Thời của clip ngắn khoe thân, hài dung tục lên ngôi

Nguy hại hơn, nó tiêm nhiễm vào đầu không ít thanh niên mong muốn nổi tiếng, kiếm tiền nhanh bằng việc khoe thân.  Sự nguy hại của trào lưu này, cần cơ chế gì để kiểm soát nội dung trên các mạng xã hội dành cho giới trẻ? 

Nghe nội dung chi tiết tại đây:

Video dạng ngắn trên các nền tảng Tiktok, Youtube đang bùng nổ tại Việt Nam, thu hút hàng chục nghìn nhà sáng tạo nội dung. Với đặc tính có thể xem lướt trong vài chục giây, nhiều video có sức lan tỏa vô cùng lớn.

Nắm được ưu điểm này so với dạng video truyền thống, không ít tổ chức, cá nhân đã tìm mọi cách để tạo ra các video triệu view nhưng nội dung lại nhảm nhí, thiếu lành mạnh.

Điển hình như trào lưu “ký ngực fan”, “khoe tâm hồn, vòng 3 đẹp”, “biến hình”, “kéo áo, lắc hông”… Rồi các hoạt cảnh hài hước do các diễn viên tuổi teen đóng nhưng lại nói về các mối quan hệ yêu đương lăng nhăng, gợi dục.

Một số tổ chức cạn ý tưởng, lại tìm đến các hiện tượng mạng kiểu “Lệ rơi” năm xưa, họ lợi dụng ngoại hình hoặc đặc điểm bất bình thường nào đó của nhân vật đem ra làm trò mùa vui.

Chuyên gia truyền thông Nguyễn Cao Cường, Học viện truyền thông Libra chia sẻ thực tế, việc một bộ phận người dùng mạng xã hội tại Việt Nam sản xuất, đăng tải các nội dung, hình ảnh nhạy cảm nhằm thu hút người xem đã không còn là chuyện xa lạ.

Trong khi đó, điều đáng buồn là thị hiếu của không ít người sử dụng mạng xã hội tại Việt Nam lại có xu hướng cuốn vào những nội dung “đầy xôi thịt” trên không gian mạng.

“Một mặt do cá nhân cố tình đăng tải clip hấp dẫn. Mặt khác có những nhóm người dùng để kinh doanh thương mại, để kiếm tiền.

Nhóm này thì họ bất chấp. Nội dung càng rẻ tiền, sexy, lộ liễu mà lách được luật thì càng thu được nhiều tiền. Các nền tảng mạng xã hội đã xây dựng những bộ quy tắc rất tốt.

Nhưng người sử dụng áp dụng như nào lại là chuyện khác. Vì vậy những cá nhân, tổ chức sử dụng mạng xã hội để kinh doanh dựa trên giật gân, câu khách, gắn những nội dung đồi trụy cần xử lý theo pháp luật.

Có điều là các cơ quan pháp luật tại Việt Nam có đủ nguồn lực, nhân lực để kiểm tra, kiểm định hay không. Đấy là vấn đề nan giải.”

PGS.TS, chuyên gia tâm lý Trần Thu Hương - Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn phân tích, với sự phát triển của các nền tảng mạng xã hội, sự tham gia của giới trẻ ngày càng nhiều hơn. Tuy nhiên, do những nội dung thông thường sẽ ít thu hút người xem, trong khi cơ chế trả tiền cho nội dung của các trang mạng xã hội lại tập trung vào lượng view.

Vì vậy, để lôi kéo người xem, để thể hiện bản thân có tầm ảnh hưởng nhất định, nhiều bạn đã chuyển hướng sản xuất các nội dung mang nặng tính “dục”. Thậm chí, nhiều bạn nữ dưới 18 tuổi đang có suy nghĩ rằng có thể làm giàu nhanh, kiếm tiền từ việc khoe thân.

“Xuất phát điểm là từ việc muốn có thu nhập ổn định và ngày càng nhiều hơn, các bạn ấy bỏ qua hoặc không biết nguy hại rất lớn là khi những clip khoe thân ngày càng được nhiều người xem thì trong số những người xem đó, có những người có ý đồ xấu, bị theo dõi, tìm kiếm và các bạn có nguy cơ bị xâm hại rất cao”.

Bà Trần Thu Hương cũng cảnh báo, chính từ việc xuất hiện nhiều nội dung 18+ như vậy, trong khi việc kiểm soát khả năng tiếp cận của trẻ em là rất hạn chế. Nên rất sự can thiệp của xã hội để tạo nên một không gian mạng trong sạch, lành mạnh, đồng thời có biện pháp để người sử dụng nhận thức chính xác và hiểu rõ ràng về tác hại của những nội dung không phù hợp trên mạng xã hội đối với người chưa trưởng thành.

“Đẩy vai trò về phía các nhà quản lý thì không dễ dàng. Thậm chí có những nền tảng mạng xã hội nằm ngoài tầm kiểm soát của Việt Nam.

Vì vậy việc kiểm soát những nội dung này phải phụ thuộc vào những người bảo hộ của các bạn dưới 18 tuổi. Chúng ta không mong đợi vào sự trung thực của người làm, không mong đợi vào sự nguyện ý không xem những nội dung này của các bạn dưới 18 tuổi. Xét về mặt bằng chung, việc kiểm soát đang rất khó khăn”.

Để đánh giá chính xác hiệu quả việc kiểm soát các nội dung 18+ trên các trang mạng xã hội tại Việt Nam cũng như kiểm soát khả năng tiếp cận các nội dung này, cần xem xét hệ thống khung pháp lý liên quan.

Theo luật sư Trần Tuấn Anh, công ty luật Minh Bạch, hiện Việt Nam có luật An ninh mạng, Nghị định số 72/2013 và mới nhất là Nghị định số 15/2020 liên quan đến xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực công nghệ thông tin, thông tin mạng xã hội, mạng truyền thông. Tuy nhiên, các quy định còn khá chung chung, chưa có định nghĩa cụ thể cho nhiều khái niệm như thế nào là nội dung 18+, nội dung 16+…

“Gần như rất khó khăn trong quá trình kiểm soát, đánh giá. Để xử lý một vi phạm thì mang tính chất định tính nhiều hơn tính chất định lượng.

Khó hơn nữa là dù luật an ninh mạng buộc các nhà cung cấp mạng, dịch vụ mạng xã hội như Tiktok, facebook, youtube phải có trụ sở hoặc chi nhánh tại Việt Nam mới được cung cấp các dịch vụ này.

Cái này lại chưa được triển khai trên thực tế. Chính vì vậy, để xử lý dứt điểm các vấn đề này rất là khó. CHúng ta có thể đưa 1 người ra xử lý vi phạm hành chính hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự, nhưng rõ ràng đó mới là phần ngọn mà chưa phải bản chất vấn đề là kiểm soát từ các nhà cung cấp dịch vụ xã hội”.

Luật sư Trần Tuấn Anh cũng đồng tình với quan điểm cần sớm có một quy phạm pháp luật riêng nhằm kiểm soát các nội dung 18+ trên các mạng xã hội, cũng như có những quy định quản lý, bảo vệ nhóm đối tượng trẻ em trên không gian mạng.

“Chúng ta chưa có một quy phạm pháp luật riêng biệt để bảo vệ những đối tượng bị ảnh hưởng.

Bởi các đối tượng này là trẻ em nên mang tính chất giáo dục, tuyên truyền nhiều hơn là biện pháp xử phạt, để mang tính chất định hướng các bậc phụ huynh.

Đến nay, việc xây dựng một văn bản như vậy đã rất cấp bách. Hiện tại, chúng ta đang trông chờ vào ý thức sử dụng mạng xã hội chứ chưa có quy phạm pháp luật cho vấn đề này”.

Giúp con giải độc tâm trí

“Nghiện” lướt Tiktok, Youtube Shorts. Đó là thừa nhận của nhiều người sau khi xem các dạng video ngắn thời lượng vài chục giây. Sở dĩ chúng khiến người xem không thể rời mắt do có khả năng xem lướt qua nhưng vẫn bao quát được nội dung, trong tức khắc có thể chuyển đổi được nhiều nội dung khác nhau liên tục, không gây nhàm chán.

Dĩ nhiên, cùng với sự bùng nổ video dạng ngắn trên toàn thế giới, nhiều nhà sáng tạo nội dung vẫn đang lao động nghiêm túc để tạo ra những giá trị cho cộng đồng. Nhiều video hướng dẫn kỹ năng tự vệ, phòng chống lừa đảo, bắt cóc, dạy học, nấu ăn, thời trang, mua sắm… rất hữu ích, vẫn đảm bảo sức hấp dẫn mà không vi phạm các nguyên tắc cộng đồng.

Nhưng đầu tư vào sáng tạo nội dung đương nhiên tốn kém sức người, sức của, và cần thời gian để thành công. Vì vậy, một số cá nhân, tổ chức muốn “ăn xổi”, họ lựa chọn cách thức nhanh nhất, dễ nổi tiếng nhất bằng cách cẩu thả, dễ dãi nhất. Đó là chú trọng tới các nội dung dễ hút view như khoe các bộ phận trên cơ thể, các chủ đề nói chuyện, tình huống liên quan tới tình dục.

Tiktok giới hạn độ tuổi khá thấp, chỉ từ 13 tuổi đã có thể đăng ký tài khoản. Trong khi Youtube đã phát hành riêng phiên bản cho trẻ em nhưng ở phiên bản thường, các nội dung bị gắn mác 18+ lại khá nhỏ so với vô vàn video chứa hình ảnh nhạy cảm được đăng tải hàng ngày.

Thanh thiếu niên là đối tượng rất giỏi trong việc cập nhật các xu hướng của thời đại, và cũng rất dễ chịu ảnh hưởng bởi tác động từ bên ngoài. Loạt thần tượng khoe thân nhưng vẫn hiện diện trên báo chí, truyền thông và vẫn có một cuộc sống thành đạt, thực tế này đang khiến không ít bé gái có cách nhìn lệch lạc về cuộc sống. Những mối nguy trên mạng luôn tiềm ẩn khi các em lộ danh tính, bộ phận cơ thể nhạy cảm trước màn hình.

Không ít ngôi sao giới trẻ cũng tham gia vào các serie clip hài nhảm, gợi dục và coi những câu chuyện lăng nhăng, phản bội, lừa dối trong tình yêu như một cách thể hiện phong cách, cá tính. Đằng sau những tiếng cười nhạt nhẽo được phụ họa bởi các hiệu ứng video, nhạc nền bốc lửa còn là những giá trị tư tưởng lệch lạc về giới tính, tình dục truyền tải đến người xem.

Nếu là một phụ huynh có con trong độ tuổi mới lớn, có lẽ bất cứ phụ huynh nào cũng nên tìm hiểu các con đang xem gì, làm gì và học gì. Nếu đứng bên ngoài thế giới tâm trí của con, chúng ta sẽ chẳng thể biết và hỗ trợ trong trường hợp cần thiết.

Rất khó để trông chờ vào can thiệp từ cộng đồng khi mà xã hội luôn phải chạy đuổi theo những phát sinh, bất cập trong thực tế. Rất nhiều vụ việc phải có tiếng nói của dư luận, cơ quan quản lý và doanh nghiệp mới bắt tay vào “dọn rác” trên không gian mạng.

Ngoài tạo ra những quy tắc, công cụ kỹ thuật bảo vệ con khỏi các nội dung độc hại, bố mẹ cần giáo dục giới tính, định hướng kiến thức giúp các con tự có một bộ lọc của riêng mình trước khi lên mạng. Bên cạnh việc lôi kéo các con vào các hoạt động ngoại khóa thực tế, hạn chế thời gian lên mạng, thì chính phụ huynh cũng nên giới thiệu con đăng ký các kênh video lành mạnh, bổ ích.

Tài nguyên trên mạng luôn là kho kiến thức thú vị nếu được khai thác đúng mức. Còn ngược lại, nó sẽ khiến tâm trí trẻ thơ bị nhiễm độc.