vừa rồi là thôi, bởi vì khi vaccine tiêm với mật độ dày, trong thời gian ngắn như vậy thì tôi thấy cũng có trạng thái không được đảm bảo cho sức khỏe".

Tuy vậy, cũng có địa phương đã tiêm bổ sung hết toàn bộ số vaccine được cấp. Bà Nguyễn Thị Nhàn, Trạm trưởng Trạm Y tế phường Định Công, Hoàng Mai, Hà Nội cho biết, đến thời điểm này, phường đã tiêm 2 đợt bổ sung với hơn 27.700 trường hợp tiêm mũi 3, đạt gần 80% dân số toàn phường. Tuy vậy, mới có 340 trường hợp tiêm mũi 4, chủ yếu là công an và y tế.

"Hiện tại cũng không được cao như mũi 1, mũi 2, nên phải đẩy mạnh công tác tuyên truyền, làm các bài phát thanh tuyên truyền buổi sáng, chiều nhiều lần và tuyên truyền về lợi ích của việc tiêm vaccine như thế nào.

Thứ 2, nếu có vaccine thì tiêm vào thứ 7, Chủ nhật, sẽ hẹn theo một giờ nhất định, ví dụ trong khoảng thời gian này, mời ngần ấy người ra là sẽ tiêm hết cho họ, vừa đỡ mất thời gian, vừa đỡ ha phí vaccine", bà Nguyễn Thị Nhàn cho biết.

Tuy vậy, đại diện lãnh đạo Trung tâm phòng chống bệnh tật Hà Nội cho biết, ở một số địa phương, do tâm lý chủ quan khi nhiều người cho rằng đã tiêm 2-3 mũi, mắc COVID nên không mặn mà với việc tiêm tăng cường mũi 3, mũi 4: "Do tình hình dịch bệnh cũng đã giảm rất sâu, số lượng ca mắc rất thấp, đặc biệt là rất ít trường hợp tử vong và số người đã mắc cũng tương đối cao, từ đó dẫn tới tâm lý không muốn tiêm tiếp mũi thứ 4".

Lãnh đạo Trung tâm phòng chống bệnh tật Hà Nội cũng khuyến cáo, hiện nay diễn biết của dịch bệnh rất phức tạp, việc tiêm mũi tăng cường sẽ góp phần củng cố và nâng cao kháng thể với virut.

Tuy vậy, Bác sĩ Trần Văn Phúc, Bệnh viện Xanh-pôn (Hà Nội) cho rằng, người dân có tâm lý ngại tiêm vaccine mũi tăng cường là điều bình thường, nên các tiêm vaccine mũi tăng cường cần có sự thay đổi.

Theo Bác sĩ Trần Văn Phúc, nếu như trước đây, với độc lực của virút quá cao, mức độ lây nhiễm nhanh chóng, thì bắt buộc phải lấy vaccine làm công cụ phòng chống COVID. Trong giai đoạn hiện nay, thì nên coi nó là phòng bệnh cho các nhóm người yếu thế, có khả năng lây nhiễm cao và việc tiêm cho họ cũng mang tính tự nguyện:

"Khi xảy ra một biến thể nào đó, nó bùng phát với chất độc lực cao hơn, với sự lây nhiễm nhiều hơn thì chúng ta lại triển khai các chiến lược tiêm vaccine quyết liệt hơn. Tôi tin rằng người dân cũng sẽ lại chấp nhận trở lại giống như lần tiêm mũi 2, mũi 3, thậm chí là giống như lần tiêm mũi 1", Bác sĩ Trần Văn Phúc nói.

PGS Lê Vũ Anh, Chủ tịch Hội Y tế công cộng cũng cho rằng, trong bối cảnh hiện nay, việc bắt buộc người dân tiêm vaccine theo mục tiêu bao phủ đã không còn phù hợp. Trong giai đoạn hiện nay, cùng với việc vận động người dân tiêm vaccine theo hình thức tự nguyện, cần nâng cao vai trò của y tế cơ sở, đặc biệt là y tế công cộng:

"Chiến lược nào thì nguyên tắc cơ bản là các hệ thống từ trên xuống dưới của ngành y tế phải hoạt động, sau đó là hoạt động một cách nhân đạo, trơn tru thì sẽ kéo được người dân đến. Không có hệ thống ấy, làm sao bắt người dân đi tiêm được.

Tôi cho rằng, cốt lõi, cần làm ngay từ bây giờ phải nghĩ đến chiến lược để phục hồi tốt nhất y tế cơ sở, đặc biệt nhấn vào y tế công cộng. Khi có hệ thống ấy tốt rồi thì tự khắc mọi việc nó giải quyết".

Vaccine từng được coi là một trong những công cụ hữu hiệu cùng với 5K để “chiến đấu” với COVID-19.

Tuy vậy, trong bối cảnh hiện nay, khi thông điệp 5K cũng đã được thay đổi, việc tiếp cận vaccine cũng cần có sự thay đổi cho phù hợp, sự chỉ đạo một cách thống nhất, thay vì cứng nhắc áp dụng chỉ tiêu, gây áp lực cho hệ thống y tế cơ sở.

Góc nhìn của VOVGT qua bài bình luận: Chiếc khẩu trang và những liều vaccine chờ tiêm hết

Để cải thiện tỷ lệ tiêm mũi vaccine nhắc lại, TPHCM - địa phương từng gánh chịu hậu quả nặng nề nhất của dịch COVID-19 hồi năm ngoái, vẫn phải phát động một cuộc vận động tiêm mũi 3, mũi 4, cùng với việc công bố rộng rãi các địa điểm tiêm chủng, kết hợp điểm cố định và tiêm lưu động. Nhiều địa phương khác vẫn chưa thể hoàn thành chỉ tiêu, dù thời hạn của vaccine không còn nhiều.

Dấu hiệu của sự lúng túng bắt đầu xuất hiện, khi tiêm vaccine không coi là bắt buộc, mà vận động thì kết quả chậm cải thiện.

Nguyên nhân nếu nhìn nhận từ phía những người đi tiêm, thì không hẳn chỉ là sự chủ quan.

Khi dịch bệnh chuyển sang một giai đoạn khác ít nguy hiểm hơn, sự quan tâm đến Vaccine Covid đã nhường chỗ cho các nhu cầu thiết yếu của một cuộc sống xã hội bình thường.

Guồng quay bận rộn khiến nhiều người không sẵn sàng chờ đợi, hoặc chủ động đến điểm tiêm. Nỗi lo về giá cả leo thang, về học hành thi cử của con cái, về bệnh tuổi già của cha mẹ, về áp lực công việc ở các công sở, về sự rung lắc của các kênh đầu tư…. đã làm người ta đủ bận.

Kinh nghiệm đối mặt với dịch bệnh khiến nhiều người nhận thấy việc đầu tư tăng cường sức khỏe quan trọng hơn và chủ động hơn so với sự lệ thuộc vào các mũi vaccine nhắc lại.

Không hẳn là người dân chủ quan hay thờ ơ với vaccine. Nhưng khi chiếc khẩu trang đang dần được gỡ bỏ một cách tự nhiên, thậm chí cả ở một số nơi công cộng, điều đó cho thấy trong lựa chọn của không ít người, đã có sự cân nhắc rõ ràng, giữa một bên là chấp nhận một phần rủi ro để được duy trì cuộc sống bình thường đúng nghĩa, và một bên là luôn phập phồng lo sợ trước dịch bệnh, và có thể phải lệ thuộc vào những mũi tiêm nhắc thêm nhiều lần.

Chưa kể, những trải nghiệm kém thoải mái về hành trình tiếp cận 2-3 mũi vaccine trước đó ở những điểm tiêm đông đúc, thủ công có thể vẫn còn, dẫn đến sự không sẵn sàng.

Để thúc đẩy tiêm mũi 3, mũi 4 ở các nhóm nguy cơ cao, giải pháp khắc phục cần nhìn nhận và tiếp cận từ các lý do này, thay vì chỉ tập trung tuyên truyền về sự cần thiết hoặc áp chỉ tiêu số lượng và thời gian.

Mặt khác, câu chuyện về tình hình tiêm mũi 3, mũi 4 không phải là vấn đề riêng của Việt Nam. Trong khu vực và trên thế giới, khi dịch được kiểm soát tốt, các lựa chọn của người dân cũng diễn ra tương tự. 

Việc dự phòng vaccine trong bối cảnh dịch bệnh phức tạp là cần thiết, nhưng chấp nhận khả năng tiêu hủy số lượng lớn là hết sức bình thường khi tình hình đã thay đổi.

Điều này vừa nhằm đảm bảo tôn trọng quyền lựa chọn của người dân, tránh lãng phí cho khâu bảo quản, vận chuyển, tổ chức tiêm khi mở ra rất nhiều điểm tiêm mà rất ít người tới, đồng thời cũng để tránh các áp lực cho ngành y tế và các địa phương liên quan đến việc không sử dụng hết cơ số vaccine được cấp.

Vaccine cùng 5K đã từng được xác định là 2 trụ cột trong cuộc chiến với COVID, sau đó là thuốc, là công nghệ. Trong 5K, chiếc khẩu trang lại là yếu tố đầu tiên, và nó gần như cũng là chữ “K” cuối cùng còn được duy trì đến thời điểm này, trong điều kiện bình thường mới.

Khi một trong hai trụ cột đã thay đổi, thì trụ cột còn lại cũng cần có cách tiếp cận khác, để đảm bảo sự cân bằng.

Cách tiếp cận mới trong quan điểm chỉ đạo, được văn bản hóa và công bố thống nhất, sẽ giúp giải quyết sự lúng túng trong nỗ lực tiêm hết vaccine, gỡ bỏ những áp lực không đáng có.

Vấn đề còn lại là sự cập nhật kịp thời tình hình các biến chủng mới, sự chủ động của vaccine và thuốc điều trị trong nước, và quan trọng hơn hết là năng lực của hệ thống y tế dự phòng.