Tận dụng lợi thế đường sắt, đường thủy khi giá xăng dầu tăng cao

Tuy nhiên, lợi thế này cần được nhìn nhận và vận dụng ra sao để khai thác được tối đa ưu thế của 2 loại hình vận tải này, giúp giảm chi phí logistics cho doanh nghiệp và cho nền kinh tế?

Nghe nội dung chi tiết tại đây:

Từ thực tế hoạt động, bà Đặng Thị Minh Tùng, đại diện công ty cổ phần vận chuyển Á Châu cho biết, chi phí vận chuyển hàng hóa bằng đường thủy rẻ hơn 30-40% so với đường bộ; trong khi vận tải đường sắt rẻ hơn 20-25%.

Bởi, cùng 1 công suất máy tàu, sà lan so với công suất máy ô tô thì phương tiện vận tải thủy vận chuyển được khối lượng lớn gấp nhiều lần so với ô tô, hoặc 1 đầu máy tàu hỏa kéo được nhiều container hàng thì ô tô chỉ kéo được 1 container 40feet hoặc 2 container 20feet. Chính vì thế mà giá thành rẻ hơn nhiều:

"Chi phí xăng dầu hiện nay đang tăng, mà các hàng nặng có thể đóng full container thì tôi tính có thể giảm được 30-40% so với giá đường bộ.

Ví dụ như đi đường bộ mình mất 10 triệu thì đi đường thủy chỉ mất khoảng 6-7 triệu thôi".

Tuy nhiên, theo bà Tùng, do thời gian vận chuyển cũng khá lâu, nên vận tải đường thủy chỉ thích hợp với các mặt hàng sắt, thép cuộn, nguyên liệu sản xuất thức ăn gia súc, gia cầm, hóa chất, các loại máy móc quá tải, quá khổ… Đối với các mặt hàng tiêu dùng nhanh thì hiện rất khó sử dụng phương thức vận tải này.

Với hệ thống vận tải đường thủy nội địa thuận lợi cho vận chuyển hàng hóa, ông Trần Đỗ Liêm, Chủ tịch Hiệp hội vận tải thủy nội địa khẳng định, giá cước vận tải thủy có thể rẻ hơn vận tải đường bộ từ 2-3 lần, góp phần ổn định giá nhiều loại hàng hóa:     

"Đường thủy nội địa giúp giá thành sản xuất hàng hóa của xã hội giảm đi nhiều so với đường bộ. Tuy nhiên, nó không tiện lợi và nhanh bằng đường bộ bởi nó có những nút thắt như chưa đầu tư đúng mức luồng lạch, đảm bảo chiều cao tĩnh không để tăng trọng tải cho tàu to đi được.

Không có bến tàu nào được đầu tư để đảm bảo bốc xếp hàng hóa đủ quy mô, đủ hiện đại để bốc xếp nhanh gọn và đạt hiệu quả cao".

Trong khi đó, TS. Nguyễn Văn Bính, Phó chủ tịch Hội Kinh tế và vận tải đường sắt cho biết, trong điều kiện giá nhiên liệu tăng cao, các phương thức vận tải đều phải tăng giá để bù đắp, ngành đường sắt cũng điều chỉnh giá nhưng ở mức thấp hơn nhiều các phương thức vận tải khác nên nhiều nguồn hàng trước kia bỏ đường sắt sang đường bộ thì hiện đã quay lại với đường sắt, đặc biệt trên tuyến đường sắt Bắc Nam:

"Chúng tôi mong muốn hai phương thức vận tải đường bộ và đường sắt kết hợp và phát huy thế mạnh của nhau. Vận tải đường sắt trong phạm vi 300-800 km còn đường bộ trong phạm vi ngắn hơn thì chúng ta kết nối để đưa các nguồn hàng đỡ bị ô nhiễm môi trường, nhanh chóng, đem lại lợi ích cho khách hàng và phát huy được thế mạnh của từng phương thức vận tải".

Phương thức vận tải đường bộ hiện chiếm khoảng 70% lượng hàng hóa vận chuyển nội địa. Với tỷ trọng lớn như vậy, PGS.TS Hồ Thị Thu Hòa, Viện trưởng Viện nghiên cứu và phát triển logistics Việt Nam đánh giá, khi giá xăng dầu tăng lên ngay lập tức tác động đến giá cước vận tải. Do đó, việc tận dụng, tối ưu hóa các phương thức vận tải sẽ giúp giảm thiểu chi phí vận chuyển hàng hóa hiệu quả trong giai đoạn khó khăn này:

"Đây là cơ hội cho các phương thức vận tải như đường sắt và đường thủy bởi đây là hai phương thức có khả năng vận chuyển hàng hóa khối lượng lớn, có sức cạnh tranh với đường bộ. Đây cũng là hai phương thức có chi phí ít hơn, góp phần làm chi phí vận tải đơn vị đỡ bị ảnh hưởng khi giá xăng dầu ở mức cao.

Trong bối cảnh hiện nay, ở các doanh nghiệp dịch vụ vận tải, ngoài phương thức vận chuyển truyền thống bằng đường bộ, họ có thể tư vấn cho chủ hàng phương thức đường sắt và đường bộ để so sánh và lựa chọn".

Theo TS. Đinh Thị Thanh Bình, Trưởng Bộ môn Quy hoạch và Quản lý Giao thông vận tải, Trường Đại học Giao thông vận tải, mặc dù trong các quy hoạch luôn hướng tới việc khuyến khích phát triển vận tải khối lượng lớn như đường sắt, đường thủy, nhưng thực tế hai phương thức này vẫn còn nhiều rào cản:

"Bao giờ trong quy hoạch cũng bắt buộc phải có kết nối đường bộ với các đầu mối vận tải như cảng biển, cảng thủy, ở các cảng biển lớn bao giờ cũng yêu cầu phải có đường sắt. Nhưng hiện vận tải khối lượng lớn đang kém linh hoạt, buộc phải có vận tải đường bộ để gom hàng, phát hàng, sau đó mất chi phí bốc xếp và mất thêm thời gian nên chưa hấp dẫn".

Tuy vậy, các chuyên gia cũng nhận định, đây là lúc mà các chủ hàng nhận ra, vẫn có những phương thức vận tải thay thế đường bộ mà tối ưu hóa được chi phí.

Có điều cần có sự tư vấn, thống nhất giữa những người làm logistics với chủ hàng để việc lựa chọn, chuyển đổi phương thức vận chuyển hàng hóa thực sự phát huy được thế mạnh của từng loại hình vận tải, đồng thời tiết kiệm chi phí.

Không chỉ ở thời điểm giá xăng dầu ở mức cao mà việc kết nối đồng bộ giữa các phương thức vận tải nhằm tăng năng lực vận tải, tận dụng ưu thế của từng loại hình vận tải, qua đó đảm bảo việc vận chuyển hàng hóa với thời gian và chi phí thấp nhất luôn là mong mỏi của các doanh nghiệp và là bài toán đặt ra với các cơ quan hữu quan.

Để thực hiện mục tiêu đó, dưới góc nhìn của VOV Giao thông thì "Cần gỡ "điểm nghẽn" trong các phương thức vận tải".

Vì sao vận tải đường bộ giá cước cao hơn vận tải đường thủy và đường sắt mà vẫn được ưu tiên lựa chọn? Là bởi: năng lực bốc xếp, trung chuyển container của các ga tàu, cảng thủy còn nhiều hạn chế khiến cước phí của các loại hình này bị đẩy lên cao.

Thêm vào đó, thời gian vận chuyển khá lâu nên các mặt hàng tiêu dùng nhanh hoặc cần vận chuyển đến khu vực hạn chế về đường sông, đường sắt thì vẫn cần đến vận tải đường bộ.

Mặt khác, 2 phương thức vận tải đường sắt và đường thủy đều phải qua khâu trung gian, trong khi hệ thống vận chuyển cảng đến cảng, kho đến kho còn nhiều hạn chế.

Điều này dẫn tới cơ cấu phát triển các phương thức vận tải chưa hợp lý, nhiều năm qua chưa phát huy được hết tiềm năng lợi thế của từng phương thức vận tải và khả năng kết nối giữa các phương thức còn yếu.

Do đó, để phát huy lợi thế của các loại hình vận tải khối lượng lớn như đường thủy và đường sắt, giảm chi phí logistics cho doanh nghiệp và cho nền kinh tế, cần tập trung vào các nhiệm vụ và giải pháp cụ thể:

Vận tải đường sắt, đường thủy trước mắt cần được đầu tư cải tạo, nâng cấp hệ thống kho bãi bốc xếp hàng hóa để giải quyết vướng mắc hiện nay là hạ tầng kho bãi, bốc xếp chủ yếu là quy mô nhỏ, manh mún, chưa thể đáp ứng được nhu cầu của khách hàng. Cần khuyến khích các doanh nghiệp đầu tư hệ thống phương tiện và kho bãi theo hướng hoàn thiện, hiện đại

Thứ hai là cần tăng cường khả năng kết nối với các khu công nghiệp hay cảng biển, bởi điều quan trọng nhất để hai phương thức vận tải này tăng sức cạnh tranh là thời gian vận chuyển phải nhanh hơn và thuận tiện bốc xếp hàng hóa. Trong tươi lai, khi xây dựng các nhà máy, khu công nghiệp cần phải có phương án kết nối giao thông đường thủy và đường sắt nếu có đủ điều kiện.

Thứ ba là tăng cường tính kết nối của vận tải đường thủy, đường sắt với các phương thức vận tải khác như đường bộ, đường biển, đường hàng không để thuận lợi cho vận chuyển hàng hóa, giúp hai loại hình vận tải này tham gia hiệu quả hơn vào các chuỗi cung ứng logistics.

Nhanh chóng tháo gỡ các “điểm nút” này sẽ đưa lại những kết quả rõ rệt trong việc kiểm soát tải trọng phương tiện đường bộ, và phát triển hài hòa các phương thức vận tải, kết nối các loại hình vận tải và khai thác hiệu quả hạ tầng giao thông, giúp giảm chi phí dịch vụ logistics cho các doanh nghiệp, nâng cao năng lực cạnh tranh cho ngành dịch vụ này nói riêng và doanh nghiệp nước ta nói chung.

Mặt khác, góp phần tạo sự đột phá trong phát triển vận tải và thực hiện tái cơ cấu vận tải.